Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar 5. nóvember 2024 14:02 Heimspekingurinn Paulo Freire á sjöunda áratugnum, líkti nútímaskólum við afkastadrifinn iðnað sem hefur að markmiði að þjálfa einstaklinga fyrir hlutverk sitt í markaðshagkerfinu frekar en að vera stofnanir hannaðar til að frelsa hugann. Hann bar skóla saman við banka þar sem kennarar leggja þekkingu inn í höfuð nemenda líkt og peningar eru lagðir inn á tóma bankareikninga og verðgildi nemenda felst í að skila sem mestum hagnaði, sem í samlíkingunni er árangur í gegnum stöðluð og mælanleg próf. Menntakerfið hefur að sjálfsögðu þróast mikið síðan Freire skrifaði sína gagnrýni en þessi nálgun er ennþá ríkjandi, þ.e.a.s. að kenna ungu fólki staðreyndir með það að markmiði að festa vissa grunnþekkingu eins og söguleg tímabil, fræðihugtök eða staðreyndir úr vísindum, í minni nemenda. Þessi nálgun var og er hugsuð til að þjálfa nemendur fyrir hefðbundin störf á vinnumarkaði og hún liggur ennþá til grundvallar menntakerfisins í dag. Vandinn sem við stöndum nú frammi fyrir er að þessi nálgun mun ekki undirbúa nemendur fyrir þann gjörbreytta veruleika sem framtíðin ber í skauti sér fyrir ungt fólk. Breyttur heimur Vinnumarkaður framtíðarinnar verður ekki eins og sá sem við höfum þekkt. Aukin sjálfvirknivæðing hefur í för með sér gífurlegar samfélagsbreytingar sem þarfnast annars konar hæfni, þekkingu og nálgun en verið er að þjálfa í menntakerfinu í dag. Hugmyndafræðileg breyting þarf að eiga sér stað þar sem gildi nemenda er aftengd frá markaðshagkerfinu. Tilgangur okkar mannfólks er annar og meiri en að þjóna hagsmunum vinnumarkaðar og hagvaxtar. Gildi menntunar þarf svo að meta á grundvelli menntunarinnar sjálfrar. Önnur stór breyting sem hefur átt sér stað á mjög skömmum tíma er ört vaxandi óöryggi þegar kemur að upplýsingum. Í heimi þar sem rangar upplýsingar dreifast hratt er gagnrýnin hugsun orðin lykilatriði í því hvort lýðræðið lifi hreinlega upplýsingaöldina og tæknibreytingar af. Í þessum breytta heimi þarf áherslan í menntakerfinu að hverfa frá því að kenna staðreyndir yfir í að kenna hvernig á að meta upplýsingar sjálfstætt, skynja fjölmiðlaáhrif, greina gæði heimilda og hvernig á að tileinka sér nýja þekkingu og hæfni. Hraði tækniframfara gerir það að verkum að þekking úreldist hratt, og það skiptir mestu máli að búa yfir færni til að læra nýja hluti og aðlagast breytingum. Internetið og gervigreindin getur geymt upplýsingarnar, við þurfum að kunna að greiða úr þeim, átta okkur á því hvað eru staðreyndir og hvað er bull og hvernig við getum nýtt tæknina til að skapa verðmæti fyrir okkur og fyrir samfélagið. Nýjar áherslur Í heimi þar sem störf sem byggja á endurtekningu verða sjálfvirknivædd verður sköpunargáfa og færni í að hugsa lausnamiðað sífellt mikilvægari. Menntakerfið þarf að leggja mun meiri áherslu á að örva sköpunargáfu og þjálfa nemendur í að leysa óvæntar áskoranir. Félagsfærni, tilfinningagreind og sjálfsþekking verða einnig mikilvægari eftir því sem sjálfvirknivæðing og gervigreind leysa sífellt fleiri störf af hólmi. Hæfni fólks til að mynda tengsl, skilja aðra og vinna í teymum verða lykilatriði á vinnumarkaði framtíðarinnar. Kennararnir okkar standa núna frammi fyrir í raun óvinnanlegu verkefni. Að undirbúa börnin okkar, unga fólkið okkar fyrir framtíðina innan menntakerfis sem var byggt upp fyrir fortíðina. Þessu vilja Píratar breyta. Við viljum byggja upp menntakerfi sem stuðlar að heilbrigðu og skapandi lýðræðissamfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast í samræmi við eigin áhuga og styrkleika. Við teljum að með áherslu á þverfaglegt nám, heildræna nálgun á samfélagið, skapandi og gagnrýna hugsun, framfaramiðað námsmat og andlega- og líkamlega vellíðan nemenda mun menntakerfið ekki aðeins styrkja einstaklingsbundna þekkingu heldur einnig sjálfstraust og ábyrgð til að takast á við áskoranir framtíðar. Menntakerfið er ekkert án fólksins sem vinnur innan þess Það er algjört forgangsatriði Pírata að kennarar fái sveigjanlegt starfsumhverfi, tíma og stuðning til að þróa eigin kennsluhætti og huga að eigin ástríðu. Kennarar þurfa að hafa möguleika á að vinna saman að þróun og skipulagi náms og fá aðgengi að viðeigandi tækni og tólum. Verðmætið sem felst í störfum kennara þarf að viðurkenna þannig að laun og önnur kjör kennara endurspegli samfélagslegt mikilvægi þeirra. Með því að fjárfesta í kennurum og þróun menntakerfisins og með því að styðja við ástríðu nemenda og kennara leggjum við grunn að sterku og skapandi samfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast og finna sitt hlutverk. Þetta er verkefni sem mun ekki aðeins bæta líf ungs fólks heldur mun það einnig hafa djúpstæð áhrif á framtíð okkar allra. Höfundur er þingkona Pírata og frambjóðendi í 2. sæti í Reykjavíkurkjördæmi norður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Halldóra Mogensen Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Píratar Kennaraverkfall 2024 Mest lesið „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Heimspekingurinn Paulo Freire á sjöunda áratugnum, líkti nútímaskólum við afkastadrifinn iðnað sem hefur að markmiði að þjálfa einstaklinga fyrir hlutverk sitt í markaðshagkerfinu frekar en að vera stofnanir hannaðar til að frelsa hugann. Hann bar skóla saman við banka þar sem kennarar leggja þekkingu inn í höfuð nemenda líkt og peningar eru lagðir inn á tóma bankareikninga og verðgildi nemenda felst í að skila sem mestum hagnaði, sem í samlíkingunni er árangur í gegnum stöðluð og mælanleg próf. Menntakerfið hefur að sjálfsögðu þróast mikið síðan Freire skrifaði sína gagnrýni en þessi nálgun er ennþá ríkjandi, þ.e.a.s. að kenna ungu fólki staðreyndir með það að markmiði að festa vissa grunnþekkingu eins og söguleg tímabil, fræðihugtök eða staðreyndir úr vísindum, í minni nemenda. Þessi nálgun var og er hugsuð til að þjálfa nemendur fyrir hefðbundin störf á vinnumarkaði og hún liggur ennþá til grundvallar menntakerfisins í dag. Vandinn sem við stöndum nú frammi fyrir er að þessi nálgun mun ekki undirbúa nemendur fyrir þann gjörbreytta veruleika sem framtíðin ber í skauti sér fyrir ungt fólk. Breyttur heimur Vinnumarkaður framtíðarinnar verður ekki eins og sá sem við höfum þekkt. Aukin sjálfvirknivæðing hefur í för með sér gífurlegar samfélagsbreytingar sem þarfnast annars konar hæfni, þekkingu og nálgun en verið er að þjálfa í menntakerfinu í dag. Hugmyndafræðileg breyting þarf að eiga sér stað þar sem gildi nemenda er aftengd frá markaðshagkerfinu. Tilgangur okkar mannfólks er annar og meiri en að þjóna hagsmunum vinnumarkaðar og hagvaxtar. Gildi menntunar þarf svo að meta á grundvelli menntunarinnar sjálfrar. Önnur stór breyting sem hefur átt sér stað á mjög skömmum tíma er ört vaxandi óöryggi þegar kemur að upplýsingum. Í heimi þar sem rangar upplýsingar dreifast hratt er gagnrýnin hugsun orðin lykilatriði í því hvort lýðræðið lifi hreinlega upplýsingaöldina og tæknibreytingar af. Í þessum breytta heimi þarf áherslan í menntakerfinu að hverfa frá því að kenna staðreyndir yfir í að kenna hvernig á að meta upplýsingar sjálfstætt, skynja fjölmiðlaáhrif, greina gæði heimilda og hvernig á að tileinka sér nýja þekkingu og hæfni. Hraði tækniframfara gerir það að verkum að þekking úreldist hratt, og það skiptir mestu máli að búa yfir færni til að læra nýja hluti og aðlagast breytingum. Internetið og gervigreindin getur geymt upplýsingarnar, við þurfum að kunna að greiða úr þeim, átta okkur á því hvað eru staðreyndir og hvað er bull og hvernig við getum nýtt tæknina til að skapa verðmæti fyrir okkur og fyrir samfélagið. Nýjar áherslur Í heimi þar sem störf sem byggja á endurtekningu verða sjálfvirknivædd verður sköpunargáfa og færni í að hugsa lausnamiðað sífellt mikilvægari. Menntakerfið þarf að leggja mun meiri áherslu á að örva sköpunargáfu og þjálfa nemendur í að leysa óvæntar áskoranir. Félagsfærni, tilfinningagreind og sjálfsþekking verða einnig mikilvægari eftir því sem sjálfvirknivæðing og gervigreind leysa sífellt fleiri störf af hólmi. Hæfni fólks til að mynda tengsl, skilja aðra og vinna í teymum verða lykilatriði á vinnumarkaði framtíðarinnar. Kennararnir okkar standa núna frammi fyrir í raun óvinnanlegu verkefni. Að undirbúa börnin okkar, unga fólkið okkar fyrir framtíðina innan menntakerfis sem var byggt upp fyrir fortíðina. Þessu vilja Píratar breyta. Við viljum byggja upp menntakerfi sem stuðlar að heilbrigðu og skapandi lýðræðissamfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast í samræmi við eigin áhuga og styrkleika. Við teljum að með áherslu á þverfaglegt nám, heildræna nálgun á samfélagið, skapandi og gagnrýna hugsun, framfaramiðað námsmat og andlega- og líkamlega vellíðan nemenda mun menntakerfið ekki aðeins styrkja einstaklingsbundna þekkingu heldur einnig sjálfstraust og ábyrgð til að takast á við áskoranir framtíðar. Menntakerfið er ekkert án fólksins sem vinnur innan þess Það er algjört forgangsatriði Pírata að kennarar fái sveigjanlegt starfsumhverfi, tíma og stuðning til að þróa eigin kennsluhætti og huga að eigin ástríðu. Kennarar þurfa að hafa möguleika á að vinna saman að þróun og skipulagi náms og fá aðgengi að viðeigandi tækni og tólum. Verðmætið sem felst í störfum kennara þarf að viðurkenna þannig að laun og önnur kjör kennara endurspegli samfélagslegt mikilvægi þeirra. Með því að fjárfesta í kennurum og þróun menntakerfisins og með því að styðja við ástríðu nemenda og kennara leggjum við grunn að sterku og skapandi samfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast og finna sitt hlutverk. Þetta er verkefni sem mun ekki aðeins bæta líf ungs fólks heldur mun það einnig hafa djúpstæð áhrif á framtíð okkar allra. Höfundur er þingkona Pírata og frambjóðendi í 2. sæti í Reykjavíkurkjördæmi norður.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun