Að deyja ráðalaus Birgir Birgisson skrifar 16. október 2021 10:31 Stundum er sagt um þá sem leysa erfiðar áskoranir að þeir deyji ekki ráðalausir. Enda hljóta það að vera ömurleg örlög. Að sitja frammi fyrir áskorun en geta engan veginn leyst hana og deyja svo að lokum algerlega án þess að hafa neina hugmynd um hver lausnin gæti verið. Umferð í mesta þéttbýlinu virðist stundum óyfirstíganleg áskorun, sérstaklega á álagstímum. Þessar fáu klukkustundir í hverri viku þar sem allar helstu stofnbrautir höfuðborgarsvæðisins minna á hægfara færiband í bílaverksmiðju frekar en skipulagðar umferðaræðar, geta vissulega tekið á taugar flestra bílstjóra. Þá er óneitanlega gott að geta í staðinn valið að renna á reiðhjóli framhjá röðunum með bros á vör og vindinn í hárið. Það fólk sem hefur enn ekki prófað að nýta reiðhjól sem daglegan ferðamáta, trúir því tæpast hversu þægilegt það er. En þrátt fyrir það sem flestir halda eru það ekki slæm veður eða brattar brekkur sem halda flestum frá því að nýta reiðhjólið til daglegra ferða. Algengasta orsök þess að fólk hafnar reiðhjóli sem daglegum ferðamáta er sú hætta sem hjólreiðafólki stafar af vélknúnum ökutækjum. Alltof oft sjást fréttir um bílstjóra sem ekki taka ábyrgð sína nægilega alvarlega og aka á óvarða vegfarendur, þar með talið hjólreiðafólk. Og af því alvarleg slys eða dauðaslys eru sem betur fer frekar fátíð, er allt of lítið gert til að auka öryggi hjólreiðafólks í umferðinni. Það er engu líkara en fyrst þurfi svolítið fleiri að slasast alvarlega, svo það verði hægt að sjá það í tölfræðinni að það veldur fólki rauverulegu líkamstjóni að fá 10 tonn af bíl beint í bakið. Ýmislegt er hægt að gera til að breyta þessu. Nýlega samþykkt hjólreiðaáætlun Reykjavíkurborgar er gott skref í rétt átt, en það þarf miklu meira til. Það þarf að gera bílstjóra ábyrga fyrir akstrinum, t.d. þegar þeir hunsa regluna um 1,5 metra lágmarksbil við framúrakstur en líka þegar ekið er óvarlega um hringtorg og gatnamót. Fólk þarf almennt að læra að það er ekki nóg að “passa sig á hinumbílunum”, heldur ætti miklu frekar að gá að annarri umferð. Hljóðlausir rafbílar sem aka alltof nálægt hjólreiðafólki eru ekki hættulausir. Það er ekkert minna skaðlegt að verða undir rafmagnsbíl en dísilskrímsli. Það er verðugt rannsóknarefni fyrir fræðinga framtíðarinnar að greina hver skýringin er á aðgerðaleysinu. Að komast að því hvers vegna svo lítið er gert til að gæta að öryggi hjólreiðafólks í almennri umferð. Vissulega mun áðurnefnd hjólreiðaáætlun örugglega fjölga hjólandi fólki að einhverju marki. En áætlanir um betri framtíð breyta því ekki að nú þegar er fjöldi fólks í mikilli hættu í umferðinni á hverjum degi. Og það er hægt að bregðast við því strax, ef bara viljinn er fyrir hendi. Oftast snúast þessi “næstum-því-slys” um fáfræði ökumanna þegar kemur að því hvernig beri að haga akstri nærri hjólreiðafólki. Sem er ekki nema eðlilegt, í ljósi þess hve lítið er í raun gert af því að fræða ökumenn almennt. Það ætti til dæmis að vera öllum ökumönnum augljóst að framúrakstur með minna en 1,5 metra millbil milli bíls og hjóls er ekki bara brot á 23 gr. umferðarlaga heldur setur það hjólreiðafólk í stórhættu. Það er nefnilega til góð og gild ástæða fyrir þessari kröfu um lágmarksbil við framúrakstur, jafnvel þó margir ökumenn eigi erfitt með að koma auga á hana. En það þarf að úskýra hana fyrir fleirum, helst áður en fleira fólk slasast alvarlega. Annað atriði sem stofnar hjólreiðafólki í hættu er þegar vélknúin ökutæki beygja til hægri, og þá sérstaklega á þar til gerðum beygjuakreinum. Á öðrum Norðurlöndum verða einmitt flest dauðaslys hjólreiðafólks við þessar aðstæður. Sú tilhneiging margra ökumanna að líta einungis til vinstri þegar beygt er til hægri, til að “passa sig á hinum bílunum” stofnar hjólreiðafólki í hættu sem nálgast gatnamótin frá hægri hlið ökumannsins. Það vill nefnilega oft gleymast við aksturinn að hjólreiðafólk má nýta gangstéttar og göngustíga til að komast leiðar sinnar. Það kæmi líklega flestum ökumönnum á óvart að lesa fyrri hluta áðurnefndrar 23. greinar umferðarlaga. Þar er nefnilega sérstaklega tekið fram að hjólreiðafólki og ökumönnum á léttum bifhjólum, er heimilt að taka framúr hægra megin við önnur ökutæki og á þessu er einungis 1 undantekning. Væri ekki gaman að komast að því hversu margir handhafar ökuskírteina þekkja þessa undantekningu? Og kannski athug aí leiðinni hversu margir muna eftir stefnuljósinu þegar beygt er til hægri? Það þarf ekki að hugsa lengi um þessi mál til að átta sig á því að ein af leiðunum til að draga úr bílaröðunum á álagstímum er að gera fleira fólki auðveldara fyrir að fara ferða sinna á reiðhjóli. Meiri, betri og öruggari innviðir fyir hjólandi umferð er ein leið að því marki, en það mun taka mörg ár og ennþá fleiri milljónir að koma þeim innviðum upp. Það blasir við flestum að áhrifaríkasta leiðin til að greiða úr umferðarflækjum er að fækka ökutækjum í umferðinni og minnka þau verulega. Fljótlegasta, ódýrasta og öruggasta leiðin að því marki er að auka öryggi hjólreiðafólks. Þetta er ekki flókið. Höfundur er formaður Reiðhjólabænda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Samgöngur Hjólreiðar Mest lesið Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Skoðun Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Sjá meira
Stundum er sagt um þá sem leysa erfiðar áskoranir að þeir deyji ekki ráðalausir. Enda hljóta það að vera ömurleg örlög. Að sitja frammi fyrir áskorun en geta engan veginn leyst hana og deyja svo að lokum algerlega án þess að hafa neina hugmynd um hver lausnin gæti verið. Umferð í mesta þéttbýlinu virðist stundum óyfirstíganleg áskorun, sérstaklega á álagstímum. Þessar fáu klukkustundir í hverri viku þar sem allar helstu stofnbrautir höfuðborgarsvæðisins minna á hægfara færiband í bílaverksmiðju frekar en skipulagðar umferðaræðar, geta vissulega tekið á taugar flestra bílstjóra. Þá er óneitanlega gott að geta í staðinn valið að renna á reiðhjóli framhjá röðunum með bros á vör og vindinn í hárið. Það fólk sem hefur enn ekki prófað að nýta reiðhjól sem daglegan ferðamáta, trúir því tæpast hversu þægilegt það er. En þrátt fyrir það sem flestir halda eru það ekki slæm veður eða brattar brekkur sem halda flestum frá því að nýta reiðhjólið til daglegra ferða. Algengasta orsök þess að fólk hafnar reiðhjóli sem daglegum ferðamáta er sú hætta sem hjólreiðafólki stafar af vélknúnum ökutækjum. Alltof oft sjást fréttir um bílstjóra sem ekki taka ábyrgð sína nægilega alvarlega og aka á óvarða vegfarendur, þar með talið hjólreiðafólk. Og af því alvarleg slys eða dauðaslys eru sem betur fer frekar fátíð, er allt of lítið gert til að auka öryggi hjólreiðafólks í umferðinni. Það er engu líkara en fyrst þurfi svolítið fleiri að slasast alvarlega, svo það verði hægt að sjá það í tölfræðinni að það veldur fólki rauverulegu líkamstjóni að fá 10 tonn af bíl beint í bakið. Ýmislegt er hægt að gera til að breyta þessu. Nýlega samþykkt hjólreiðaáætlun Reykjavíkurborgar er gott skref í rétt átt, en það þarf miklu meira til. Það þarf að gera bílstjóra ábyrga fyrir akstrinum, t.d. þegar þeir hunsa regluna um 1,5 metra lágmarksbil við framúrakstur en líka þegar ekið er óvarlega um hringtorg og gatnamót. Fólk þarf almennt að læra að það er ekki nóg að “passa sig á hinumbílunum”, heldur ætti miklu frekar að gá að annarri umferð. Hljóðlausir rafbílar sem aka alltof nálægt hjólreiðafólki eru ekki hættulausir. Það er ekkert minna skaðlegt að verða undir rafmagnsbíl en dísilskrímsli. Það er verðugt rannsóknarefni fyrir fræðinga framtíðarinnar að greina hver skýringin er á aðgerðaleysinu. Að komast að því hvers vegna svo lítið er gert til að gæta að öryggi hjólreiðafólks í almennri umferð. Vissulega mun áðurnefnd hjólreiðaáætlun örugglega fjölga hjólandi fólki að einhverju marki. En áætlanir um betri framtíð breyta því ekki að nú þegar er fjöldi fólks í mikilli hættu í umferðinni á hverjum degi. Og það er hægt að bregðast við því strax, ef bara viljinn er fyrir hendi. Oftast snúast þessi “næstum-því-slys” um fáfræði ökumanna þegar kemur að því hvernig beri að haga akstri nærri hjólreiðafólki. Sem er ekki nema eðlilegt, í ljósi þess hve lítið er í raun gert af því að fræða ökumenn almennt. Það ætti til dæmis að vera öllum ökumönnum augljóst að framúrakstur með minna en 1,5 metra millbil milli bíls og hjóls er ekki bara brot á 23 gr. umferðarlaga heldur setur það hjólreiðafólk í stórhættu. Það er nefnilega til góð og gild ástæða fyrir þessari kröfu um lágmarksbil við framúrakstur, jafnvel þó margir ökumenn eigi erfitt með að koma auga á hana. En það þarf að úskýra hana fyrir fleirum, helst áður en fleira fólk slasast alvarlega. Annað atriði sem stofnar hjólreiðafólki í hættu er þegar vélknúin ökutæki beygja til hægri, og þá sérstaklega á þar til gerðum beygjuakreinum. Á öðrum Norðurlöndum verða einmitt flest dauðaslys hjólreiðafólks við þessar aðstæður. Sú tilhneiging margra ökumanna að líta einungis til vinstri þegar beygt er til hægri, til að “passa sig á hinum bílunum” stofnar hjólreiðafólki í hættu sem nálgast gatnamótin frá hægri hlið ökumannsins. Það vill nefnilega oft gleymast við aksturinn að hjólreiðafólk má nýta gangstéttar og göngustíga til að komast leiðar sinnar. Það kæmi líklega flestum ökumönnum á óvart að lesa fyrri hluta áðurnefndrar 23. greinar umferðarlaga. Þar er nefnilega sérstaklega tekið fram að hjólreiðafólki og ökumönnum á léttum bifhjólum, er heimilt að taka framúr hægra megin við önnur ökutæki og á þessu er einungis 1 undantekning. Væri ekki gaman að komast að því hversu margir handhafar ökuskírteina þekkja þessa undantekningu? Og kannski athug aí leiðinni hversu margir muna eftir stefnuljósinu þegar beygt er til hægri? Það þarf ekki að hugsa lengi um þessi mál til að átta sig á því að ein af leiðunum til að draga úr bílaröðunum á álagstímum er að gera fleira fólki auðveldara fyrir að fara ferða sinna á reiðhjóli. Meiri, betri og öruggari innviðir fyir hjólandi umferð er ein leið að því marki, en það mun taka mörg ár og ennþá fleiri milljónir að koma þeim innviðum upp. Það blasir við flestum að áhrifaríkasta leiðin til að greiða úr umferðarflækjum er að fækka ökutækjum í umferðinni og minnka þau verulega. Fljótlegasta, ódýrasta og öruggasta leiðin að því marki er að auka öryggi hjólreiðafólks. Þetta er ekki flókið. Höfundur er formaður Reiðhjólabænda.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun