Ekki vænlegt að segja konum að „slaka bara á“ Margrét Helga Erlingsdóttir skrifar 2. desember 2022 13:54 Hulda Tölgyes sálfræðingur og Þorsteinn Einarsson eiginmaður hennar vilja vekja fólk til meðvitundar um byrðar þriðju vaktarinnar nú í aðdraganda jóla. Hulda Tölgyes, sálfræðingur segir að hin svonefnda þriðja vakt sé streituvaldandi og að of mikil streita til lengri tíma sé afar skaðleg heilsunni. Þyngstu byrðar þriðju vaktarinnar séu vanalega í aðdraganda jóla. Pistill sem Hulda og Þorsteinn V. Einarsson, eiginmaður hennar, skrifuðu hefur vakið gífurlega athygli og er mest lesinn á Vísi þriðja daginn í röð. En hverjar eru vaktirnar þrjár? Fyrsta vaktin er hið launaða starf utan heimilisins og en í annarri vaktinni felast heimilisstörfin sem framkvæmd eru eins og að ryksuga, skúra, innkaupin og að skutla börnunum á æfingar og svo framvegis. Hulda segir að byrðar sem tengjast þriðju vaktinni falli helst á konur en hvað felst í þriðju vaktinni? „Það er þetta ósýnilega og hugræna, að muna eftir að muna. Hvað vantar í búðinni? Hvaða föt barnanna þarf að endurnýja? Hvenær á afi afmæli? Í þriðju vaktinni er ósýnlega utanumhaldið og skipulagið; vinnan sem felst í því að leggja hlutina upp til þess að þeir gangi eftir,“ útskýrir Hulda. Hulda bendir á að þegar konur leiti til maka sinna örþreyttar og í von um að dreifa álaginu séu viðbrögð á borð við „slakaðu á, hvaða stress er þetta eiginlega?“ ekki vænleg til árangurs. „Þetta eru í rauninni viðbrögðin sem eru samt mjög algeng og mjög margar konur þekkja og tengja við. Þetta eru viðbrögð sem gera lítið úr vandanum og konur hafa jafnvel upplifað sig gaslýstar“ Streituvaldandi að muna eftir fimm hundruð hlutum Hulda nefnir sem dæmi konu sem nálgast maka sinn í von um jafnara álag. „Ég er að reyna að segja hérna að ég sé undir allt of miklu álagi. Geturðu tekið ábyrgðina með mér?“ Viðbrögð makans á borð við „Hvað er þetta? Þetta er nú ekkert svona mikið mál. Þetta er bara einhver einn hlutur sem þú ert að kvarta yfir,“ sé ekki gagnleg því þau geri lítið úr vandanum. „Þegar þessir hlutir eru orðnir fimm hundruð þá er þetta orðið svolítið þungt að bera“ Hið hugræna álag sé afar streituvaldandi til lengri tíma. „Við verðum að muna að þetta hefur alvarlegar afleiðingar, streita og kulnun. Konur upplifa oft þunglyndis- og kvíðaeinkenni og upplifa sig einmana og að makinn hlusti ekki á þær og þetta sé ég mjög mikið í vinnunni minni. Viðbrögð kvenna við þessari grein og VR herferðinni um þriðju vaktina leyna sér ekki því þær eru bara „Ó guð, takk fyrir að nefna þetta og takk fyrir að setja þetta í orð“ því það er þvílíkt þakklæti sem við finnum frá konum.“ Það sé alveg sérstaklega í aðdraganda jólahátíðarinnar sem byrðarnar þyngjast á þriðju vaktinni. „Þetta er það sem rannsóknir sýna og hafa sýnt í áratugi, þetta er að valda konum mjög mikilli streitu og of mikil streita í of langan tíma er mjög skaðleg heilsunni okkar.“ Líka uppskorið reiði hjá lesendum vegna pistilsins En það er ekki bara þakklæti sem grein þeirra hjóna hefur vakið. Skrifin hafa nefnilega líka vakið reiði. „Það er rosalega eðlilegt að aðilinn sem ekki tekur jafnmikinn þunga heima „triggerist“ við að lesa svona grein. En það væri svo gott ef fólk gæti reynt að hugsa þetta í samhengi við það sem rannsóknir hafa sýnt síðustu áratugina að byrðin fellur miklu þyngra á konur og það er bara í sögulegu samhengi stutt síðan konur fóru út á vinnumarkaðinn. Þær sáu áður um þessa hluti en þeir fylgdu þeim út á vinnumarkaðinn. Þær bara tóku þetta álag með sér í bakpoka út á fyrstu vaktina [launað starf utan heimilis]. Þetta er ekki persónuleg árás á karla,“ segir Hulda sem bendir á að það sé öllum hollt að lesa greinina og máta sig við hana og spyrja sig hvort það sé eitthvað í henni sem eigi við um parasambandið og hvort hægt sé að lagfæra einhverja hluti. Hulda segist sammála því sjónarmiði að allt þurfi ekki að vera fullkomið og að jólin þurfi ekki að vera „glansandi“ og að hver einasta gjöf þurfi ekki að hitta fullkomlega í mark. Hún segir málið ekki snúast um það. „Oft segir fólk: „hvaða, hvaða það gerist ekki neitt þó það séu ekki aukaföt í leikskólanum, það gerist ekki neitt þó að við gleymum afmælinu hans afa og þó það séu ekki sundföt í skólanum?“ Það gerist ekkert stórkostlegt en við viljum kannski hafa einhvern ákveðinn standard á bara hvernig við lifum, hvernig við hugsum um fjölskylduna okkar, tengslin okkar, börnin okkar, heimilið okkar. Við viljum hafa einhvern standard og ég held að það eigi við um okkur öll.“ Jafnréttismál Jól Tengdar fréttir Huggulegt um jólin? Hver stendur þriðju vaktina í aðdraganda jólanna? Á bakvið hverja huggulega jólahátíð er kona* sem hefur séð til þess að öll fái réttu pakkana, krakkarnir séu í betri fötunum, matarborðið sé hátíðlegt, kertin endurnýjuð og að allir litlu hlutirnir séu til staðar sem gera jólin að einhverju öðru en hversdagslegu matarboði, án þess að nokkur hafi endilega haft orð á því. 30. nóvember 2022 12:31 Mest lesið Öryggisráðið ákveður að taka yfir Gasa-borg Erlent Hundarnir þegar aflífaðir en ákvörðun um lógun ólögmæt Innlent Dvalarleyfi langtum dýrara í hinum Norðurlöndunum Innlent Telja að lífvörður myndi aðeins gera ferðamenn kærulausari Innlent Keppa við Kínverja og Rússa um að koma kjarnakljúfi til tunglsins Erlent Nauðsynlegt að fólk fái úrræði til að vernda sig frá djúpfölsunum Innlent Sektaður fyrir að aka á 321 kílómetra hraða Erlent Skjálfti fannst á höfuðborgarsvæðinu Innlent Rússar enn að fá „samstöðustyrki“ en Úkraínumenn ekki Erlent Skýrasta myndin af halastjörnunni, eða vopninu, hingað til Erlent Fleiri fréttir Þyrlan á mesta forgangi vegna manns sem féll í Vestari-Jökulsá Endar örugglega sem 83 ára drottning í Gleðigöngunni Fangar í einangrun vegna sama máls noti ekki sama útisvæði Hundarnir þegar aflífaðir en ákvörðun um lógun ólögmæt Samskipti fanga í einangrun, tapsárir Danir og drottning Gleðigöngunnar Allir fundir við ESB „fyrst og fremst“ hagsmunagæsla Telja að lífvörður myndi aðeins gera ferðamenn kærulausari Esjan snjólaus og það óvenju snemma Íslendingurinn í Grikklandi laus úr haldi Dvalarleyfi langtum dýrara í hinum Norðurlöndunum Lögreglurannsókn á banaslysi í Brúará „svo til“ lokið Nauðsynlegt að fólk fái úrræði til að vernda sig frá djúpfölsunum Enginn handtekinn eftir hópslagsmálin Skjálfti fannst á höfuðborgarsvæðinu Finna áhugann dvína á meðan vinir berjast og deyja á vígvellinum „Það fer enginn lífvörður út í“ Reyndi að kaupa glás af nammi og kom upp um tíu ára bankaræningja Gufunesmálið: „Þetta átti aldrei að fara svona“ Lygilegar tilraunir til að hafa áhrif á sakborning, Reynisfjara og tollar Trumps Olíuleit á teikniborðinu og býst við tíðindum í vetur Smokkamaðurinn enn ófundinn Sjúkrabíllinn bilaður og kemst ekki með sjúkling úr Þakgili Þrír á þaki jeppa á kafi í Jökulsá í Lóni Gefur sig fram fimmtíu árum eftir bankarán í Kópavogi Alvarlegt vinnuslys í Skagafirði Undirbúa steypuvinnu fyrir nýju Ölfusárbrúna Þungar áhyggjur af „síversnandi stöðu Íslands“ „Yfirgangur gyðingahataranna er algerlega óþolandi“ Af hættustigi á óvissustig vegna eldgoss Sálfræðingar rukka hátt í 26 þúsund krónur Sjá meira
En hverjar eru vaktirnar þrjár? Fyrsta vaktin er hið launaða starf utan heimilisins og en í annarri vaktinni felast heimilisstörfin sem framkvæmd eru eins og að ryksuga, skúra, innkaupin og að skutla börnunum á æfingar og svo framvegis. Hulda segir að byrðar sem tengjast þriðju vaktinni falli helst á konur en hvað felst í þriðju vaktinni? „Það er þetta ósýnilega og hugræna, að muna eftir að muna. Hvað vantar í búðinni? Hvaða föt barnanna þarf að endurnýja? Hvenær á afi afmæli? Í þriðju vaktinni er ósýnlega utanumhaldið og skipulagið; vinnan sem felst í því að leggja hlutina upp til þess að þeir gangi eftir,“ útskýrir Hulda. Hulda bendir á að þegar konur leiti til maka sinna örþreyttar og í von um að dreifa álaginu séu viðbrögð á borð við „slakaðu á, hvaða stress er þetta eiginlega?“ ekki vænleg til árangurs. „Þetta eru í rauninni viðbrögðin sem eru samt mjög algeng og mjög margar konur þekkja og tengja við. Þetta eru viðbrögð sem gera lítið úr vandanum og konur hafa jafnvel upplifað sig gaslýstar“ Streituvaldandi að muna eftir fimm hundruð hlutum Hulda nefnir sem dæmi konu sem nálgast maka sinn í von um jafnara álag. „Ég er að reyna að segja hérna að ég sé undir allt of miklu álagi. Geturðu tekið ábyrgðina með mér?“ Viðbrögð makans á borð við „Hvað er þetta? Þetta er nú ekkert svona mikið mál. Þetta er bara einhver einn hlutur sem þú ert að kvarta yfir,“ sé ekki gagnleg því þau geri lítið úr vandanum. „Þegar þessir hlutir eru orðnir fimm hundruð þá er þetta orðið svolítið þungt að bera“ Hið hugræna álag sé afar streituvaldandi til lengri tíma. „Við verðum að muna að þetta hefur alvarlegar afleiðingar, streita og kulnun. Konur upplifa oft þunglyndis- og kvíðaeinkenni og upplifa sig einmana og að makinn hlusti ekki á þær og þetta sé ég mjög mikið í vinnunni minni. Viðbrögð kvenna við þessari grein og VR herferðinni um þriðju vaktina leyna sér ekki því þær eru bara „Ó guð, takk fyrir að nefna þetta og takk fyrir að setja þetta í orð“ því það er þvílíkt þakklæti sem við finnum frá konum.“ Það sé alveg sérstaklega í aðdraganda jólahátíðarinnar sem byrðarnar þyngjast á þriðju vaktinni. „Þetta er það sem rannsóknir sýna og hafa sýnt í áratugi, þetta er að valda konum mjög mikilli streitu og of mikil streita í of langan tíma er mjög skaðleg heilsunni okkar.“ Líka uppskorið reiði hjá lesendum vegna pistilsins En það er ekki bara þakklæti sem grein þeirra hjóna hefur vakið. Skrifin hafa nefnilega líka vakið reiði. „Það er rosalega eðlilegt að aðilinn sem ekki tekur jafnmikinn þunga heima „triggerist“ við að lesa svona grein. En það væri svo gott ef fólk gæti reynt að hugsa þetta í samhengi við það sem rannsóknir hafa sýnt síðustu áratugina að byrðin fellur miklu þyngra á konur og það er bara í sögulegu samhengi stutt síðan konur fóru út á vinnumarkaðinn. Þær sáu áður um þessa hluti en þeir fylgdu þeim út á vinnumarkaðinn. Þær bara tóku þetta álag með sér í bakpoka út á fyrstu vaktina [launað starf utan heimilis]. Þetta er ekki persónuleg árás á karla,“ segir Hulda sem bendir á að það sé öllum hollt að lesa greinina og máta sig við hana og spyrja sig hvort það sé eitthvað í henni sem eigi við um parasambandið og hvort hægt sé að lagfæra einhverja hluti. Hulda segist sammála því sjónarmiði að allt þurfi ekki að vera fullkomið og að jólin þurfi ekki að vera „glansandi“ og að hver einasta gjöf þurfi ekki að hitta fullkomlega í mark. Hún segir málið ekki snúast um það. „Oft segir fólk: „hvaða, hvaða það gerist ekki neitt þó það séu ekki aukaföt í leikskólanum, það gerist ekki neitt þó að við gleymum afmælinu hans afa og þó það séu ekki sundföt í skólanum?“ Það gerist ekkert stórkostlegt en við viljum kannski hafa einhvern ákveðinn standard á bara hvernig við lifum, hvernig við hugsum um fjölskylduna okkar, tengslin okkar, börnin okkar, heimilið okkar. Við viljum hafa einhvern standard og ég held að það eigi við um okkur öll.“
Jafnréttismál Jól Tengdar fréttir Huggulegt um jólin? Hver stendur þriðju vaktina í aðdraganda jólanna? Á bakvið hverja huggulega jólahátíð er kona* sem hefur séð til þess að öll fái réttu pakkana, krakkarnir séu í betri fötunum, matarborðið sé hátíðlegt, kertin endurnýjuð og að allir litlu hlutirnir séu til staðar sem gera jólin að einhverju öðru en hversdagslegu matarboði, án þess að nokkur hafi endilega haft orð á því. 30. nóvember 2022 12:31 Mest lesið Öryggisráðið ákveður að taka yfir Gasa-borg Erlent Hundarnir þegar aflífaðir en ákvörðun um lógun ólögmæt Innlent Dvalarleyfi langtum dýrara í hinum Norðurlöndunum Innlent Telja að lífvörður myndi aðeins gera ferðamenn kærulausari Innlent Keppa við Kínverja og Rússa um að koma kjarnakljúfi til tunglsins Erlent Nauðsynlegt að fólk fái úrræði til að vernda sig frá djúpfölsunum Innlent Sektaður fyrir að aka á 321 kílómetra hraða Erlent Skjálfti fannst á höfuðborgarsvæðinu Innlent Rússar enn að fá „samstöðustyrki“ en Úkraínumenn ekki Erlent Skýrasta myndin af halastjörnunni, eða vopninu, hingað til Erlent Fleiri fréttir Þyrlan á mesta forgangi vegna manns sem féll í Vestari-Jökulsá Endar örugglega sem 83 ára drottning í Gleðigöngunni Fangar í einangrun vegna sama máls noti ekki sama útisvæði Hundarnir þegar aflífaðir en ákvörðun um lógun ólögmæt Samskipti fanga í einangrun, tapsárir Danir og drottning Gleðigöngunnar Allir fundir við ESB „fyrst og fremst“ hagsmunagæsla Telja að lífvörður myndi aðeins gera ferðamenn kærulausari Esjan snjólaus og það óvenju snemma Íslendingurinn í Grikklandi laus úr haldi Dvalarleyfi langtum dýrara í hinum Norðurlöndunum Lögreglurannsókn á banaslysi í Brúará „svo til“ lokið Nauðsynlegt að fólk fái úrræði til að vernda sig frá djúpfölsunum Enginn handtekinn eftir hópslagsmálin Skjálfti fannst á höfuðborgarsvæðinu Finna áhugann dvína á meðan vinir berjast og deyja á vígvellinum „Það fer enginn lífvörður út í“ Reyndi að kaupa glás af nammi og kom upp um tíu ára bankaræningja Gufunesmálið: „Þetta átti aldrei að fara svona“ Lygilegar tilraunir til að hafa áhrif á sakborning, Reynisfjara og tollar Trumps Olíuleit á teikniborðinu og býst við tíðindum í vetur Smokkamaðurinn enn ófundinn Sjúkrabíllinn bilaður og kemst ekki með sjúkling úr Þakgili Þrír á þaki jeppa á kafi í Jökulsá í Lóni Gefur sig fram fimmtíu árum eftir bankarán í Kópavogi Alvarlegt vinnuslys í Skagafirði Undirbúa steypuvinnu fyrir nýju Ölfusárbrúna Þungar áhyggjur af „síversnandi stöðu Íslands“ „Yfirgangur gyðingahataranna er algerlega óþolandi“ Af hættustigi á óvissustig vegna eldgoss Sálfræðingar rukka hátt í 26 þúsund krónur Sjá meira
Huggulegt um jólin? Hver stendur þriðju vaktina í aðdraganda jólanna? Á bakvið hverja huggulega jólahátíð er kona* sem hefur séð til þess að öll fái réttu pakkana, krakkarnir séu í betri fötunum, matarborðið sé hátíðlegt, kertin endurnýjuð og að allir litlu hlutirnir séu til staðar sem gera jólin að einhverju öðru en hversdagslegu matarboði, án þess að nokkur hafi endilega haft orð á því. 30. nóvember 2022 12:31