Auka lífsgæði og spara milljarða Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar 4. september 2023 09:02 Tilefni viðtals við mennta- og barnamálaráðherra á RÚV þann 14. ágúst sl. voru breytingar á þjónustu við 127 börn með fjölþættan vanda. Breytingar sem gætu aukið gæði þjónustu við börnin og sparað milljarð króna árlega. Kostnaður yrði 5 milljarðar árlega í stað 6 eða um 40 milljónir króna á ári hvert barn í stað 47 milljóna króna. Líklegt er að foreldrar þessara 127 barna hafi ekki fengið þann stuðning á meðgöngu og fyrstu árum barnsins sem þeir þurftu. Í framhaldi hófst leikskólaganga án þess að leikskólinn fengi viðeigandi stuðning til að sinna þörfum þessara barna og fjölskyldna þeirra. Síðan tók við grunnskólaganga sem leiddi til þess að möguleiki á að njóta framhaldsskólaáranna og/eða þátttöku í atvinnulífinu varð ekki sjálfsagður. Á öllum þessum stigum er starfsfólk undir miklu álagi við að sinna erfiðu verkefni án þess að á því sé viðunandi skilningur og stuðningur til staðar. Starfsfólk skóla er ekki eina stéttin sem þarf að takast á við álag vegna ofangreinds því álagið berst áfram á heilbrigðis- og velferðarstéttir. Kostnaður vegna kulnunar er líklega ekki meðtalinn í 6 milljarða tölunni sem oft leiðir af sér að fólk er tilneytt til að yfirgefa vinnumarkað langt um aldur fram. Auka fagmennsku og nýta mannauð betur Í viðtali RÚV við ráðherra sagði hann: „Auka þarf úrræði, fagmennsku…og nýta mannauð betur”. Að tilhlutan ríkisstjórnar Íslands var haldin ráðstefna um foreldrahæfni árið 2008. Ráðstefnan var liður í framkvæmd aðgerðaáætlunar ríkisstjórnarinnar til að styrkja stöðu barna og ungmenna. Markmið aðgerðaáætlunarinnar var að efla foreldrahæfni til að fyrirbyggja og vinna gegn ofbeldi á börnum og stuðla að þroskavænlegum uppeldisaðferðum. Tvö ný úrræði voru kynnt á ráðstefnunni, bæði byggð á traustum rannsóknum og greiningum. Það var annars vegar MST (Multi System Therapy) ný meðferðarþjónusta á vegum Barnaverndarstofu, og hins vegar úrræði frá Gottman stofnuninni fyrir verðandi foreldra og foreldra ungbarna á vegum einkaaðila. Í samantekt ofangreindrar ráðstefnu er ritað: „Það er hægt að gera foreldra hæfari með fræðslu og þjálfun“... „Ef vel tekst til er árangurinn sem næst með þessum nýju aðferðu mun varanlegri heldur en stofnanainngrip...“ „Ef tekst að gera foreldri hæft í hlutverki sínu nýtist það barninu til fullorðinsára. Ekki síður er mikilvægt að með þessu opnist möguleiki á miklu snemmtækari aðgerðum en með seinni og flóknari afskiptum stofnana af málum barna. Með því að gera þessa hjálp aðgengilega fyrir foreldra ungbarna er hægt að taka strax fyrir vanda sem ella myndi ágerast.“ Þrátt fyrir góðar fyrirætlanir fékk ofannefnt Gottman úrræði einungis 500.000 króna styrk árið 2009, sem hluti af aðgerðaráætlun ríkisstjórnarinnar til að efla foreldrahæfni. Frá árinu 2008 hefur ríkið varið hundruðum milljarða króna í stofnanainngrip og lyfjakostnað vegna hegðunarvanda barna. Ekki er ásættanlegt að halda áfram með sama hætti og fyrir löngu kominn tími til að framsækin sveitarfélög fái tækifæri til að bjóða verðandi foreldrum og foreldrum ungbarna aukið val. Ríki og atvinnulíf bregðist við Íslenskir foreldrar leggja atvinnulífinu til fleiri vinnustundir á viku en foreldrar í löndunum sem við berum okkur saman við. Aðilar vinnumarkaðarins þurfa að taka stöðu með kvennastéttum, foreldrum og sveitarfélögum og krefja ríkið um ábyrgari ráðstöfun fjármuna. Það snýst um að taka markvissar og öflugar ákvarðanir varðandi foreldrafræðslu og foreldrastuðning í forvarnarskyni og spara þannig kostnað vegna bæði stofnanainngripa og lyfjakostnaðar. Ríkið greiðir í dag 47 milljónir á ári fyrir þá sem þurfa á dýrustu úrræðunum að halda, alls 6 milljarða króna samtals á ári. Til að styðja við fyrirbyggjandi aðgerðir gæti fyrsta skrefið verið að ríki og atvinnulífið taki höndum saman og leggi sveitarfélögum til 6 milljarða króna á ári. Á Íslandi fæðast um 5000 börn á ári. Fyrir 6 milljarða króna er hægt að verja um 1,2 milljónum króna að meðaltali í stuðning á meðgöngu og fyrstu árum barnsins. Undirstöðufræðsla með tilkomu foreldrarhlutverksins Í því verkefni væri hægt að nýta áðurnefnt Gottman úrræði og önnur sambærileg úrræði sem undirstöðufræðslu með tilkomu foreldrarhlutverksins ásamt því að skima fyrir hverjir þurfa frekari stuðning og þjónustu. Þannig væri hægt að hefja forvarnarstarf strax á meðgöngu og veita sérhæfða snemmtæka íhlutun þar sem þörf er á. Við þurfum að gera kröfu um að ríkið nýti mannauð okkar og skattfé af meiri fagmennsku. RÚV og aðrir fjölmiðlar gætu fylgt viðtalinu við ráðherra frá 14. ágúst sl. eftir með því að kanna hve mörg börn þáðu áðurnefnda þjónustu fyrir 10 og 20 árum. Í framhaldi væri hægt að fá innsýn í hvað börnin yrðu mögulega mörg eftir 10 og 20 ár. Fjölmiðlarnir gætu notað þær upplýsingar til að skoða hvaða áhrif það hefði á þá grunnþjónustu sem opinberir aðilar veita að síhærri fjárhæð færi í þjónustu við stækkandi hóp barna í allra dýrustu úrræðunum. Höfundur er fjölskyldu- og hjónaráðgjafi og sjálfstætt starfandi fræðimaður í jafnréttis- og forvarnarfræðslu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Grétar Gunnarsson Börn og uppeldi Mest lesið Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Sjá meira
Tilefni viðtals við mennta- og barnamálaráðherra á RÚV þann 14. ágúst sl. voru breytingar á þjónustu við 127 börn með fjölþættan vanda. Breytingar sem gætu aukið gæði þjónustu við börnin og sparað milljarð króna árlega. Kostnaður yrði 5 milljarðar árlega í stað 6 eða um 40 milljónir króna á ári hvert barn í stað 47 milljóna króna. Líklegt er að foreldrar þessara 127 barna hafi ekki fengið þann stuðning á meðgöngu og fyrstu árum barnsins sem þeir þurftu. Í framhaldi hófst leikskólaganga án þess að leikskólinn fengi viðeigandi stuðning til að sinna þörfum þessara barna og fjölskyldna þeirra. Síðan tók við grunnskólaganga sem leiddi til þess að möguleiki á að njóta framhaldsskólaáranna og/eða þátttöku í atvinnulífinu varð ekki sjálfsagður. Á öllum þessum stigum er starfsfólk undir miklu álagi við að sinna erfiðu verkefni án þess að á því sé viðunandi skilningur og stuðningur til staðar. Starfsfólk skóla er ekki eina stéttin sem þarf að takast á við álag vegna ofangreinds því álagið berst áfram á heilbrigðis- og velferðarstéttir. Kostnaður vegna kulnunar er líklega ekki meðtalinn í 6 milljarða tölunni sem oft leiðir af sér að fólk er tilneytt til að yfirgefa vinnumarkað langt um aldur fram. Auka fagmennsku og nýta mannauð betur Í viðtali RÚV við ráðherra sagði hann: „Auka þarf úrræði, fagmennsku…og nýta mannauð betur”. Að tilhlutan ríkisstjórnar Íslands var haldin ráðstefna um foreldrahæfni árið 2008. Ráðstefnan var liður í framkvæmd aðgerðaáætlunar ríkisstjórnarinnar til að styrkja stöðu barna og ungmenna. Markmið aðgerðaáætlunarinnar var að efla foreldrahæfni til að fyrirbyggja og vinna gegn ofbeldi á börnum og stuðla að þroskavænlegum uppeldisaðferðum. Tvö ný úrræði voru kynnt á ráðstefnunni, bæði byggð á traustum rannsóknum og greiningum. Það var annars vegar MST (Multi System Therapy) ný meðferðarþjónusta á vegum Barnaverndarstofu, og hins vegar úrræði frá Gottman stofnuninni fyrir verðandi foreldra og foreldra ungbarna á vegum einkaaðila. Í samantekt ofangreindrar ráðstefnu er ritað: „Það er hægt að gera foreldra hæfari með fræðslu og þjálfun“... „Ef vel tekst til er árangurinn sem næst með þessum nýju aðferðu mun varanlegri heldur en stofnanainngrip...“ „Ef tekst að gera foreldri hæft í hlutverki sínu nýtist það barninu til fullorðinsára. Ekki síður er mikilvægt að með þessu opnist möguleiki á miklu snemmtækari aðgerðum en með seinni og flóknari afskiptum stofnana af málum barna. Með því að gera þessa hjálp aðgengilega fyrir foreldra ungbarna er hægt að taka strax fyrir vanda sem ella myndi ágerast.“ Þrátt fyrir góðar fyrirætlanir fékk ofannefnt Gottman úrræði einungis 500.000 króna styrk árið 2009, sem hluti af aðgerðaráætlun ríkisstjórnarinnar til að efla foreldrahæfni. Frá árinu 2008 hefur ríkið varið hundruðum milljarða króna í stofnanainngrip og lyfjakostnað vegna hegðunarvanda barna. Ekki er ásættanlegt að halda áfram með sama hætti og fyrir löngu kominn tími til að framsækin sveitarfélög fái tækifæri til að bjóða verðandi foreldrum og foreldrum ungbarna aukið val. Ríki og atvinnulíf bregðist við Íslenskir foreldrar leggja atvinnulífinu til fleiri vinnustundir á viku en foreldrar í löndunum sem við berum okkur saman við. Aðilar vinnumarkaðarins þurfa að taka stöðu með kvennastéttum, foreldrum og sveitarfélögum og krefja ríkið um ábyrgari ráðstöfun fjármuna. Það snýst um að taka markvissar og öflugar ákvarðanir varðandi foreldrafræðslu og foreldrastuðning í forvarnarskyni og spara þannig kostnað vegna bæði stofnanainngripa og lyfjakostnaðar. Ríkið greiðir í dag 47 milljónir á ári fyrir þá sem þurfa á dýrustu úrræðunum að halda, alls 6 milljarða króna samtals á ári. Til að styðja við fyrirbyggjandi aðgerðir gæti fyrsta skrefið verið að ríki og atvinnulífið taki höndum saman og leggi sveitarfélögum til 6 milljarða króna á ári. Á Íslandi fæðast um 5000 börn á ári. Fyrir 6 milljarða króna er hægt að verja um 1,2 milljónum króna að meðaltali í stuðning á meðgöngu og fyrstu árum barnsins. Undirstöðufræðsla með tilkomu foreldrarhlutverksins Í því verkefni væri hægt að nýta áðurnefnt Gottman úrræði og önnur sambærileg úrræði sem undirstöðufræðslu með tilkomu foreldrarhlutverksins ásamt því að skima fyrir hverjir þurfa frekari stuðning og þjónustu. Þannig væri hægt að hefja forvarnarstarf strax á meðgöngu og veita sérhæfða snemmtæka íhlutun þar sem þörf er á. Við þurfum að gera kröfu um að ríkið nýti mannauð okkar og skattfé af meiri fagmennsku. RÚV og aðrir fjölmiðlar gætu fylgt viðtalinu við ráðherra frá 14. ágúst sl. eftir með því að kanna hve mörg börn þáðu áðurnefnda þjónustu fyrir 10 og 20 árum. Í framhaldi væri hægt að fá innsýn í hvað börnin yrðu mögulega mörg eftir 10 og 20 ár. Fjölmiðlarnir gætu notað þær upplýsingar til að skoða hvaða áhrif það hefði á þá grunnþjónustu sem opinberir aðilar veita að síhærri fjárhæð færi í þjónustu við stækkandi hóp barna í allra dýrustu úrræðunum. Höfundur er fjölskyldu- og hjónaráðgjafi og sjálfstætt starfandi fræðimaður í jafnréttis- og forvarnarfræðslu
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun