Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir skrifar 24. nóvember 2024 16:03 Árum saman hafa þingmenn Miðflokksins bent á mikilvægi þess að afnema séríslenskar málsmeðferðarreglur er varða hælisleitendur og meðferð umsókna þeirra um alþjóðlega vernd hér á landi. Þessar séríslensku reglur hafa virkað eins og seglar og orsakað gríðarlegan fjölda umsókna hér á landi. Hlutfallslega margfalt fleiri umsóknir en í nágrannalöndum okkar. Það var augljóst að því fleiri sem seglarnir yrðu í reglunum okkar þá yrði Ísland ekki einungis skjól fyrir þá sem eru í brýnni neyð heldur einnig þá sem eru í leit að betri lífskjörum. Þá myndu opin landamæri auðvelda alþjóðlegum glæpagengjum að koma sér fyrir hér á landi. Fulltrúar ríkisstjórnarinnar töldu að breytingar á kerfinu sem fælu í sér sérreglur myndu ekki hafa teljandi áhrif. Raunin varð hins vegar sú að á örskömmum tíma varð Ísland í 1. sæti allra Evrópulanda samkvæmt flestum mælikvörðum í fjölda hælisleitenda sem hingað komu. Undanfarið hafa fulltrúar ríkisstjórnarinnar spurt hvert vandamálið sé? Sömu aðilar grauta öllu saman; vinnumarkaðs- og hælisleitendakerfinu og svo þeim sem hafa fengið hér vernd, eins og það sé sérstakt markmið að rugla umræðuna. Skoðum aðeins staðreyndir Árið í ár er þriðja stærsta árið hvað varðar fjölda hælisleitenda sem til landsins koma. Hælisleitendur fá ákveðin réttindi á meðan umsókn þeirra um alþjóðlega vernd er tekin fyrir. Þeir fá húsnæði, framfærslugreiðslur, læknisþjónustu, lögfræðiþjónustu og margt fleira. Tíminn sem tekur að fá niðurstöðu um hvort hælisleitanda verði veitt staða flóttamanns (vernd) á Íslandi eða synjað tekur oftast frá nokkrum mánuðum og upp í tvö ár. Á fyrstu tíu mánuðum ársins hafa 1.538 hælisleitendur sótt um vernd. Þar sem afgreiðsla mála tekur frá nokkrum mánuðum upp í tvö ár þá er enn verið að afgreiða mál frá fyrri árum. Þannig hafa 2.620 umsóknir verið afgreiddar á fyrstu tíu mánuðum ársins. Þegar viðkomandi hefur fengið stöðu flóttamanns þá má segja að við taki nýtt kerfi. Í því kerfi hefur ríkisstjórnin líka innleitt miklar sérreglur og hvata til að sækja um vernd á Íslandi en það væri efni í aðra grein. Af þeim 2.620 umsóknum sem hafa verið afgreiddar í ár þá hafa 894 frá Úkraínu fengið vernd á grundvelli fjöldaflótta, 1.365 hælisleitendur til viðbótar hafa fengið efnislega meðferð og fengu 234 þeirra samþykkta vernd eða samtals 1.128 hælisleitendur sem hafa fengið vernd það sem af er ári og eru þá jafnframt komnir með stöðu flóttamanna á Íslandi með öllum þeim réttindum sem því fylgir. Þetta segir okkur engu að síður að 1.492 hælisleitendur hafa fengið synjun á árinu eða ekki átt rétt á efnislegri meðferð. Það eru því 1.492 aðilar sem fulltrúar ríkisstjórnarinnar virðast hafa gleymt m.v. að þeir kannast ekki við vandamálið. Hælisleitendur sem eru hér í marga mánuði og allt upp í tvö ár, m.a. í ósamþykktu húsnæði sem ríkisstjórnin fékk sérleyfi til að fólk gæti búið í. Þessir einstaklingar fá einnig vikulegar greiðslur, heilbrigðisþjónustu, lögfræðiþjónustu, menntun o.s.frv.? Er það mannúð að búa til kerfi sem hvetur fólk til að koma til landsins, lifa á kerfinu, mega ekki vinna og svo mörgum mánuðum eða árum síðar vera sent til baka? Mikill þrýstingur á innviði Flestir sem hafa fengið vernd á þessu ári, á eftir fólki frá Úkraínu og Venesúela, eru frá Íran, Afganistan og Nígeríu. Aðlögun og þjónusta fyrir þá sem koma frá ólíkum menningarheimum er umfangsmikil og það má með sanni segja að fullyrðingar ríkisstjórnarinnar á sínum tíma, að breytingar á reglunum myndu hvorki hafa í för með sér stóraukinn kostnað fyrir samfélagið, né að þær myndu skapa verulegan þrýsting á innviði svo sem heilbrigðis-, velferðar- og menntakerfi, voru í besta falli barnalegar. Bein útgjöld vegna útlendingamála hafa samtals numið um 60 milljörðum króna síðastliðin 4 ár. Stærsti liðurinn er vegna málefna hælisleitenda. Hér er aðeins um ræða beinan kostnað, en enn hefur ekki verið upplýst um óbein útgjöld, svo sem í heilbrigðis- og menntakerfi. Samkvæmt Fjármálaáætlun 2025-2029, eru þau talin „umtalsverð“. Það er ekki von til þess að ríkisstjórn sem kom okkur í þessa stöðu og skilur enn ekki vandamálið muni taka á því eftir kosningar. Miðflokkurinn leggur til að Ísland fylgi fordæmi danskra jafnaðarmanna. Danir áttuðu sig á að Danmörk væri orðin söluvara glæpagengja og að opin landamæri og velferðarkerfi fara ekki vel saman. Stjórnvöld á Íslandi þurfa að átta sig á þessu líka. Nýtum fjármagnið sem fer í málaflokkinn til að hjálpa viðráðanlegum fjölda sem best, tökum út úr kerfinu sérreglur, aðstoðum á nærsvæðum átaka, tökum vel á móti þeim sem við bjóðum hingað og styðjum þá til að blómstra og aðlagast samfélaginu. Til þess þarf skýra stefnu og ná stjórn á málaflokknum. Miðflokkurinn er klár. Áfram Ísland! Höfundur skipar 2. sætið á lista Miðflokksins í Suðvestur kjördæmi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Miðflokkurinn Hælisleitendur Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir Mest lesið 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Sjá meira
Árum saman hafa þingmenn Miðflokksins bent á mikilvægi þess að afnema séríslenskar málsmeðferðarreglur er varða hælisleitendur og meðferð umsókna þeirra um alþjóðlega vernd hér á landi. Þessar séríslensku reglur hafa virkað eins og seglar og orsakað gríðarlegan fjölda umsókna hér á landi. Hlutfallslega margfalt fleiri umsóknir en í nágrannalöndum okkar. Það var augljóst að því fleiri sem seglarnir yrðu í reglunum okkar þá yrði Ísland ekki einungis skjól fyrir þá sem eru í brýnni neyð heldur einnig þá sem eru í leit að betri lífskjörum. Þá myndu opin landamæri auðvelda alþjóðlegum glæpagengjum að koma sér fyrir hér á landi. Fulltrúar ríkisstjórnarinnar töldu að breytingar á kerfinu sem fælu í sér sérreglur myndu ekki hafa teljandi áhrif. Raunin varð hins vegar sú að á örskömmum tíma varð Ísland í 1. sæti allra Evrópulanda samkvæmt flestum mælikvörðum í fjölda hælisleitenda sem hingað komu. Undanfarið hafa fulltrúar ríkisstjórnarinnar spurt hvert vandamálið sé? Sömu aðilar grauta öllu saman; vinnumarkaðs- og hælisleitendakerfinu og svo þeim sem hafa fengið hér vernd, eins og það sé sérstakt markmið að rugla umræðuna. Skoðum aðeins staðreyndir Árið í ár er þriðja stærsta árið hvað varðar fjölda hælisleitenda sem til landsins koma. Hælisleitendur fá ákveðin réttindi á meðan umsókn þeirra um alþjóðlega vernd er tekin fyrir. Þeir fá húsnæði, framfærslugreiðslur, læknisþjónustu, lögfræðiþjónustu og margt fleira. Tíminn sem tekur að fá niðurstöðu um hvort hælisleitanda verði veitt staða flóttamanns (vernd) á Íslandi eða synjað tekur oftast frá nokkrum mánuðum og upp í tvö ár. Á fyrstu tíu mánuðum ársins hafa 1.538 hælisleitendur sótt um vernd. Þar sem afgreiðsla mála tekur frá nokkrum mánuðum upp í tvö ár þá er enn verið að afgreiða mál frá fyrri árum. Þannig hafa 2.620 umsóknir verið afgreiddar á fyrstu tíu mánuðum ársins. Þegar viðkomandi hefur fengið stöðu flóttamanns þá má segja að við taki nýtt kerfi. Í því kerfi hefur ríkisstjórnin líka innleitt miklar sérreglur og hvata til að sækja um vernd á Íslandi en það væri efni í aðra grein. Af þeim 2.620 umsóknum sem hafa verið afgreiddar í ár þá hafa 894 frá Úkraínu fengið vernd á grundvelli fjöldaflótta, 1.365 hælisleitendur til viðbótar hafa fengið efnislega meðferð og fengu 234 þeirra samþykkta vernd eða samtals 1.128 hælisleitendur sem hafa fengið vernd það sem af er ári og eru þá jafnframt komnir með stöðu flóttamanna á Íslandi með öllum þeim réttindum sem því fylgir. Þetta segir okkur engu að síður að 1.492 hælisleitendur hafa fengið synjun á árinu eða ekki átt rétt á efnislegri meðferð. Það eru því 1.492 aðilar sem fulltrúar ríkisstjórnarinnar virðast hafa gleymt m.v. að þeir kannast ekki við vandamálið. Hælisleitendur sem eru hér í marga mánuði og allt upp í tvö ár, m.a. í ósamþykktu húsnæði sem ríkisstjórnin fékk sérleyfi til að fólk gæti búið í. Þessir einstaklingar fá einnig vikulegar greiðslur, heilbrigðisþjónustu, lögfræðiþjónustu, menntun o.s.frv.? Er það mannúð að búa til kerfi sem hvetur fólk til að koma til landsins, lifa á kerfinu, mega ekki vinna og svo mörgum mánuðum eða árum síðar vera sent til baka? Mikill þrýstingur á innviði Flestir sem hafa fengið vernd á þessu ári, á eftir fólki frá Úkraínu og Venesúela, eru frá Íran, Afganistan og Nígeríu. Aðlögun og þjónusta fyrir þá sem koma frá ólíkum menningarheimum er umfangsmikil og það má með sanni segja að fullyrðingar ríkisstjórnarinnar á sínum tíma, að breytingar á reglunum myndu hvorki hafa í för með sér stóraukinn kostnað fyrir samfélagið, né að þær myndu skapa verulegan þrýsting á innviði svo sem heilbrigðis-, velferðar- og menntakerfi, voru í besta falli barnalegar. Bein útgjöld vegna útlendingamála hafa samtals numið um 60 milljörðum króna síðastliðin 4 ár. Stærsti liðurinn er vegna málefna hælisleitenda. Hér er aðeins um ræða beinan kostnað, en enn hefur ekki verið upplýst um óbein útgjöld, svo sem í heilbrigðis- og menntakerfi. Samkvæmt Fjármálaáætlun 2025-2029, eru þau talin „umtalsverð“. Það er ekki von til þess að ríkisstjórn sem kom okkur í þessa stöðu og skilur enn ekki vandamálið muni taka á því eftir kosningar. Miðflokkurinn leggur til að Ísland fylgi fordæmi danskra jafnaðarmanna. Danir áttuðu sig á að Danmörk væri orðin söluvara glæpagengja og að opin landamæri og velferðarkerfi fara ekki vel saman. Stjórnvöld á Íslandi þurfa að átta sig á þessu líka. Nýtum fjármagnið sem fer í málaflokkinn til að hjálpa viðráðanlegum fjölda sem best, tökum út úr kerfinu sérreglur, aðstoðum á nærsvæðum átaka, tökum vel á móti þeim sem við bjóðum hingað og styðjum þá til að blómstra og aðlagast samfélaginu. Til þess þarf skýra stefnu og ná stjórn á málaflokknum. Miðflokkurinn er klár. Áfram Ísland! Höfundur skipar 2. sætið á lista Miðflokksins í Suðvestur kjördæmi
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun