Stefnumörkun um málefni Norðurslóða Njáll Trausti Friðbertsson skrifar 7. maí 2021 10:30 Nú þegar Ísland skilar af sér formennsku í Norðurskautsráðinu — mikilvægasta vettvangi samstarfs og samráðs um málefni Norðurslóða, markar Alþingi stefnu í málefnum svæðisins. Sú stefna kveður á um að Íslandi muni sem friðsamt smáríki, miðja vegu milli norðurskautsríkjanna í austri og vestri taka virkan þátt og styðja við þá alþjóðlegu samvinnu um málefni norðurslóða sem hefur fest sig farsællega í sessi. Niðurstaða þverpólitísks starfshóps Sú stefnumörkun sem utanríkisráðherra hefur lagt fram og verður vonandi samþykkt á Alþingi á næstu vikum, byggir á niðurstöðum þverpólitísks starfshóps, sem ég átti sæti í. Hópnum var ætlað að móta stefnu í málefnum norðurslóða út frá víðu sjónarhorni, svo sem vistfræðilegu, efnahagslegu, pólitísku og út frá öryggi. 19 áhersluþættir í Norðurslóðastefnunni Lagt var til að norðurslóðastefna Íslands miði að eftirfarandi nítján áhersluþáttum sem snúa að umhverfismálum og sjálfbærni, öryggismálum, leit og björgun, efnahagstækifærum og innviðauppbyggingu, vísindum og nýsköpun og atvinnuuppbyggingu en allar miða þær að því að gæta hagsmuna Íslands og tryggja velferð íbúa Norðurslóða. Ísland taki virkan þátt í alþjóðlegu samstarfi um málefni norðurslóða á grundvelli gilda sem höfð hafa verið að leiðarljósi í íslenskri utanríkisstefnu - m.a. um frið, lýðræði, mannréttindi og jafnrétti. Ísland styðji áfram við Norðurskautsráðið og efli það sem mikilvægasta vettvang til samráðs og samstarfs um málefni svæðisins. Lögð verði áhersla á friðsamlega lausn deilumála sem upp kunna að koma á norðurslóðum og virða ber alþjóðalög, þar á meðal hafréttarsamning Sameinuðu þjóðanna og alþjóðlega mannréttindasáttmála. Sjálfbær þróun verði leiðarljós samstarfsins og tekið sé mið af Sjálfbærnimarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Lögð verði áhersla á viðspyrnu gegn loftslagsbreytingum og viðbrögðum við neikvæðum áhrifum þeirra á norðurslóðum. Umhverfisvernd verði í öndvegi á Norðurslóðum, verndun lífríkis og líffræðileg fjölbreytni. Staðinn vörður um heilbrigði hafsins og unnið gegn ógnum sem felast í súrnun sjávar og hvers konar mengun í hafi. Lögð áhersla á að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis á norðurslóðum og brennslu svartolíu til siglinga. Aðgengi að endurnýjanlegum orkugjöfum aukið og ráðist í aðgerðir til orkuskipta. Sjónum beint að velferð íbúa norðurslóða, möguleikum þeirra til lífsafkomu og aðgengi að stafrænum fjarskiptum, menntun og heilbrigðisþjónustu. Stutt við réttindi frumbyggja og jafnrétti í hvívetna, sem og viðleitni til verndunar menningararfs og tungu þjóða norðurslóða. Leiðarljós við nýtingu efnahagstækifæra á norðurslóðum verði sjálfbærni og ábyrg umgengni við auðlindir. Ísland efli viðskipti og samstarf á sviði atvinnulífs, mennta og þjónustu innan norðurslóða, ekki síst við Grænland og Færeyjar. Vöktun og öryggi í samgöngum á hafi og í lofti, verði efld, meðal annars með betri fjarskiptum og útbreiðslu gervihnattakerfa eins og við gervihnattaleiðsögu. Styrkja leitar og björgunargetu, auk viðbragðs við mengunarslysum með uppbyggingu innlends björgunarklasa og alþjóðlegt samstarfs. Öryggishagsmuna á norðurslóðum verði gætt á borgaralegum forsendum og á grundvelli þjóðaröryggisstefnu Íslands. Þar verði þróun öryggismála vöktuð í samráði við Norðurlönd og önnur bandalagsríki Íslands í NATO. Mælt gegn hervæðingu Norðurslóða og stuðlað að friði og stöðugleika svæðisins. Vaxandi áhugi aðila utan svæðisins á málefnum norðurslóða verði tekið fagnandi, virði þeir alþjóðalög og stöðu norðurskautsríkjanna átta, og fari fram með friðsamlegum og sjálfbærum hætti. Staða og ímynd Íslands sem norðurslóðaríkis styrkt með aukinni innlendri vísindaþekkingu, menntun og sérhæfingu í málefnum norðurslóða. Stutt verði við alþjóðlegt vísindasamstarf á norðurslóðum og miðlun á niðurstöðum vísindarannsókna. Innlent rannsóknastarf eflt meðal annars með mótun rannsóknaáætlunar um norðurslóðir. Byggt verði á árangri „Hringborðs norðurslóða“ og skapa því umgjörð til framtíðar með því að koma á fót sjálfseignarstofnun um Norðurslóðamál. Akureyri verði efld enn frekar sem miðstöð norðurslóðamála á Íslandi. Það verði gert með stuðningi við mennta- og rannsóknastofnanir og þekkingarsetur, auknu innlendu samráði og samstarfi um málefni norðurslóða. Þungi í þjóðmálaumræðu komandi tíma Ofangreint undirstrikar mikilvægi norðurslóða í hagsmunum Íslands en ekki síður mikilvægi svæðisins í alþjóðlegri umræðu vegna örra umhverfisbreytinga af völdum hlýnunar loftslags. Málefni norðurslóða vega þannig stöðugt þyngra í þjóðmálaumræðu okkar og verða líkleg þungamiðja stjórnmála hér á komandi tímum. Höfundur er þingmaður Norðausturkjördæmis fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Njáll Trausti Friðbertsson Alþingi Norðurslóðir Utanríkismál Alþingiskosningar 2021 Sjálfstæðisflokkurinn Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Sjá meira
Nú þegar Ísland skilar af sér formennsku í Norðurskautsráðinu — mikilvægasta vettvangi samstarfs og samráðs um málefni Norðurslóða, markar Alþingi stefnu í málefnum svæðisins. Sú stefna kveður á um að Íslandi muni sem friðsamt smáríki, miðja vegu milli norðurskautsríkjanna í austri og vestri taka virkan þátt og styðja við þá alþjóðlegu samvinnu um málefni norðurslóða sem hefur fest sig farsællega í sessi. Niðurstaða þverpólitísks starfshóps Sú stefnumörkun sem utanríkisráðherra hefur lagt fram og verður vonandi samþykkt á Alþingi á næstu vikum, byggir á niðurstöðum þverpólitísks starfshóps, sem ég átti sæti í. Hópnum var ætlað að móta stefnu í málefnum norðurslóða út frá víðu sjónarhorni, svo sem vistfræðilegu, efnahagslegu, pólitísku og út frá öryggi. 19 áhersluþættir í Norðurslóðastefnunni Lagt var til að norðurslóðastefna Íslands miði að eftirfarandi nítján áhersluþáttum sem snúa að umhverfismálum og sjálfbærni, öryggismálum, leit og björgun, efnahagstækifærum og innviðauppbyggingu, vísindum og nýsköpun og atvinnuuppbyggingu en allar miða þær að því að gæta hagsmuna Íslands og tryggja velferð íbúa Norðurslóða. Ísland taki virkan þátt í alþjóðlegu samstarfi um málefni norðurslóða á grundvelli gilda sem höfð hafa verið að leiðarljósi í íslenskri utanríkisstefnu - m.a. um frið, lýðræði, mannréttindi og jafnrétti. Ísland styðji áfram við Norðurskautsráðið og efli það sem mikilvægasta vettvang til samráðs og samstarfs um málefni svæðisins. Lögð verði áhersla á friðsamlega lausn deilumála sem upp kunna að koma á norðurslóðum og virða ber alþjóðalög, þar á meðal hafréttarsamning Sameinuðu þjóðanna og alþjóðlega mannréttindasáttmála. Sjálfbær þróun verði leiðarljós samstarfsins og tekið sé mið af Sjálfbærnimarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Lögð verði áhersla á viðspyrnu gegn loftslagsbreytingum og viðbrögðum við neikvæðum áhrifum þeirra á norðurslóðum. Umhverfisvernd verði í öndvegi á Norðurslóðum, verndun lífríkis og líffræðileg fjölbreytni. Staðinn vörður um heilbrigði hafsins og unnið gegn ógnum sem felast í súrnun sjávar og hvers konar mengun í hafi. Lögð áhersla á að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis á norðurslóðum og brennslu svartolíu til siglinga. Aðgengi að endurnýjanlegum orkugjöfum aukið og ráðist í aðgerðir til orkuskipta. Sjónum beint að velferð íbúa norðurslóða, möguleikum þeirra til lífsafkomu og aðgengi að stafrænum fjarskiptum, menntun og heilbrigðisþjónustu. Stutt við réttindi frumbyggja og jafnrétti í hvívetna, sem og viðleitni til verndunar menningararfs og tungu þjóða norðurslóða. Leiðarljós við nýtingu efnahagstækifæra á norðurslóðum verði sjálfbærni og ábyrg umgengni við auðlindir. Ísland efli viðskipti og samstarf á sviði atvinnulífs, mennta og þjónustu innan norðurslóða, ekki síst við Grænland og Færeyjar. Vöktun og öryggi í samgöngum á hafi og í lofti, verði efld, meðal annars með betri fjarskiptum og útbreiðslu gervihnattakerfa eins og við gervihnattaleiðsögu. Styrkja leitar og björgunargetu, auk viðbragðs við mengunarslysum með uppbyggingu innlends björgunarklasa og alþjóðlegt samstarfs. Öryggishagsmuna á norðurslóðum verði gætt á borgaralegum forsendum og á grundvelli þjóðaröryggisstefnu Íslands. Þar verði þróun öryggismála vöktuð í samráði við Norðurlönd og önnur bandalagsríki Íslands í NATO. Mælt gegn hervæðingu Norðurslóða og stuðlað að friði og stöðugleika svæðisins. Vaxandi áhugi aðila utan svæðisins á málefnum norðurslóða verði tekið fagnandi, virði þeir alþjóðalög og stöðu norðurskautsríkjanna átta, og fari fram með friðsamlegum og sjálfbærum hætti. Staða og ímynd Íslands sem norðurslóðaríkis styrkt með aukinni innlendri vísindaþekkingu, menntun og sérhæfingu í málefnum norðurslóða. Stutt verði við alþjóðlegt vísindasamstarf á norðurslóðum og miðlun á niðurstöðum vísindarannsókna. Innlent rannsóknastarf eflt meðal annars með mótun rannsóknaáætlunar um norðurslóðir. Byggt verði á árangri „Hringborðs norðurslóða“ og skapa því umgjörð til framtíðar með því að koma á fót sjálfseignarstofnun um Norðurslóðamál. Akureyri verði efld enn frekar sem miðstöð norðurslóðamála á Íslandi. Það verði gert með stuðningi við mennta- og rannsóknastofnanir og þekkingarsetur, auknu innlendu samráði og samstarfi um málefni norðurslóða. Þungi í þjóðmálaumræðu komandi tíma Ofangreint undirstrikar mikilvægi norðurslóða í hagsmunum Íslands en ekki síður mikilvægi svæðisins í alþjóðlegri umræðu vegna örra umhverfisbreytinga af völdum hlýnunar loftslags. Málefni norðurslóða vega þannig stöðugt þyngra í þjóðmálaumræðu okkar og verða líkleg þungamiðja stjórnmála hér á komandi tímum. Höfundur er þingmaður Norðausturkjördæmis fyrir Sjálfstæðisflokkinn.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun