Þetta kemur fram í skýrslu forsætisráðherra um helstu verkefni stjórnvalda og mat á framtíðarhorfum vegna jarðhræringa og eldsumbrota á Reykjanesskaga hefur verið dreift á Alþingi.
Á sunnudaginn, 10. nóvember, verður ár liðið frá því að Grindavík var rýmd í miklum náttúruhamförum. Fæstir íbúar hafa snúið aftur heim. Á þessum tímamótum ákvað forsætisráðherra að taka skyldi saman skýrslu um náttúruhamfarirnar, helstu verkefni stjórnvalda vegna þeirra og framtíðarhorfur, en ekki verður sérstök umræða um hana á Alþingi vegna takmarkaðs fundartíma í aðdraganda kosninga.
Skýrslan er umfangsmikil og heildartjónið meðal þess sem er metið. Náttúruhamfaratrygging Íslands (NTÍ) hefur það hlutverk að vátryggja húseignir, brunatryggt lausafé og mannvirki gegn tjóni af völdum náttúruhamfara á borð við eldgos og jarðskjálfta.
NTÍ áætlar að metinn heildarkostnaður sem muni falla á stofnunina muni nema 15,4 milljörðum króna en áréttar að um þetta ríki talsverð óvissa. Þegar hefur fallið til kostnaður upp á 5,7 milljarða króna og rúmur milljarður er ógreiddur. Þá hafa 4,1 milljarður króna verið færður sem varúðarfærsla vegna tilkynntra tjóna sem óvissa ríkir um. Óvissan varðar einkum ástand á burðarfyllingum og undirstöðum á nokkrum húseignum.
Ráðstöfun vegna ótilkynntra tjóna, sem nú eru metin á 3,5 milljarða króna, er jafnframt varúðarfærsla sem er reiknuð sem hlutfall af þegar tilkynntum tjónum. Þá er ráðstöfun vegna framtíðarkostnaðar alls um milljarður króna einnig varúðarfærsla.
Allt það tjón sem orðið hefur á húseignum og lausafé vegna þessara atburða hefur átt sér stað innan þéttbýlisins í Grindavík og einnig nær allt það tjón sem orðið hefur á veitumannvirkjum. Eina undantekningin er rafmagnslögn í eigu HS Veitna en hún skemmdist þegar hraun rann yfir hana.
NTÍ hefur haft til meðferðar 523 tjónamál vegna jarðhræringanna í Grindavík frá því í nóvember 2023. Þau skiptast þannig að 363 mál eru vegna tjóns á íbúðarhúsnæði, 87 vegna tjóns á atvinnuhúsnæði, 65 vegna tjóns á lausafé og átta vegna tjóns á veitumannvirkjum. Af þeim 363 málum sem varða húseignir er Fasteignafélagið Þórkatla, í eigu ríkisins, nú orðið eigandi 296 þeirra húseigna. Ólokið er við rúmlega 20 mál hjá NTÍ er varða húseignir sem ekki eru í eigu Þórkötlu.
Fram kemur í skýrslunni að meirihluti húseigna í Grindavík er óskemmdur eða lítið skemmdur. Altjón hefur orðið á 63 húseignum í bænum. Af þeim eru 20 íbúðarhúseignir í eigu Þórkötlu, 15 íbúðarhúseignir í eigu einstaklinga eða lögaðila og 28 atvinnuhúseignir.
Nær öll altjón eru vegna þess að húseign stendur á eða alveg við sprungu sem valdið hefur miklum skemmdum á burðarvirki og/eða halla, þannig að kostnaður við viðgerð er metinn hærri en vátryggingarfjárhæð.
„NTÍ hefur ekki upplýsingar um að niðurrif og förgun altjónshúsa sé hafin. Slík framkvæmd er háð byggingarleyfi og er ekki á forræði NTÍ. Aðrar húseignir sem tilkynnt hefur verið um tjón á, alls 387, eru að jafnaði lítið skemmdar.“
Alls hafi NTÍ borist 65 tilkynningar um tjón á vátryggðu lausafé, mest á innbúum í eigu einstaklinga en einnig öðru lausafé, t.d. fiskafurðum. Afgreiðslu þeirra mála sé að mestu lokið af hálfu NTÍ. Metið tjón er í heild um 228 milljónir króna.
NTÍ er einnig með til úrvinnslu tjón á fráveitu, vatnsveitu, götulýsingu og hafnarmannvirkjum í eigu Grindavíkurbæjar. Einnig eru til meðferðar tjón á hitaveitu og rafveitu í eigu HS Veitna. Tjónamat vegna þessara mannvirkja er langt á veg komið, ef frá eru talin hafnarmannvirkin, en þar er frumskoðun á tjóni lokið. NTÍ hefur þegar greitt rúmlega 100 milljónir króna inn á þessi tjón en endanleg bótafjárhæð mun líklega ekki liggja fyrir fyrr en um nk. áramót.
Allt tjón sem tilkynnt hefur verið á veitumannvirkjum er innan Grindavíkur, ef frá er talinn rafstrengur að verðmæti um 11 milljónir króna í eigu HS Veitna sem fór undir hraun við Þorbjörn þann 14. janúar síðastliðinn.
