„Við þurfum bara að læra að segja nei“ Elín Margrét Böðvarsdóttir skrifar 27. ágúst 2024 22:36 Aðgerðir á Breiðamerkurjökli í gær séðar úr fjarska. Vísir/Vilhelm Leiðsögumaður, ferðaþjónustufyrirtæki, ferðasölufyrirtæki og þjóðgarðurinn Vatnajökull brugðust í aðdraganda slyssins á Breiðamerkurjökli þar sem tveir bandarískir ferðamenn lentu undir ís í fyrradag. Þetta er mat Stephan Mantler jöklaleiðsögumanns sem hefur áratuga reynslu af jökla- og fjallamennsku á Íslandi. „Það var mjög greinilegt að það var ekki gott færi að fara þarna,“ segir Stephan í samtali við Vísi, en hann er sjálfur í björgunarsveit og tók þátt í útkallinu þegar leitað var að ferðamönnum undir ísnum eftir slysið. Stephan hafði sjálfur ekki komið á svæðið í dálítinn tíma, og það kom honum á óvart að enn væri verið að fara í ferðir á þessar slóðir miðað við stöðuna á jöklinum á þessum árstíma. Ísinn hafi greinilega bráðnað mikið yfir sumarið, snjórinn og ísinn víða laus og veikur í sér og vakir og kraplaugar hafi myndast í jökulsporðinum. Ísbogi kunni að hafa brotnað „Aðal málið er bara að þegar þú stendur fyrir neðan einhvern vegg eða undir einhverju þaki sem er ekki traust sem getur hrunið niður,“ segir Stephan. „Ég veit nú ekki hvernig þetta var áður en þetta fór niður en mig grunar að hafi verið svona bogi, það var kannski ekki búið að hugsa út í það því það er hættulegt þegar það er myndast svona ísbogi af því ísinn bráðnar svo mikið.“ Stephan Mantler er duglegur að birta myndir á Instagram-reikningi sínum úr jöklaferðum.Instagram/stephan mantler Hann bendir á að ísinn bráðni mikið yfir sumarið, sérstaklega í ágúst og september. „Það var búið að vera hlýtt og sólskin bara í margar vikur og svo fer ísinn bara í sundur,“ segir Stephan. „Það er öðruvísi að fara þarna að vetri til þegar ísinn er fast frosinn og allt gott. En að sumri til þá er ekki í lagi að fara kannski bara einu sinni í viku og skoða aðstæður, það þarf að fara á hverjum einasta degi og skoða það vel.“ Nær allir hlutaðeigandi hafi brugðist Á heimasíðu sinni í dag birtir Stephan ítarlega greiningu á því sem hann telur að kunni að hafa farið úrskeiðis, og hvað megi ef til vill læra af þeim skelfilega atburði sem varð í á Breiðamerkurjökli í fyrradag. Þar rekur Stephan hvaða ábyrgð hlutaðeigandi aðilar eigi að bera og kemst loks að þeirri niðurstöðu að flestir hafi brugðist. Leiðsögumaðurinn hafi brugðist viðskiptavinum með því að sjá ekki fyrir, leggja rétt mat á eða koma í veg fyrir yfirvofandi hættu. Ferðaþjónustufyrirtækið að baki ferðinni hafi brugðist með því að vera viljugt til að bjóða upp á ferð sem í felist mikil áhætta, ótryggar aðstæður og án þess að veita leiðsögumanni nauðsynleg tæki, þjálfun og stuðning við að leysa úr áhættu. Þá hafi söluaðili, netsölufyrirtæki sem selur í ferðirnar, brugðist einnig með því að yfir höfuð selja miða í slíka ferð sem markaðsett sé sem „öruggt ævintýri“. Loks telur Stephan að þjóðgarðurinn sem stjórnvaldsstofnun beri einnig ábyrgð með því að hafa ekki haldið úti nægilegu eftirliti með starfsemi á jöklinum og hafi láðst að leggja mat á áhættu eða grípa til viðeigandi aðgerða. „Hver og einn þessara aðila hefði getað komið í veg fyrir harmleikinn með viðeigandi aðgerðum. Það gerði enginn. Á grundvelli sjálfumgleiði, fjárhagslegra hvata, ytri þrýstings eða kæruleysis,“ skrifar Stephan í grein sinni sem er á ensku. Kallar eftir hugafarsbreytingu Hann kveðst vona að hægt verði að draga lærdóm af því sem gerðist til að koma í veg fyrir að slíkt gerist aftur. Það sé auðvelt að vera vitur eftir á og dæma það sem betur hefði mátt fara, en margt liggi að baki og hollt sé fyrir alla innan bransans að líta í eigin barm. View this post on Instagram A post shared by stephan mantler (@stepman) „En það er svo margt á bak við þetta, það er svo mikil pressa á leiðsögumönnum frá ferðaþjónustufyrirtækjum kannski sem selja þessar ferðir, svo eru önnur fyrirtæki sem eru að fara í ferðirnar,“ segir Stephan. Hann segist hafa heyrt af mörgum sem hafi látið undan pressu, ýmist frá vinnuveitenda, ferðasölufyrirtækjum eða eftirspurn viðskiptavina. „Við þurfum bara að læra að segja nei,“ bætir hann við. Líkt og áður segir er Stephan þaulreyndur jöklaleiðsögumaður og einnig ljósmyndari en hann býður sjálfur upp á ferðir og námsskeið í jöklamennsku. Hann vill meina að um sé að ræða kerfisbundið vandamál og kallar eftir hugarfarsbreytingu um öryggismál í jöklamennsku og ferðamennsku almennt. Það sé ekki nóg að vera með fínar verklagsreglur, gæða staðla og vottanir ef ekki sé farið eftir þeim. „Það þarf að breyta svo miklu. Það þurfa allir að breyta sinni hugsun,“ segir Stephan sem kveðst gera sér grein fyrir að hann fari ekki fram á lítið. Blátt bann við sumarferðum ekki endilega rétta leiðin Til skemmri tíma sé líka hægt að bregðast við með einfaldari aðgerðum. „Ég held að til skamms tíma þá þurfum við held ég að líta til þjóðgarðsins og fá þau kannski í samstarf með sérfræðingum sem eru þaulvanir, að fara saman og kanna aðstæður,“ nefnir hann sem dæmi. Þótt hann sé gagnrýninn á íshellaferðir að síðsumarlagi segist hann ekki endilega á því að það eigi að banna slíkar ferðir með öllu frá vori og fram í október. Það fari eftir tíðarfari ár frá ári hvenær aðstæður leyfa. „Það þarf bara að hugsa þetta vel í hvert sinn fyrir sig.“ Slys á Breiðamerkurjökli Fjallamennska Ferðamennska á Íslandi Sveitarfélagið Hornafjörður Mest lesið Dæmi um að fyrirtæki tapi tugum milljóna í „forstjórasvindli“ Innlent Frans páfi er látinn Erlent Lögmaður þurfi ekki að hafa áhyggjur af þekkingu ráðherra Innlent Vildu ekki til Íslands þegar loks bauðst að snúa heim Innlent Vanþekking ráðherra sé áhyggjuefni Innlent Ásthildur Lóa setur húsið umdeilda á sölu Innlent Trump styður Hegseth: Neitar að um trúnaðarbrest hafi verið að ræða Erlent Hvernig er nýr páfi valinn? Erlent Halla Tómasdóttir minnist „Pope Francis“ Innlent Gripu innbrotsþjófa glóðvolga Innlent Fleiri fréttir Svikahrappur beið eftir flugferð framkvæmdastjórans Frans páfi, forsætisráðherra um fangelsismál og villtur páfagaukur Dæmi um að fyrirtæki tapi tugum milljóna í „forstjórasvindli“ Halla Tómasdóttir minnist „Pope Francis“ Lögmaður þurfi ekki að hafa áhyggjur af þekkingu ráðherra Andlát páfa og svikahrappar sem herja á fólk og fyrirtæki „Stjórnvöldum er að takast að loka Kvikmyndaskóla Íslands“ Vildu ekki til Íslands þegar loks bauðst að snúa heim Hátt í þrettán stiga hiti á sumardaginn fyrsta Gripu innbrotsþjófa glóðvolga Vanþekking ráðherra sé áhyggjuefni Margar fjölskyldur fastar í fátækt svo árum skiptir Ásthildur Lóa setur húsið umdeilda á sölu Gagnrýnir dómsmálaráðherra fyrir að fara með rangt mál um dvalarleyfi Trump-stjórnin virðist ekki hafa neitt plan Skrítið ef ríkið hefur ekki áhuga á Háholti Maðurinn er laus úr haldi „Við megum mótmæla því að verið sé að drepa saklaust fólk“ Ræddi við foreldra og hætta við miklar hækkanir Einn í haldi lögreglu vegna konu með skerta meðvitund Falla frá gjaldskrárhækkunum og árásir á tímum vopnahlés Bjóst ekki við að ríkisstjórnin héldi meirihluta Viðbragð lögreglu og sjúkraflutningamanna í nágrenni Selfoss Vestfjarðaleiðin verði Hringvegur númer tvö Ferill fyrrum forsætisráðherra og verðlaunaður sagnfræðingur í Sprengisandi Rólegheitaveður á páskadag Ökumaður undir aldri í bílaeltingarleik við lögreglu Mótmæla brottvísun Oscars Gagnrýnir brattar hækkanir: „Þetta er bara dapurlegt“ Eitthvað búi að baki „meira en þrá hans eftir friði“ Sjá meira
„Það var mjög greinilegt að það var ekki gott færi að fara þarna,“ segir Stephan í samtali við Vísi, en hann er sjálfur í björgunarsveit og tók þátt í útkallinu þegar leitað var að ferðamönnum undir ísnum eftir slysið. Stephan hafði sjálfur ekki komið á svæðið í dálítinn tíma, og það kom honum á óvart að enn væri verið að fara í ferðir á þessar slóðir miðað við stöðuna á jöklinum á þessum árstíma. Ísinn hafi greinilega bráðnað mikið yfir sumarið, snjórinn og ísinn víða laus og veikur í sér og vakir og kraplaugar hafi myndast í jökulsporðinum. Ísbogi kunni að hafa brotnað „Aðal málið er bara að þegar þú stendur fyrir neðan einhvern vegg eða undir einhverju þaki sem er ekki traust sem getur hrunið niður,“ segir Stephan. „Ég veit nú ekki hvernig þetta var áður en þetta fór niður en mig grunar að hafi verið svona bogi, það var kannski ekki búið að hugsa út í það því það er hættulegt þegar það er myndast svona ísbogi af því ísinn bráðnar svo mikið.“ Stephan Mantler er duglegur að birta myndir á Instagram-reikningi sínum úr jöklaferðum.Instagram/stephan mantler Hann bendir á að ísinn bráðni mikið yfir sumarið, sérstaklega í ágúst og september. „Það var búið að vera hlýtt og sólskin bara í margar vikur og svo fer ísinn bara í sundur,“ segir Stephan. „Það er öðruvísi að fara þarna að vetri til þegar ísinn er fast frosinn og allt gott. En að sumri til þá er ekki í lagi að fara kannski bara einu sinni í viku og skoða aðstæður, það þarf að fara á hverjum einasta degi og skoða það vel.“ Nær allir hlutaðeigandi hafi brugðist Á heimasíðu sinni í dag birtir Stephan ítarlega greiningu á því sem hann telur að kunni að hafa farið úrskeiðis, og hvað megi ef til vill læra af þeim skelfilega atburði sem varð í á Breiðamerkurjökli í fyrradag. Þar rekur Stephan hvaða ábyrgð hlutaðeigandi aðilar eigi að bera og kemst loks að þeirri niðurstöðu að flestir hafi brugðist. Leiðsögumaðurinn hafi brugðist viðskiptavinum með því að sjá ekki fyrir, leggja rétt mat á eða koma í veg fyrir yfirvofandi hættu. Ferðaþjónustufyrirtækið að baki ferðinni hafi brugðist með því að vera viljugt til að bjóða upp á ferð sem í felist mikil áhætta, ótryggar aðstæður og án þess að veita leiðsögumanni nauðsynleg tæki, þjálfun og stuðning við að leysa úr áhættu. Þá hafi söluaðili, netsölufyrirtæki sem selur í ferðirnar, brugðist einnig með því að yfir höfuð selja miða í slíka ferð sem markaðsett sé sem „öruggt ævintýri“. Loks telur Stephan að þjóðgarðurinn sem stjórnvaldsstofnun beri einnig ábyrgð með því að hafa ekki haldið úti nægilegu eftirliti með starfsemi á jöklinum og hafi láðst að leggja mat á áhættu eða grípa til viðeigandi aðgerða. „Hver og einn þessara aðila hefði getað komið í veg fyrir harmleikinn með viðeigandi aðgerðum. Það gerði enginn. Á grundvelli sjálfumgleiði, fjárhagslegra hvata, ytri þrýstings eða kæruleysis,“ skrifar Stephan í grein sinni sem er á ensku. Kallar eftir hugafarsbreytingu Hann kveðst vona að hægt verði að draga lærdóm af því sem gerðist til að koma í veg fyrir að slíkt gerist aftur. Það sé auðvelt að vera vitur eftir á og dæma það sem betur hefði mátt fara, en margt liggi að baki og hollt sé fyrir alla innan bransans að líta í eigin barm. View this post on Instagram A post shared by stephan mantler (@stepman) „En það er svo margt á bak við þetta, það er svo mikil pressa á leiðsögumönnum frá ferðaþjónustufyrirtækjum kannski sem selja þessar ferðir, svo eru önnur fyrirtæki sem eru að fara í ferðirnar,“ segir Stephan. Hann segist hafa heyrt af mörgum sem hafi látið undan pressu, ýmist frá vinnuveitenda, ferðasölufyrirtækjum eða eftirspurn viðskiptavina. „Við þurfum bara að læra að segja nei,“ bætir hann við. Líkt og áður segir er Stephan þaulreyndur jöklaleiðsögumaður og einnig ljósmyndari en hann býður sjálfur upp á ferðir og námsskeið í jöklamennsku. Hann vill meina að um sé að ræða kerfisbundið vandamál og kallar eftir hugarfarsbreytingu um öryggismál í jöklamennsku og ferðamennsku almennt. Það sé ekki nóg að vera með fínar verklagsreglur, gæða staðla og vottanir ef ekki sé farið eftir þeim. „Það þarf að breyta svo miklu. Það þurfa allir að breyta sinni hugsun,“ segir Stephan sem kveðst gera sér grein fyrir að hann fari ekki fram á lítið. Blátt bann við sumarferðum ekki endilega rétta leiðin Til skemmri tíma sé líka hægt að bregðast við með einfaldari aðgerðum. „Ég held að til skamms tíma þá þurfum við held ég að líta til þjóðgarðsins og fá þau kannski í samstarf með sérfræðingum sem eru þaulvanir, að fara saman og kanna aðstæður,“ nefnir hann sem dæmi. Þótt hann sé gagnrýninn á íshellaferðir að síðsumarlagi segist hann ekki endilega á því að það eigi að banna slíkar ferðir með öllu frá vori og fram í október. Það fari eftir tíðarfari ár frá ári hvenær aðstæður leyfa. „Það þarf bara að hugsa þetta vel í hvert sinn fyrir sig.“
Slys á Breiðamerkurjökli Fjallamennska Ferðamennska á Íslandi Sveitarfélagið Hornafjörður Mest lesið Dæmi um að fyrirtæki tapi tugum milljóna í „forstjórasvindli“ Innlent Frans páfi er látinn Erlent Lögmaður þurfi ekki að hafa áhyggjur af þekkingu ráðherra Innlent Vildu ekki til Íslands þegar loks bauðst að snúa heim Innlent Vanþekking ráðherra sé áhyggjuefni Innlent Ásthildur Lóa setur húsið umdeilda á sölu Innlent Trump styður Hegseth: Neitar að um trúnaðarbrest hafi verið að ræða Erlent Hvernig er nýr páfi valinn? Erlent Halla Tómasdóttir minnist „Pope Francis“ Innlent Gripu innbrotsþjófa glóðvolga Innlent Fleiri fréttir Svikahrappur beið eftir flugferð framkvæmdastjórans Frans páfi, forsætisráðherra um fangelsismál og villtur páfagaukur Dæmi um að fyrirtæki tapi tugum milljóna í „forstjórasvindli“ Halla Tómasdóttir minnist „Pope Francis“ Lögmaður þurfi ekki að hafa áhyggjur af þekkingu ráðherra Andlát páfa og svikahrappar sem herja á fólk og fyrirtæki „Stjórnvöldum er að takast að loka Kvikmyndaskóla Íslands“ Vildu ekki til Íslands þegar loks bauðst að snúa heim Hátt í þrettán stiga hiti á sumardaginn fyrsta Gripu innbrotsþjófa glóðvolga Vanþekking ráðherra sé áhyggjuefni Margar fjölskyldur fastar í fátækt svo árum skiptir Ásthildur Lóa setur húsið umdeilda á sölu Gagnrýnir dómsmálaráðherra fyrir að fara með rangt mál um dvalarleyfi Trump-stjórnin virðist ekki hafa neitt plan Skrítið ef ríkið hefur ekki áhuga á Háholti Maðurinn er laus úr haldi „Við megum mótmæla því að verið sé að drepa saklaust fólk“ Ræddi við foreldra og hætta við miklar hækkanir Einn í haldi lögreglu vegna konu með skerta meðvitund Falla frá gjaldskrárhækkunum og árásir á tímum vopnahlés Bjóst ekki við að ríkisstjórnin héldi meirihluta Viðbragð lögreglu og sjúkraflutningamanna í nágrenni Selfoss Vestfjarðaleiðin verði Hringvegur númer tvö Ferill fyrrum forsætisráðherra og verðlaunaður sagnfræðingur í Sprengisandi Rólegheitaveður á páskadag Ökumaður undir aldri í bílaeltingarleik við lögreglu Mótmæla brottvísun Oscars Gagnrýnir brattar hækkanir: „Þetta er bara dapurlegt“ Eitthvað búi að baki „meira en þrá hans eftir friði“ Sjá meira