Kennarar kveikja í nemendum Guðjón Hreinn Hauksson skrifar 23. janúar 2023 11:31 Umræða um meinta pólitíska innrætingu í framhaldsskólum hefur fengið mikið rými í fjölmiðlum undanfarið og hafa ýmsir fengið að dylgja linnulítið um misnotkun kennara á aðstöðu sinni gagnvart nemendum. Gjarnan er stuðst við tvær samhengislausar glærur tveggja kennara og sögusagnir úr eigin bergmálsklefum um að kennarar telji sig hafa ótakmarkað frelsi til að innprenta nemendum hinar og þessar ranghugmyndir, til að mynda um loftslagsmál, málefni kynjanna og stjórnmál. Ítrekað er talað um að foreldrar hafi sífellt meiri áhyggjur af því sem kennt er í skólum og nota menn alltaf tækifærið til þess að hvetja foreldra til þess að lesa yfir kennslubækurnar og hafa eftirlit með því hvað sé verið að uppfræða börnin um. Í hverju viðtalinu á fætur öðru eru kennarar sakaðir um „ógeðfelldan áróður“, „falskennslu“ og „óhugnanlega afbökun“. Gjarnan er í þessum málflutningi dregin upp stórkostlega bjöguð mynd af hlutverki kennara og sambandi þeirra við nemendur. Litið er svo á að kennarar, eða „uppfræðarar“ eins og þeir eru gjarnan kallaðir, hafi eitthvert alvald yfir nemendum sem séu ómótuð og móttækileg ílát fræðslunnar sem hellt er ofan í þau í kennslustundum. Nemendur geti á engan hátt gert greinarmun á uppfræðaranum og áróðursmeistaranum sem sé í lófa lagið að innræta nemendum sínar eigin pólitísku skoðanir sem dulbúinn „lið í kennslu um staðreyndir“. Það getur vel verið að þetta sé enn ein skammdegisumræðan sem gufar upp með hækkandi sól en nú er einfaldlega ekki hægt að sitja lengur undir þessari aðför að starfsheiðri kennarastéttarinnar og markvissum tilraunum til þess að draga út trausti almennings til kennara og skólastarfs almennt. Ítrekað er að því ýjað að það sé jafnvel nauðsynlegt að rannsaka allt kennsluefni, áminna verði kennara sem verða uppvísir að vafasamri framsetningu efnis, foreldrar skuli aldeilis fylgjast vel með og auk þess er þess vænst að kennarar landsins hugsi nú sín mál og vandi sig betur. Þessi sýn á skólastarf gæti ekki verið fjær raunveruleikanum. Kennarar eru fagmenn fram í fingurgóma þótt þeir geri að sjálfsögðu mistök eins og aðrir. Gerðar eru ríkar hæfnikröfur til kennara í lögum og reglugerðum og bæði fer fram innra og ytra eftirlit með því starfi sem á sér stað í kennslu. Kennarar vinna eftir siðareglum, sem síðast voru uppfærðar á KÍ-þingi nú í nóvember, og uppfæra eigin þekkingu og færni með markvissum hætti. Kennsla er stöðugt samtal við nemendur með það að markmiði m.a. að „efla siðferðisvitund, ábyrgðarkennd, víðsýni, frumkvæði, sjálfstraust og umburðarlyndi nemenda, þjálfa þá í öguðum og sjálfstæðum vinnubrögðum, jafnrétti og gagnrýninni hugsun, kenna þeim að njóta menningarlegra verðmæta og hvetja til þekkingarleitar“, eins og segir í Aðalnámskrá framhaldsskóla. Við upphaf hverrar annar fá kennarar nýjan nemendahóp og er verkefnið fyrst og fremst að kveikja neista í hugum nemenda. Það er gjarnan gert með því að tengja námsefnið við reynsluheim nemenda en einnig að fá nemendur til að hugsa um efnið frá ýmsum hliðum. Markmiðið er að ná nemendum á þann stað að þeir treysti sér til þess að spyrja spurninga, rökræða, æfa sig á hugmyndum, styðja þær og hafna. Þá er lykilatriði að skólastofan sé öruggur vettvangur á þann hátt að öllum leyfist að mistakast, setja fram ögrandi sjónarmið, tjá sig af tilfinningahita, reiðast, orða hugsanir en sé um leið skylt að hlusta með eyrum og augum á aðra, sættast, virða sjónarmið, endurskoða eigin afstöðu eða halda henni betur fram. Það er mikil list að byggja nemendahópinn sinn þannig upp að þetta gangi upp. Til þess þarf tíma og takmarkalítið þolgæði kennara því stundum er eins og allt vinni gegn manni. En þegar kennarar finna að þeim er treyst geta þeir allt. Ef eitthvað einkennir kennarastéttina í heild er það hollustan við nemendur og að helga sig því verkefni að kveikja í nemendum. Kennslan í gegnum kórónufaraldurinn allan sannaði þetta rækilega. Þá lagði allt samfélagið traust sitt á kennara og skólasamfélagið sem stóð svo sannarlega undir því. Það er því sorglegt í meira lagi að fólk, sem sækist eftir pólitískum áhrifum, skuli nú fara fram með alvarlegum ásökunum gegn kennarastéttinni og vinna markvisst að því að grafa undan trausti samfélagsins til hennar. Ég vona að félagsgreinakennarar í landinu fari almennt vel yfir hugtökin popúlisma og lýðskrum með nemendum. Það er einmitt líklegt að nemendur rækjust á nýleg dæmi um slíkt við fyrstu leit. Nemendur eru nefnilega mjög glúrnir og láta illa blekkjast af áróðursmeisturum. Höfundur er formaður Félags framhaldsskólakennara. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Framhaldsskólar Skóla - og menntamál Mest lesið 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir Skoðun Hver vill verða öryrki? Grétar Pétur Geirsson Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun Skoðun Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Skoðun Malað dag eftir dag eftir dag Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Sjá meira
Umræða um meinta pólitíska innrætingu í framhaldsskólum hefur fengið mikið rými í fjölmiðlum undanfarið og hafa ýmsir fengið að dylgja linnulítið um misnotkun kennara á aðstöðu sinni gagnvart nemendum. Gjarnan er stuðst við tvær samhengislausar glærur tveggja kennara og sögusagnir úr eigin bergmálsklefum um að kennarar telji sig hafa ótakmarkað frelsi til að innprenta nemendum hinar og þessar ranghugmyndir, til að mynda um loftslagsmál, málefni kynjanna og stjórnmál. Ítrekað er talað um að foreldrar hafi sífellt meiri áhyggjur af því sem kennt er í skólum og nota menn alltaf tækifærið til þess að hvetja foreldra til þess að lesa yfir kennslubækurnar og hafa eftirlit með því hvað sé verið að uppfræða börnin um. Í hverju viðtalinu á fætur öðru eru kennarar sakaðir um „ógeðfelldan áróður“, „falskennslu“ og „óhugnanlega afbökun“. Gjarnan er í þessum málflutningi dregin upp stórkostlega bjöguð mynd af hlutverki kennara og sambandi þeirra við nemendur. Litið er svo á að kennarar, eða „uppfræðarar“ eins og þeir eru gjarnan kallaðir, hafi eitthvert alvald yfir nemendum sem séu ómótuð og móttækileg ílát fræðslunnar sem hellt er ofan í þau í kennslustundum. Nemendur geti á engan hátt gert greinarmun á uppfræðaranum og áróðursmeistaranum sem sé í lófa lagið að innræta nemendum sínar eigin pólitísku skoðanir sem dulbúinn „lið í kennslu um staðreyndir“. Það getur vel verið að þetta sé enn ein skammdegisumræðan sem gufar upp með hækkandi sól en nú er einfaldlega ekki hægt að sitja lengur undir þessari aðför að starfsheiðri kennarastéttarinnar og markvissum tilraunum til þess að draga út trausti almennings til kennara og skólastarfs almennt. Ítrekað er að því ýjað að það sé jafnvel nauðsynlegt að rannsaka allt kennsluefni, áminna verði kennara sem verða uppvísir að vafasamri framsetningu efnis, foreldrar skuli aldeilis fylgjast vel með og auk þess er þess vænst að kennarar landsins hugsi nú sín mál og vandi sig betur. Þessi sýn á skólastarf gæti ekki verið fjær raunveruleikanum. Kennarar eru fagmenn fram í fingurgóma þótt þeir geri að sjálfsögðu mistök eins og aðrir. Gerðar eru ríkar hæfnikröfur til kennara í lögum og reglugerðum og bæði fer fram innra og ytra eftirlit með því starfi sem á sér stað í kennslu. Kennarar vinna eftir siðareglum, sem síðast voru uppfærðar á KÍ-þingi nú í nóvember, og uppfæra eigin þekkingu og færni með markvissum hætti. Kennsla er stöðugt samtal við nemendur með það að markmiði m.a. að „efla siðferðisvitund, ábyrgðarkennd, víðsýni, frumkvæði, sjálfstraust og umburðarlyndi nemenda, þjálfa þá í öguðum og sjálfstæðum vinnubrögðum, jafnrétti og gagnrýninni hugsun, kenna þeim að njóta menningarlegra verðmæta og hvetja til þekkingarleitar“, eins og segir í Aðalnámskrá framhaldsskóla. Við upphaf hverrar annar fá kennarar nýjan nemendahóp og er verkefnið fyrst og fremst að kveikja neista í hugum nemenda. Það er gjarnan gert með því að tengja námsefnið við reynsluheim nemenda en einnig að fá nemendur til að hugsa um efnið frá ýmsum hliðum. Markmiðið er að ná nemendum á þann stað að þeir treysti sér til þess að spyrja spurninga, rökræða, æfa sig á hugmyndum, styðja þær og hafna. Þá er lykilatriði að skólastofan sé öruggur vettvangur á þann hátt að öllum leyfist að mistakast, setja fram ögrandi sjónarmið, tjá sig af tilfinningahita, reiðast, orða hugsanir en sé um leið skylt að hlusta með eyrum og augum á aðra, sættast, virða sjónarmið, endurskoða eigin afstöðu eða halda henni betur fram. Það er mikil list að byggja nemendahópinn sinn þannig upp að þetta gangi upp. Til þess þarf tíma og takmarkalítið þolgæði kennara því stundum er eins og allt vinni gegn manni. En þegar kennarar finna að þeim er treyst geta þeir allt. Ef eitthvað einkennir kennarastéttina í heild er það hollustan við nemendur og að helga sig því verkefni að kveikja í nemendum. Kennslan í gegnum kórónufaraldurinn allan sannaði þetta rækilega. Þá lagði allt samfélagið traust sitt á kennara og skólasamfélagið sem stóð svo sannarlega undir því. Það er því sorglegt í meira lagi að fólk, sem sækist eftir pólitískum áhrifum, skuli nú fara fram með alvarlegum ásökunum gegn kennarastéttinni og vinna markvisst að því að grafa undan trausti samfélagsins til hennar. Ég vona að félagsgreinakennarar í landinu fari almennt vel yfir hugtökin popúlisma og lýðskrum með nemendum. Það er einmitt líklegt að nemendur rækjust á nýleg dæmi um slíkt við fyrstu leit. Nemendur eru nefnilega mjög glúrnir og láta illa blekkjast af áróðursmeisturum. Höfundur er formaður Félags framhaldsskólakennara.
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar
Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar