Hinn stóri pakki ósýnilegrar reynslu Matthildur Björnsdóttir skrifar 23. september 2024 18:02 Hinn stóri pakki ósýnilegrar reynslu hefur verið reynsla margra fyrir tíma leyfis til tjáskipta um erfiða reynslu. Veruleikamynd til að útskýra sig þegar dýpt tilfinninga var ekki til í málinu heldur. Það varð þá til þess að mikið af reynslu mannvera fór í geymslu djúpt í kerfum þeirra. Það gerist þegar, og af því að: Viðkomandi einstaklingur hafði ekki baklands styrk til að standa upp fyrir sér gegn slæmum orðum, heilaþvotti og kröfu um þöggun. Hér hef ég komið upp með nýtt orð um þesskonar atvik þegar mjög slæm orð hafa verið sögð við mannveru sem hafði ekkert bakland til að snúa áhrifum þeirra við. Það sem var lært meira en hálfri öld síðar, var að vegna orðanna missti viðkomandi rétt sinn til að finna í sér sem ung kona hvað líf hennar ætti að verða um. Það kostaði hana það: Að hún fékk ekki svigrúm fyrir það sem er atriði í öllum kvenmannslíkömum. Sem er að kerfin í konum eiga rétt á tíma og rúmi til að uppgötva hvað myndi birtast. Hvort það væri hin konum ætlaða móðurþráar upplifun tækifæri til að rísa. Eða ef líf viðkomandi konu ætti að snúast um önnur mikilvæg verkefni. Hvers vegna var flókið að skilgreina, en frá þunga orðanna endaði hún í vanvirku hjónabandi, þar sem tvö fín börn komu frá. En dæmið fór ekki eins og hefði átt að vera. 21. öldin veitti að lokum svör við hinum dýpri atriðum og afleiðingum Orðin höfðu sett langa þykka rennihurð upp hið innra sem var rammlæst þangað til orð utan að komu sem opnuðu hana. En orð Peter A Levine voru þau orð sem útskýrðu það í smáatriðum hvað hafði gerst. Áhrif orðanna komu svo fullkomlega skýrt og upp í ljósið við orð Peter A Levine: Að áfall sjokkeri heilann, lami tjáskipti, og frysti líkamann. Það þýðir í öðrum orðum að við árásir á rétt mannvera virki sem mikilvægum hluta sálar þeirra sé sökkt í hyldýpi í iðrum líkamans. Það var mikið sjokk að átta sig á þessu meira en hálfri öld síðar. Þegar hún sá að hún hafði verið meira sem barnapía en sönn móðir. Það voru í raun líka önnur atriði í samfélaginu sem höfðu ollið eða ýtt undir slíkt ástand. Þar sem ég veit um hliðstæðar reynslur varðandi nokkrar konur. Er að það hefur verið veruleiki þarna inni í ótal konum víða um heimsem hafi endað með það ástand í sér. Karlmenn hafa auðvitað líka fengið slíka skammta, þó að ég hafi ekki beinar sögur um það hér. En hitti mann hér sem fékk slæma útreið frá foreldrum sínum, reynsla sem hann lýsti sem kostaði hann mest sem karlkyn nýtur. Þau áhrif rændu hann stórum hluta mikilvægra tækifæra. Slíkt gerist vegna þess hve stórum og mikilvægum rétti var tekinn af þeim einstaklingum með slæmum munnlegum árásum. Þessi þrjú tilfelli eru bara smá dæmi um slíkar afleiðingar, að í þeim innri heimi sem slíkt gerist, þá virkar það sem að þykk „Rennihurð þungrar orku sjokks hafi verið sett upp og henni læst“. Í öðru tilfelli var það hreinlega allt líf einnar konu á mínum aldri áður en hún áttaði sig á áhrifum konunnar sem ól hana upp og hvað þau höfðu gert lífi hennar. Það voru hörð orð sem sú kona byrjaði að heilaþvo hana til áður en hún náði kynþroska aldri. Það var gert í þeim tilgangi að hindra hana í að læra almennt um lífið. Hún heilaþvoði hana, til að verja miklu hluta tíma lífs síns í að bíða eftir manni á Hvítum Hesti. Hlutur sem gerðist aldrei. Önnur kona hér í Ástralíu hafði sótt um háskóla í Bandaríkjunum en hélt að hún hefði ekki verið samþykkt fyrir það.Svo eftir ótal ár lærði hún að móðir hennar hafði séð bréfið og stolið því. Sem gæti hafa verið, af því að hún vildi ekki að dóttirin færi. Frá orðum Thomas Hubl, og ekki síður orðum Peter A Levine hefur mikið af því að lokum komið upp í birtuna. Frá Thomas Hubl að slíkt fari beint inn í taugakerfin og niður kynslóðirnar. Svo lýsir Peter því á þennan beina máta hvernig það gerist: Slæm reynsla sjokki heilabúið, lami tjáningu og frysti taugakerfi líkamans. Undirvitundin setur það í frysti í taugakerfunum þegar enginn möguleiki var eða er fyrir tjáningu um það sem gerðist og braut sjálfvirði manneskjunnar niður. Það er mikil vinna fólgin í að byggja slíkt upp seinna, en getur gerst með réttri hjálp, bókum og fræðslu. Uppljómun um slíkt getur samt ekki alltaf bætt fyrir tjón og missi sem slík atvik sköpuðu. Það gætu verið þúsundir einstaklinga á Íslandi að lifa frá slíkum missi. Og það hugsanlega fyrir suma án þess að muna eða gera sér grein fyrir því. Það gæti hugsanlega átt meira við fyrir og í eldri kynslóðinni sem var ung þegar viðhorf og verðgildi voru ansi hörð. Og oft fyrir að ofur einfalda tilveruna.Ekki síst slæma meðferð sem átti þá að „fyrir gefa“ sem ég upplifði á þeim árum að ætlast væri til að því væri sópað undir teppin. Og að maður ætti ekki að ætlast til betri framkomu í geranda. Nýja útgáfan af því orði, er að það eigi ekki að sópa slíku undir teppin, heldur að aðskilja sig frá eðli árásar, og vænta úrlausnar. Með meiri tólum, þekkingu, innsæi og stofnunum sem veita tilfinningalega hjálp er þá vonandi möguleiki fyrir einhverjar sem átti sig á hvað gerðist að sortera það út eins vel og hægt sé. Tjáningin er leið til losunar. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsettur í Ástralíu um langan tíma. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthildur Björnsdóttir Mest lesið Af hverju er ekki hægt að framfylgja ákvörðunum Útlendingastofnunar? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir Skoðun Má (ég) banna börnum að nota móðurmál í skólanum? Donata Honkowicz Bukowska,Fríða Bjarney Jónsdóttir,Hermína Gunnþórsdóttir,Renata Emilsson Pesková Skoðun Keflavíkurlausnin: Innflytjendadómstóll gæti sparað okkur milljarða Ómar R. Valdimarsson Skoðun Það þarf bara rétta fólkið Helga Þórisdóttir Skoðun Hver vill eldast ? Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Þögnin, skömmin og kerfið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Logndagur eins og þessi – hugleiðing um vindorkuna Einar Sveinbjörnsson Skoðun Er hægt að sigra frjálsan vilja? Martha Árnadóttir Skoðun Frá stressi í sjálfstraust: Skrefin sem skipta máli á prófatíma Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Virkjanir í byggð – er farið að lögum? Gerður Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Virkjanir í byggð – er farið að lögum? Gerður Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hver vill eldast ? Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Frá stressi í sjálfstraust: Skrefin sem skipta máli á prófatíma Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Þögnin, skömmin og kerfið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Af hverju er ekki hægt að framfylgja ákvörðunum Útlendingastofnunar? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Logndagur eins og þessi – hugleiðing um vindorkuna Einar Sveinbjörnsson skrifar Skoðun Er hægt að sigra frjálsan vilja? Martha Árnadóttir skrifar Skoðun Það þarf bara rétta fólkið Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Keflavíkurlausnin: Innflytjendadómstóll gæti sparað okkur milljarða Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Má (ég) banna börnum að nota móðurmál í skólanum? Donata Honkowicz Bukowska,Fríða Bjarney Jónsdóttir,Hermína Gunnþórsdóttir,Renata Emilsson Pesková skrifar Skoðun Hver er uppruni íslam? Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Hvað þýðir „að vera nóg“ Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Nýjar lóðir í betri og bjartari borg Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Tími kominn til að hugsa um landið allt Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Milljarðakostnaður sérfræðinga Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Snýst um deilur Dags og Kristrúnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „Mamma, eru loftgæðin á grænu?“ Sara björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Rangfærslur utanríkisráðherra Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Samfélag þar sem börn mæta afgangi Grímur Atlason skrifar Skoðun „Samræði“ við barn er ekki til - það er alltaf ofbeldi Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Staða íslenskrar fornleifafræði Gylfi Helgason skrifar Skoðun Saman náum við lengra. Af hverju þverfagleg endurhæfing skiptir máli Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Hefjumst handa við endurskoðun laga um Menntasjóð námsmanna Kolbrún Halldórsdóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Tími jarðefnaeldsneytis að líða undir lok Nótt Thorberg skrifar Skoðun Ósanngjarnar hækkanir á vörugjöldum án fyrirvara – ábyrgðarleysi gagnvart atvinnulífi Friðrik Ingi Friðriksson skrifar Skoðun Ríkið græðir á eigin framkvæmdum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Íslenska módelið í forvörnum – leiðarljós sem við erum að slökkva á Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenska sem annað tungumál Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Sykursýki snýst ekki bara um tölur Erla Kristófersdóttir,Kristín Linnet Einarsdóttir skrifar Skoðun Íslenskan er í góðum höndum Anna María Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Hinn stóri pakki ósýnilegrar reynslu hefur verið reynsla margra fyrir tíma leyfis til tjáskipta um erfiða reynslu. Veruleikamynd til að útskýra sig þegar dýpt tilfinninga var ekki til í málinu heldur. Það varð þá til þess að mikið af reynslu mannvera fór í geymslu djúpt í kerfum þeirra. Það gerist þegar, og af því að: Viðkomandi einstaklingur hafði ekki baklands styrk til að standa upp fyrir sér gegn slæmum orðum, heilaþvotti og kröfu um þöggun. Hér hef ég komið upp með nýtt orð um þesskonar atvik þegar mjög slæm orð hafa verið sögð við mannveru sem hafði ekkert bakland til að snúa áhrifum þeirra við. Það sem var lært meira en hálfri öld síðar, var að vegna orðanna missti viðkomandi rétt sinn til að finna í sér sem ung kona hvað líf hennar ætti að verða um. Það kostaði hana það: Að hún fékk ekki svigrúm fyrir það sem er atriði í öllum kvenmannslíkömum. Sem er að kerfin í konum eiga rétt á tíma og rúmi til að uppgötva hvað myndi birtast. Hvort það væri hin konum ætlaða móðurþráar upplifun tækifæri til að rísa. Eða ef líf viðkomandi konu ætti að snúast um önnur mikilvæg verkefni. Hvers vegna var flókið að skilgreina, en frá þunga orðanna endaði hún í vanvirku hjónabandi, þar sem tvö fín börn komu frá. En dæmið fór ekki eins og hefði átt að vera. 21. öldin veitti að lokum svör við hinum dýpri atriðum og afleiðingum Orðin höfðu sett langa þykka rennihurð upp hið innra sem var rammlæst þangað til orð utan að komu sem opnuðu hana. En orð Peter A Levine voru þau orð sem útskýrðu það í smáatriðum hvað hafði gerst. Áhrif orðanna komu svo fullkomlega skýrt og upp í ljósið við orð Peter A Levine: Að áfall sjokkeri heilann, lami tjáskipti, og frysti líkamann. Það þýðir í öðrum orðum að við árásir á rétt mannvera virki sem mikilvægum hluta sálar þeirra sé sökkt í hyldýpi í iðrum líkamans. Það var mikið sjokk að átta sig á þessu meira en hálfri öld síðar. Þegar hún sá að hún hafði verið meira sem barnapía en sönn móðir. Það voru í raun líka önnur atriði í samfélaginu sem höfðu ollið eða ýtt undir slíkt ástand. Þar sem ég veit um hliðstæðar reynslur varðandi nokkrar konur. Er að það hefur verið veruleiki þarna inni í ótal konum víða um heimsem hafi endað með það ástand í sér. Karlmenn hafa auðvitað líka fengið slíka skammta, þó að ég hafi ekki beinar sögur um það hér. En hitti mann hér sem fékk slæma útreið frá foreldrum sínum, reynsla sem hann lýsti sem kostaði hann mest sem karlkyn nýtur. Þau áhrif rændu hann stórum hluta mikilvægra tækifæra. Slíkt gerist vegna þess hve stórum og mikilvægum rétti var tekinn af þeim einstaklingum með slæmum munnlegum árásum. Þessi þrjú tilfelli eru bara smá dæmi um slíkar afleiðingar, að í þeim innri heimi sem slíkt gerist, þá virkar það sem að þykk „Rennihurð þungrar orku sjokks hafi verið sett upp og henni læst“. Í öðru tilfelli var það hreinlega allt líf einnar konu á mínum aldri áður en hún áttaði sig á áhrifum konunnar sem ól hana upp og hvað þau höfðu gert lífi hennar. Það voru hörð orð sem sú kona byrjaði að heilaþvo hana til áður en hún náði kynþroska aldri. Það var gert í þeim tilgangi að hindra hana í að læra almennt um lífið. Hún heilaþvoði hana, til að verja miklu hluta tíma lífs síns í að bíða eftir manni á Hvítum Hesti. Hlutur sem gerðist aldrei. Önnur kona hér í Ástralíu hafði sótt um háskóla í Bandaríkjunum en hélt að hún hefði ekki verið samþykkt fyrir það.Svo eftir ótal ár lærði hún að móðir hennar hafði séð bréfið og stolið því. Sem gæti hafa verið, af því að hún vildi ekki að dóttirin færi. Frá orðum Thomas Hubl, og ekki síður orðum Peter A Levine hefur mikið af því að lokum komið upp í birtuna. Frá Thomas Hubl að slíkt fari beint inn í taugakerfin og niður kynslóðirnar. Svo lýsir Peter því á þennan beina máta hvernig það gerist: Slæm reynsla sjokki heilabúið, lami tjáningu og frysti taugakerfi líkamans. Undirvitundin setur það í frysti í taugakerfunum þegar enginn möguleiki var eða er fyrir tjáningu um það sem gerðist og braut sjálfvirði manneskjunnar niður. Það er mikil vinna fólgin í að byggja slíkt upp seinna, en getur gerst með réttri hjálp, bókum og fræðslu. Uppljómun um slíkt getur samt ekki alltaf bætt fyrir tjón og missi sem slík atvik sköpuðu. Það gætu verið þúsundir einstaklinga á Íslandi að lifa frá slíkum missi. Og það hugsanlega fyrir suma án þess að muna eða gera sér grein fyrir því. Það gæti hugsanlega átt meira við fyrir og í eldri kynslóðinni sem var ung þegar viðhorf og verðgildi voru ansi hörð. Og oft fyrir að ofur einfalda tilveruna.Ekki síst slæma meðferð sem átti þá að „fyrir gefa“ sem ég upplifði á þeim árum að ætlast væri til að því væri sópað undir teppin. Og að maður ætti ekki að ætlast til betri framkomu í geranda. Nýja útgáfan af því orði, er að það eigi ekki að sópa slíku undir teppin, heldur að aðskilja sig frá eðli árásar, og vænta úrlausnar. Með meiri tólum, þekkingu, innsæi og stofnunum sem veita tilfinningalega hjálp er þá vonandi möguleiki fyrir einhverjar sem átti sig á hvað gerðist að sortera það út eins vel og hægt sé. Tjáningin er leið til losunar. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsettur í Ástralíu um langan tíma.
Af hverju er ekki hægt að framfylgja ákvörðunum Útlendingastofnunar? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir Skoðun
Má (ég) banna börnum að nota móðurmál í skólanum? Donata Honkowicz Bukowska,Fríða Bjarney Jónsdóttir,Hermína Gunnþórsdóttir,Renata Emilsson Pesková Skoðun
Frá stressi í sjálfstraust: Skrefin sem skipta máli á prófatíma Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Frá stressi í sjálfstraust: Skrefin sem skipta máli á prófatíma Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki hægt að framfylgja ákvörðunum Útlendingastofnunar? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Keflavíkurlausnin: Innflytjendadómstóll gæti sparað okkur milljarða Ómar R. Valdimarsson skrifar
Skoðun Má (ég) banna börnum að nota móðurmál í skólanum? Donata Honkowicz Bukowska,Fríða Bjarney Jónsdóttir,Hermína Gunnþórsdóttir,Renata Emilsson Pesková skrifar
Skoðun Saman náum við lengra. Af hverju þverfagleg endurhæfing skiptir máli Rúnar Helgi Andrason skrifar
Skoðun Hefjumst handa við endurskoðun laga um Menntasjóð námsmanna Kolbrún Halldórsdóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Ósanngjarnar hækkanir á vörugjöldum án fyrirvara – ábyrgðarleysi gagnvart atvinnulífi Friðrik Ingi Friðriksson skrifar
Skoðun Íslenska módelið í forvörnum – leiðarljós sem við erum að slökkva á Árni Guðmundsson skrifar
Af hverju er ekki hægt að framfylgja ákvörðunum Útlendingastofnunar? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir Skoðun
Má (ég) banna börnum að nota móðurmál í skólanum? Donata Honkowicz Bukowska,Fríða Bjarney Jónsdóttir,Hermína Gunnþórsdóttir,Renata Emilsson Pesková Skoðun
Frá stressi í sjálfstraust: Skrefin sem skipta máli á prófatíma Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun