Ríkisstjórnin fékk það sem hún bað um: meiri verðbólgu og hærri vexti Jóhann Páll Jóhannsson skrifar 9. febrúar 2023 07:31 Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur kyndir undir verðbólgu með óábyrgri stefnu í ríkisfjármálum. Þetta er ein af orsökum vaxtahækkunarinnar sem kynnt var í gær. Við jafnaðarmenn vöruðum við þessari þróun í hverri þingræðunni á fætur annarri í fjárlagaumræðunni fyrir jól. Seðlabankinn varaði við, ótal hagsmunaaðilar vöruðu við en allt kom fyrir ekki. Nú mælist verðbólga 9,9 prósent og meginvextir Seðlabankans eru komnir upp í 6,5 prósent, hafa ekki verið hærri í tæp 13 ár. Hunsuðu hættumerkin og gáfu í Fjárlagafrumvarp ársins 2023 gerði í upphafi ráð fyrir 89 milljarða hallarekstri þrátt fyrir þenslu, kraftmikinn hagvöxt og hátt atvinnustig. Meðan fjárlögin voru til umfjöllunar á vettvangi Alþingis komu fram nýjar og dekkri verðbólguspár og stýrivextir voru hækkaðir um 25 punkta. Stjórnarmeirihlutinn á Alþingi skeytti engu um þessi hættumerki. Í staðinn ýttu stjórnarliðar enn fastar á bensíngjöfina og gerðu breytingar á frumvarpinu samkvæmt pöntun ríkisstjórnarinnar sem fólu í sér útgjaldaaukningu upp á tugi milljarða til viðbótar án þess að aflað væri nýrra tekna til að vega á móti þensluáhrifunum. Þannig var fjárlagahallinn keyrður upp í 120 milljarða og allar tillögur okkar jafnaðarmanna sem hefðu bætt afkomu ríkissjóðs voru felldar í þingsal. „Það er eins og stjórnarmeirihlutinn sé að grátbiðja um að verðbólga sé meiri og vextir hærri eða haldist háir,“ sagði ég í þingræðu 8. desember. „Þetta virkar svolítið þannig á mann, eins og ákall hérna frá Alþingi: ‚Já, höfum vextina háa! Áfram, meiri verðbólgu!‘ Ég veit ekki alveg hvað fólki gengur til hér í þessu húsi.“ Ekki benda á mig! Nýjasta vaxtahækkunin á sér ýmsar ástæður og þetta misræmi milli tekna og gjalda í ríkisbúskapnum er ein þeirra eins og stjórnendur Seðlabankans hafa staðfest í viðtölum. Ríkisstjórn Íslands og stjórnarmeirihlutinn á Alþingi bera óskoraða ábyrgð á þessu, og enginn ber þyngri ábyrgð á þessu en fjármála- og efnahagsráðherra, Bjarni Benediktsson sem hefur verið treyst fyrir stefnumörkun í ríkisfjármálum og samhæfingu fjármála- og hagstjórnarstefnu fyrir hið opinbera. Bjarni hefur nú birt grátbroslega yfirlýsingu á Facebook þar sem hann biðlar til landsmanna að vera ekki að „leita að sökudólgum“. Svoleiðis tala gjarnan sökudólgar í nauðvörn og þarf ekki að hafa um það mörg orð. Þegar Logi Einarsson spurði Katrínu Jakobsdóttur forsætisráðherra á dögunum hvernig ríkisstjórnin ætlaði að taka á verðbólgu komu engin efnisleg svör. Í staðinn faldi forsætisráðherra sig á bak við Seðlabankann, sagði að glíman við verðbólgu væri fyrst og fremst á ábyrgð hans. Staðreyndin er auðvitað sú að ríkisstjórn Íslands ber skylda til þess samkvæmt lögum um opinber fjármál að reka fjármálastefnu sem stuðlar að efnahagslegum stöðugleika. Það er meira að segja forsætisráðherra sem fer með þjóðhagsmál og hagstjórn almennt samkvæmt forsetaúrskurði. Ábyrgðarflótti forsætisráðherra og fjármálaráðherra er afhjúpandi fyrir úrræðaleysi ríkisstjórnarinnar í glímunni við verðbólguna, verðbólgu sem er furðu mikil í alþjóðlegum samanburði þegar horft er til þess að við njótum sérstöðu í orkumálum og glímum ekki við þá hækkun húshitunarkostnaðar og orkuverðs sem er að sliga heimilin í öðrum Evrópuríkjum. Sinnuleysi gagnvart afkomu fólks Nýjasta vaxtahækkun Seðlabankans er enn einn vitnisburðurinn um að ríkisstjórninni hefur mistekist að beita tækjum ríkisfjármálanna til að sporna gegn þenslu. Þau treysta einfaldlega á peningastefnunefnd Seðlabankans í þessum efnum sem býr þó yfir fáum úrræðum öðrum en að hækka stýrivexti með ömurlegum afleiðingum fyrir skuldsett heimili. Ef ríkisfjármálin róa ekki í sömu átt og peningastefnan munu vextir einfaldlega haldast háir og jafnvel hækka enn frekar. Miðstjórn Alþýðusambands Íslands hittir naglann á höfuðið: „Aðgerðarleysi ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur gengur þvert á viðtekin viðbrögð í nágrannalöndum þar sem ráðamenn beita tækjum ríkisvaldsins til að lina áhrif afkomukreppunnar og vinna skipulega að því að hemja verðbólgu. Í þeirri staðreynd birtist forgangsröðun ríkisstjórnarinnar og sinnuleysi gagnvart afkomu fólksins í landinu.“ Við jafnaðarmenn munum halda áfram að tala fyrir ábyrgri ríkisfjármálastefnu í þágu fólksins í landinu: að unnið verði gegn þenslu og afkoma ríkisins bætt með sanngjörnum sköttum á hæstu tekjur, hvalrekagróða og auðlindarentu og að velferðarkerfinu verði beitt með markvissum hætti til að styðja við heimili sem þurfa á stuðningi að halda. Þannig á að stjórna í velferðarþjóðfélagi. Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar, jafnaðarflokks Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jóhann Páll Jóhannsson Samfylkingin Verðlag Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Tengdar fréttir Ábyrgð Seðlabanka eða ríkisstjórnar? Vaxtahækkun Seðlabankans á miðvikudag er enn einn vitnisburðurinn um að ríkisstjórninni hefur mistekist að beita tækjum ríkisfjármálanna til að sporna gegn þenslu. En það sem er kannski alvarlegra er algjört sinnuleysi stjórnarmeirihlutans gagnvart því verkefni að verja viðkvæma hópa fyrir verðbólgu og hækkandi húsnæðiskostnaði, tryggja að auknar byrðar dreifist með sanngjörnum hætti um samfélagið. 24. nóvember 2022 18:00 Tvöfaldur skellur fyrir tekjulægri Ríkisstjórnin hefur heykst á að beita tækjum ríkisfjármálanna til að taka á verðbólgunni og látið Seðlabankann einan um verkefnið. 24. ágúst 2022 10:31 Mest lesið Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr skrifar Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar Sjá meira
Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur kyndir undir verðbólgu með óábyrgri stefnu í ríkisfjármálum. Þetta er ein af orsökum vaxtahækkunarinnar sem kynnt var í gær. Við jafnaðarmenn vöruðum við þessari þróun í hverri þingræðunni á fætur annarri í fjárlagaumræðunni fyrir jól. Seðlabankinn varaði við, ótal hagsmunaaðilar vöruðu við en allt kom fyrir ekki. Nú mælist verðbólga 9,9 prósent og meginvextir Seðlabankans eru komnir upp í 6,5 prósent, hafa ekki verið hærri í tæp 13 ár. Hunsuðu hættumerkin og gáfu í Fjárlagafrumvarp ársins 2023 gerði í upphafi ráð fyrir 89 milljarða hallarekstri þrátt fyrir þenslu, kraftmikinn hagvöxt og hátt atvinnustig. Meðan fjárlögin voru til umfjöllunar á vettvangi Alþingis komu fram nýjar og dekkri verðbólguspár og stýrivextir voru hækkaðir um 25 punkta. Stjórnarmeirihlutinn á Alþingi skeytti engu um þessi hættumerki. Í staðinn ýttu stjórnarliðar enn fastar á bensíngjöfina og gerðu breytingar á frumvarpinu samkvæmt pöntun ríkisstjórnarinnar sem fólu í sér útgjaldaaukningu upp á tugi milljarða til viðbótar án þess að aflað væri nýrra tekna til að vega á móti þensluáhrifunum. Þannig var fjárlagahallinn keyrður upp í 120 milljarða og allar tillögur okkar jafnaðarmanna sem hefðu bætt afkomu ríkissjóðs voru felldar í þingsal. „Það er eins og stjórnarmeirihlutinn sé að grátbiðja um að verðbólga sé meiri og vextir hærri eða haldist háir,“ sagði ég í þingræðu 8. desember. „Þetta virkar svolítið þannig á mann, eins og ákall hérna frá Alþingi: ‚Já, höfum vextina háa! Áfram, meiri verðbólgu!‘ Ég veit ekki alveg hvað fólki gengur til hér í þessu húsi.“ Ekki benda á mig! Nýjasta vaxtahækkunin á sér ýmsar ástæður og þetta misræmi milli tekna og gjalda í ríkisbúskapnum er ein þeirra eins og stjórnendur Seðlabankans hafa staðfest í viðtölum. Ríkisstjórn Íslands og stjórnarmeirihlutinn á Alþingi bera óskoraða ábyrgð á þessu, og enginn ber þyngri ábyrgð á þessu en fjármála- og efnahagsráðherra, Bjarni Benediktsson sem hefur verið treyst fyrir stefnumörkun í ríkisfjármálum og samhæfingu fjármála- og hagstjórnarstefnu fyrir hið opinbera. Bjarni hefur nú birt grátbroslega yfirlýsingu á Facebook þar sem hann biðlar til landsmanna að vera ekki að „leita að sökudólgum“. Svoleiðis tala gjarnan sökudólgar í nauðvörn og þarf ekki að hafa um það mörg orð. Þegar Logi Einarsson spurði Katrínu Jakobsdóttur forsætisráðherra á dögunum hvernig ríkisstjórnin ætlaði að taka á verðbólgu komu engin efnisleg svör. Í staðinn faldi forsætisráðherra sig á bak við Seðlabankann, sagði að glíman við verðbólgu væri fyrst og fremst á ábyrgð hans. Staðreyndin er auðvitað sú að ríkisstjórn Íslands ber skylda til þess samkvæmt lögum um opinber fjármál að reka fjármálastefnu sem stuðlar að efnahagslegum stöðugleika. Það er meira að segja forsætisráðherra sem fer með þjóðhagsmál og hagstjórn almennt samkvæmt forsetaúrskurði. Ábyrgðarflótti forsætisráðherra og fjármálaráðherra er afhjúpandi fyrir úrræðaleysi ríkisstjórnarinnar í glímunni við verðbólguna, verðbólgu sem er furðu mikil í alþjóðlegum samanburði þegar horft er til þess að við njótum sérstöðu í orkumálum og glímum ekki við þá hækkun húshitunarkostnaðar og orkuverðs sem er að sliga heimilin í öðrum Evrópuríkjum. Sinnuleysi gagnvart afkomu fólks Nýjasta vaxtahækkun Seðlabankans er enn einn vitnisburðurinn um að ríkisstjórninni hefur mistekist að beita tækjum ríkisfjármálanna til að sporna gegn þenslu. Þau treysta einfaldlega á peningastefnunefnd Seðlabankans í þessum efnum sem býr þó yfir fáum úrræðum öðrum en að hækka stýrivexti með ömurlegum afleiðingum fyrir skuldsett heimili. Ef ríkisfjármálin róa ekki í sömu átt og peningastefnan munu vextir einfaldlega haldast háir og jafnvel hækka enn frekar. Miðstjórn Alþýðusambands Íslands hittir naglann á höfuðið: „Aðgerðarleysi ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur gengur þvert á viðtekin viðbrögð í nágrannalöndum þar sem ráðamenn beita tækjum ríkisvaldsins til að lina áhrif afkomukreppunnar og vinna skipulega að því að hemja verðbólgu. Í þeirri staðreynd birtist forgangsröðun ríkisstjórnarinnar og sinnuleysi gagnvart afkomu fólksins í landinu.“ Við jafnaðarmenn munum halda áfram að tala fyrir ábyrgri ríkisfjármálastefnu í þágu fólksins í landinu: að unnið verði gegn þenslu og afkoma ríkisins bætt með sanngjörnum sköttum á hæstu tekjur, hvalrekagróða og auðlindarentu og að velferðarkerfinu verði beitt með markvissum hætti til að styðja við heimili sem þurfa á stuðningi að halda. Þannig á að stjórna í velferðarþjóðfélagi. Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar, jafnaðarflokks Íslands.
Ábyrgð Seðlabanka eða ríkisstjórnar? Vaxtahækkun Seðlabankans á miðvikudag er enn einn vitnisburðurinn um að ríkisstjórninni hefur mistekist að beita tækjum ríkisfjármálanna til að sporna gegn þenslu. En það sem er kannski alvarlegra er algjört sinnuleysi stjórnarmeirihlutans gagnvart því verkefni að verja viðkvæma hópa fyrir verðbólgu og hækkandi húsnæðiskostnaði, tryggja að auknar byrðar dreifist með sanngjörnum hætti um samfélagið. 24. nóvember 2022 18:00
Tvöfaldur skellur fyrir tekjulægri Ríkisstjórnin hefur heykst á að beita tækjum ríkisfjármálanna til að taka á verðbólgunni og látið Seðlabankann einan um verkefnið. 24. ágúst 2022 10:31
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar
Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun