Þetta kom fram í forsetakappræðunum á Stöð 2 í gærkvöldi. Þar voru frambjóðendur spurðir út í málskotsréttinn og hvernig þeir myndu beita honum. Katrín var spurð hvernig hún myndi nálgast slík mál sem kæmu frá ríkisstjórn og Alþingi sem hún yfirgaf nýlega.
Katrín lýsti því yfir að ef Alþingi samþykkti lög sem hefðu langtímaáhrif á samfélagið og vörðuðu grundvallargildi samfélagsins þá gilti engu hverjir sætu í ríkisstjórn.
„Vissulega er rétt að ég hef ekki verið að fela mína pólitísku fortíð og dettur það ekki í hug. Ég þekki auðvitað þau sem sitja á þingi og er ósammála því að Alþingi sé veik stofnun,“ sagði Katrín og vísaði til orða meðframbjóðanda síns Arnars Þórs Jónssonar um veikt Alþingi.
„Hollusta forseta er eingöngu við þjóðina,“ sagði Katrín sem var spurð út í lagareldisfrumvarpið sem töluverður styr hefur staðið um. Katrín sagðist myndu taka það til íhugunar en fyrst þyrfti að leyfa málinu að fara sína leið í þinginu.
Lítið traust í samfélaginu
Jón Gnarr sagðist myndu skoða að nota málskotsréttinn ef það væri hreyfing í samfélaginu og undirskriftir þess efnis.
„Ég myndi taka það til ítarlegrar skoðunar, sýna því virðingu, hitta fulltrúa þessa fólks og heyra þeirra málflutning. Taka svo skref í framhaldi af því.“
Halla Tómasdóttir sagðist ekki þeirrar skoðunar að forseti ætti að fara fyrir sínum skoðunum heldur þjóðarinnar. Hún segir umræðuna um málskotsréttinn í kosningabaráttunni líklegast stafa af litlu trausti í samfélaginu. Hún myndi vilja setja meiri tíma í að byggja brýr og traust í samfélaginu svo ekki þyrfti ítrekað að tala um öryggisventil.
„Þetta er mikilvægur öryggisventill vegna þess að traustið er lágt í samfélaginu. Það væri betra að hafa sameiginlega langtíma sýn og þurfa ekki að grípa til örþrifaráða sem geta sundrað þjóðinni.“
Ætti að ræða réttinn í allt kvöld
Baldur sagði málskotsréttinn mikilvægastan af öllu og eitthvað sem mætti ræða í allt kvöld. Mikilvægur neyðarhemill. Þingið ráði för í allri dagsdaglegri ákvarðanatöku.
„En það má ekki vera þannig að þingið haldi að það sé einhver sjálfsafgreiðsla á Bessastöðum eins og bensínstöðvum.“
Halla Hrund Logadóttir sagði forseta ekki eiga að vera í pólitískum dansi eða að grípa fram fyrir hendur á þinginu.
„Eingöngu þegar það eru afar sérstakar aðstæður,“ sagði Halla Hrund og nefndi ESB sem dæmi. Forseti hefði líka alltaf þann möguleika að nýta rödd sína í formlegum og óformlegum samtölum.
Sala á Landsvirkjun væri dæmi um mál sem hún teldi eðlilegt að þjóðin fengi að segja sinn hug um. Katrín bætti við að mest væri spurt út í svona mál.
Hvað er meðvirkni?
Baldur sagði þá heyra ítrekað að forseti mætti ekki vera meðvirkur gagnvart ríkisstjórn hvers tíma.
Jón Gnarr spurði þá hvað væri að vera meðvirkur? Baldur nefndi sem dæmi að lög færu frá þinginu til Bessastaða án þess að þau væru skoðuð með gagnrýnum hætti. Sjálfsafgreiðsla á Bessastöðum eins og á bensínstöðvum.
„Að virða fólk og treysta því, er það meðvirkni?“ spurði Jón. „Að mega ekki vera meðvirkur með einhverjum, þýðir það að maður megi aldrei treysta viðkomandi manneskju?“
Baldur svaraði að bragði: „Það er ég ekki að segja“ sagði Baldur og fékk svar frá Jóni: „Nei, ég er bara að spyrja.“
Kappræðurnar í heild má sjá að neðan.
