Stjórnlaus heimur Reynir Böðvarsson skrifar 10. september 2024 11:03 Þegar fólk horfði til framtíðar eftir seinni heimsstyrjöld var það með björtum augum, allt gat bara orðið betra og framtíð barna og barnabarna yrði tryggð með friði, menntun og velsæld. Heimurinn færi aldrei aftur í þann forarpytt stríðsátaka sem ofstækisfullir leiðtogar höfðu leitt þjóðir sínar í, aldrei aftur má þetta ske, við verðum að koma í veg fyrir það á einhvern hátt að svona lagað endurtaki sig var viðkvæðið hjá nýjum leiðtogum. Helförin, fjöldamorð nasista á gyðingum, rómafólki, sósíalistum, fötluðu fólki og samkynjuðum til dæmis, var fordæmd og þess heitið að slíkt mætti aldrei aftur eiga sér stað. Finna verði aðferðir til þess að koma í veg fyrir það. Sameinuðu þjóðirnar voru stofnaðar af sigurvegurum stríðsins 1945 Hamfara hlýnun jarðar er í augsýn nú, afleiðing brjálæðislegs kapítalisma sem kannski ekki var auðvelt að fyrirsjá þegar plön um nýja framtíð voru lögð í lok síðustu heimsstyrjaldar. Áherslan var lögð á frið frá stríðsátökum og uppbyggingu brotinna samfélaga, sameiginlega gætum við byggt upp aftur samfélag samkenndar og framtíðartrú. Til þess að svo gæti orðið yrði samvinna millum landa að styrkjast og einhverskonar lög og reglur um þessa samvinnu að mótast. Það er grunnurinn að stofnun Sameinuðu þjóðanna sem reyndar átti sér fyrirmynd í Þjóðabandalaginu sem stofnað var eftir fyrstu heimsstyrjöldina en það var lagt niður vegna vanmáttar þess að koma í veg fyrir enn eina heimsstyrjöld, seinni heimsstyrjöldina. Hvað höfum við lært? Það er með ólíkindum að horfa upp á alþjóða stjórnmál í dag, í ljósi sögunnar ættum við að hafa lært eitthvað en það virðist sem mannkyn hafi aftur horfið frá allri skynsemi, algjör veruleikafirring og botnlaus blinda á það sem er að eiga sér stað. Það er ekki bara hlýnun jarðar heldur líka brjálæðislegur stríðsrekstur í Úkraínu og á Gasa sem alþjóðarsamfélagið lætur viðgangast, auðvitað með stuðningi Bandaríkjanna sem eru og hafa alltaf verið aðal bakhjarl nánast allra átaka í heiminum eftir seinna stríð. Hvar viljum við staðsetja okkur sem þjóð í þessum hildarleik, erum við bara sátt við þá þróun sem er eða viljum við eitthvað annað, viljum við vera jafn samsek og þau sem horfðu á helförina án þess að aðhafast nokkuð til varnar? Heimurinn er á heljarþröm! António Guterres, aðalritari Sameinuðu þjóðanna, hefur verið mjög gagnrýninn á þjóðarleiðtoga undanfarin ár, sérstaklega varðandi þrjú lykilatriði: loftslagsbreytingar, mannréttindi og stríðsátök. Guterres hefur ítrekað gagnrýnt leiðtoga ríkja fyrir að bregðast ekki nægilega hratt við loftslagsvandanum. Hann hefur ítrekað kallað eftir tafarlausum aðgerðum til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og varað við því að heimsbyggðin stefni í "loftslagshörmungar". Guterres hefur lagt áherslu á mikilvægi þess að þjóðarleiðtogar axli meiri ábyrgð og taki mun harðari skref í átt að kolefnishlutleysi. Guterres hefur einnig gagnrýnt leiðtoga ríkja fyrir að brjóta mannréttindi, sérstaklega í tengslum við kúgun minnihlutahópa, fjölmiðlafrelsi og aukna einræðistilhneigingu í mörgum löndum. Hann hefur varað við aukinni andúð gegn fjölmenningu og fjölbreytileika og bent á hættuna af því að lýðræðisstofnanir veikist. Guterres hefur gagnrýnt aðgerðarleysi leiðtoga þegar kemur að friðarumleitunum og ástandinu í átakasvæðum, eins og í Sýrlandi, Jemen,Úkraínu og Gasa. Hann hefur ítrekað kallað eftir samstöðu alþjóðasamfélagsins til að binda enda á þjáningar almennra borgara í stríðsátökum og leita lausna í stað þess að elda grátt silfur. Guterres talar því miður fyrir daufum eyrum og engin þjóðarleiðtogi stígur fram til afdráttarlauss stuðnings, við höfum enga þjóðarleiðtoga sem standa undir því nafni. Það sem lýðræðið, í því ríki sem oft hefur verið kallað fremsta lýðræðisríki heims, er að bjóða okkur sem raunverulegan valkost er Donald Trump, mærður af ritstjóra Morgunblaðsins. Allt hugsandi fólk hlýtur að sjá að þetta er heimur á veg til glötunar, ekki heil brú í því sem vestræna lýðræðið er að bjóða okkur. Það á sér náttúrulega skýringar, að svona sé komið, og það er stafað kapítalismi. Kapítalisminn hefur bara eina breytu í jöfnunni sem skiptir máli, gróði! Allt annað er lagt til hliðar, jöfnuður meðal manna, öruggt húsnæði, frjáls fjölmiðlun og svo mætti lengi telja. Nýfrjálshyggjan er á góðri leið með að brjóta upp og eyðileggja allt það sem hefur áunnist á síðustu öld, barátta verkalýðshreyfinga og vinstri flokka í stjórnmálum er verið að brjóta á bak aftur, allsstaðar. Biden, núverandi forseti Bandaríkjana, hrópar í sífellu „This must end now” og á þar við þjóðarmorðið á Gasa en dælir á sama tíma fjármagni og vopnum til Ísrael svo þeir geti haldið áfram að myrða saklausa borgara, fremst börn og konur. Þetta er allt á ábyrgð hægri stjórnmálaafla sem svífast einskis í gróðafíkn sinni, hermangið var ekki og er ekki spillingarvaldur bara á Íslandi heldur er alþjóðlegt vandamál sem er á góðri leið með að binda endi á mannvæn samfélög á jörðinni. Þróunin sem hægrið stendur fyrir með allt það fjármagn sem auðkýfingar ausa í þá er líka á góðri leið með að binda endi á okkar friðsæla samfélag á Íslandi, það verður enginn friður í samfélagi þar sem stór hluti lifir við fátækt og aðrir við ofgnægð. Laissez-faire er franskt term sem notað er yfir stjórnleysi eða afskiptaleysi stjórnvalda á markaði. Þetta er dásamað af nýfrjálshyggjunni og stutt af hægriöflum í stjórnmálum og hefur verið helsti áttaviti stjórnvalda á vesturlöndum allt síðan Reagan og Thatcher tóku upp þessa stefnu. Skattar eru afskipti stjórnvalda af markaði og þurfa því samkvæmt þessari kreddu að vera eins lágir og mögulegt, jafnvel engir því að heimta inn skatta er nánast stuldur samkvæmt kreddunni. Að lækka skatta er helsta kosningaloforð hægrisins síendurtekið á vesturlöndum og þar sem hægrið kemst að ríkisstjórnarborðum er þetta framkvæmt, því miður oft í samvinnu við hægri krata sem eru oft aðdáendur markaðslausna. Þessi þróun er á góðri leið með að brjóta niður velferðarkerfin sem verkalýðshreyfingin og vinstrinu tókst að byggja upp, veikja alla innviði þannig að stór innviða skuld safnast fyrir komandi kynslóðir. Ójöfnuður eykst og því fylgir mikill órói í samfélaginu sem síðan leiðir af sér skautun í samfélaginu og lýðskrum sem að lokum getur jafnvel leita af sér óviðráðanlegt ástand í stjórnmálum, það sem blasir þá við er stjórnlaus heimur. Höfundur er jarðskjálftafræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Reynir Böðvarsson Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Sjá meira
Þegar fólk horfði til framtíðar eftir seinni heimsstyrjöld var það með björtum augum, allt gat bara orðið betra og framtíð barna og barnabarna yrði tryggð með friði, menntun og velsæld. Heimurinn færi aldrei aftur í þann forarpytt stríðsátaka sem ofstækisfullir leiðtogar höfðu leitt þjóðir sínar í, aldrei aftur má þetta ske, við verðum að koma í veg fyrir það á einhvern hátt að svona lagað endurtaki sig var viðkvæðið hjá nýjum leiðtogum. Helförin, fjöldamorð nasista á gyðingum, rómafólki, sósíalistum, fötluðu fólki og samkynjuðum til dæmis, var fordæmd og þess heitið að slíkt mætti aldrei aftur eiga sér stað. Finna verði aðferðir til þess að koma í veg fyrir það. Sameinuðu þjóðirnar voru stofnaðar af sigurvegurum stríðsins 1945 Hamfara hlýnun jarðar er í augsýn nú, afleiðing brjálæðislegs kapítalisma sem kannski ekki var auðvelt að fyrirsjá þegar plön um nýja framtíð voru lögð í lok síðustu heimsstyrjaldar. Áherslan var lögð á frið frá stríðsátökum og uppbyggingu brotinna samfélaga, sameiginlega gætum við byggt upp aftur samfélag samkenndar og framtíðartrú. Til þess að svo gæti orðið yrði samvinna millum landa að styrkjast og einhverskonar lög og reglur um þessa samvinnu að mótast. Það er grunnurinn að stofnun Sameinuðu þjóðanna sem reyndar átti sér fyrirmynd í Þjóðabandalaginu sem stofnað var eftir fyrstu heimsstyrjöldina en það var lagt niður vegna vanmáttar þess að koma í veg fyrir enn eina heimsstyrjöld, seinni heimsstyrjöldina. Hvað höfum við lært? Það er með ólíkindum að horfa upp á alþjóða stjórnmál í dag, í ljósi sögunnar ættum við að hafa lært eitthvað en það virðist sem mannkyn hafi aftur horfið frá allri skynsemi, algjör veruleikafirring og botnlaus blinda á það sem er að eiga sér stað. Það er ekki bara hlýnun jarðar heldur líka brjálæðislegur stríðsrekstur í Úkraínu og á Gasa sem alþjóðarsamfélagið lætur viðgangast, auðvitað með stuðningi Bandaríkjanna sem eru og hafa alltaf verið aðal bakhjarl nánast allra átaka í heiminum eftir seinna stríð. Hvar viljum við staðsetja okkur sem þjóð í þessum hildarleik, erum við bara sátt við þá þróun sem er eða viljum við eitthvað annað, viljum við vera jafn samsek og þau sem horfðu á helförina án þess að aðhafast nokkuð til varnar? Heimurinn er á heljarþröm! António Guterres, aðalritari Sameinuðu þjóðanna, hefur verið mjög gagnrýninn á þjóðarleiðtoga undanfarin ár, sérstaklega varðandi þrjú lykilatriði: loftslagsbreytingar, mannréttindi og stríðsátök. Guterres hefur ítrekað gagnrýnt leiðtoga ríkja fyrir að bregðast ekki nægilega hratt við loftslagsvandanum. Hann hefur ítrekað kallað eftir tafarlausum aðgerðum til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og varað við því að heimsbyggðin stefni í "loftslagshörmungar". Guterres hefur lagt áherslu á mikilvægi þess að þjóðarleiðtogar axli meiri ábyrgð og taki mun harðari skref í átt að kolefnishlutleysi. Guterres hefur einnig gagnrýnt leiðtoga ríkja fyrir að brjóta mannréttindi, sérstaklega í tengslum við kúgun minnihlutahópa, fjölmiðlafrelsi og aukna einræðistilhneigingu í mörgum löndum. Hann hefur varað við aukinni andúð gegn fjölmenningu og fjölbreytileika og bent á hættuna af því að lýðræðisstofnanir veikist. Guterres hefur gagnrýnt aðgerðarleysi leiðtoga þegar kemur að friðarumleitunum og ástandinu í átakasvæðum, eins og í Sýrlandi, Jemen,Úkraínu og Gasa. Hann hefur ítrekað kallað eftir samstöðu alþjóðasamfélagsins til að binda enda á þjáningar almennra borgara í stríðsátökum og leita lausna í stað þess að elda grátt silfur. Guterres talar því miður fyrir daufum eyrum og engin þjóðarleiðtogi stígur fram til afdráttarlauss stuðnings, við höfum enga þjóðarleiðtoga sem standa undir því nafni. Það sem lýðræðið, í því ríki sem oft hefur verið kallað fremsta lýðræðisríki heims, er að bjóða okkur sem raunverulegan valkost er Donald Trump, mærður af ritstjóra Morgunblaðsins. Allt hugsandi fólk hlýtur að sjá að þetta er heimur á veg til glötunar, ekki heil brú í því sem vestræna lýðræðið er að bjóða okkur. Það á sér náttúrulega skýringar, að svona sé komið, og það er stafað kapítalismi. Kapítalisminn hefur bara eina breytu í jöfnunni sem skiptir máli, gróði! Allt annað er lagt til hliðar, jöfnuður meðal manna, öruggt húsnæði, frjáls fjölmiðlun og svo mætti lengi telja. Nýfrjálshyggjan er á góðri leið með að brjóta upp og eyðileggja allt það sem hefur áunnist á síðustu öld, barátta verkalýðshreyfinga og vinstri flokka í stjórnmálum er verið að brjóta á bak aftur, allsstaðar. Biden, núverandi forseti Bandaríkjana, hrópar í sífellu „This must end now” og á þar við þjóðarmorðið á Gasa en dælir á sama tíma fjármagni og vopnum til Ísrael svo þeir geti haldið áfram að myrða saklausa borgara, fremst börn og konur. Þetta er allt á ábyrgð hægri stjórnmálaafla sem svífast einskis í gróðafíkn sinni, hermangið var ekki og er ekki spillingarvaldur bara á Íslandi heldur er alþjóðlegt vandamál sem er á góðri leið með að binda endi á mannvæn samfélög á jörðinni. Þróunin sem hægrið stendur fyrir með allt það fjármagn sem auðkýfingar ausa í þá er líka á góðri leið með að binda endi á okkar friðsæla samfélag á Íslandi, það verður enginn friður í samfélagi þar sem stór hluti lifir við fátækt og aðrir við ofgnægð. Laissez-faire er franskt term sem notað er yfir stjórnleysi eða afskiptaleysi stjórnvalda á markaði. Þetta er dásamað af nýfrjálshyggjunni og stutt af hægriöflum í stjórnmálum og hefur verið helsti áttaviti stjórnvalda á vesturlöndum allt síðan Reagan og Thatcher tóku upp þessa stefnu. Skattar eru afskipti stjórnvalda af markaði og þurfa því samkvæmt þessari kreddu að vera eins lágir og mögulegt, jafnvel engir því að heimta inn skatta er nánast stuldur samkvæmt kreddunni. Að lækka skatta er helsta kosningaloforð hægrisins síendurtekið á vesturlöndum og þar sem hægrið kemst að ríkisstjórnarborðum er þetta framkvæmt, því miður oft í samvinnu við hægri krata sem eru oft aðdáendur markaðslausna. Þessi þróun er á góðri leið með að brjóta niður velferðarkerfin sem verkalýðshreyfingin og vinstrinu tókst að byggja upp, veikja alla innviði þannig að stór innviða skuld safnast fyrir komandi kynslóðir. Ójöfnuður eykst og því fylgir mikill órói í samfélaginu sem síðan leiðir af sér skautun í samfélaginu og lýðskrum sem að lokum getur jafnvel leita af sér óviðráðanlegt ástand í stjórnmálum, það sem blasir þá við er stjórnlaus heimur. Höfundur er jarðskjálftafræðingur.
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun