Flökkusögurnar og umræður um siðfræðilegar hliðar Pfizer-rannsóknarinnar komu Þórólfi á óvart Sunna Kristín Hilmarsdóttir skrifar 11. febrúar 2021 12:34 Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir sést fyrir utan húsnæði Íslenskrar erfðagreiningar eftir fundinn með Pfizer á þriðjudag. Eftir fundinn var ljóst að hverfandi líkur eru á að geri fjórða fasa bóluefnarannsókn hér á landi. Foto: Vilhelm Gunnarsson/Vilhelm Gunnarsson Þórólfur Guðnason, sóttvarnalæknir, segir að aldrei hafi neitt verið fast í hendi varðandi mögulega fjórðu fasa rannsókn lyfjafyrirtækisins Pfizer hér á landi á bóluefni þess gegn Covid-19. Enginn samningur var á borðinu, engin samningsdrög eða skuldbinding af hálfu Pfizer. „Það hefur því komið verulega á óvart hversu margar flökkusögur fóru á kreik á síðustu dögum sem keyrðu væntingar hér fram úr hófi. Sömuleiðis hafa ýmsar umræður um siðfræðilegar hliðar þessa máls komið mér á óvart þó að siðfræðilegar umræður eigi að sjálfsögðu alltaf rétt á sér,“ sagði Þórólfur á upplýsingafundi landlæknis og almannavarna í dag. Hann varði svo nokkrum mínútum í það að fara yfir þau atriði sem helst hafa verið nefnd í þeirri gagnrýni sem komið hefur fram á mögulegar vísindarannsóknir. Meðal þeirra sem settu fram ýmsar spurningar varðandi rannsóknir voru nokkrir prófessorar og dósentar í heimspeki. Þeir rituðu grein í Fréttablaðið fyrr í vikunni undir yfirskriftinni „Áleitnar spurningar um Ísland sem tilraunaland“. Í greininni sagði meðal annars að það væri siðferðislega vafasamt að reyna að fá sérstakan forgang fram yfir aðrar þjóðir sem búi við alvarlegri vanda en Íslendingar; þjóðir sem hafa veikari innviði og búa við útbreiddari veiru. „Vissulega má ræða þetta en ég vil benda á að við erum með tillögum okkar svara knýjandi spurningum á vísindalegan hátt sem við teljum að gagnist fleirum en okkur í baráttunni gegn Covid-19. Einnig má benda á að ef af þessu hefði orðið hefði öðrum verið úthlutað án gjalds því bóluefni sem við höfum tryggt okkur kaup á og ekki þurft að nota rannsóknarinnar vegna. Ef við hefðum hins vegar reynt að troða okkur framar í röðina án nokkurra skuldbindinga þá hefði það ekki verið siðferðilega rétt að mínu mati,“ sagði Þórólfur. Þá væri það ekki rétt gagnrýni að segja að landsmenn hefðu ekki verið upplýstir um gagnsemi rannsóknarinnar. Því hefði verið lýst margoft hvaða gagnsemi hefði verið af rannsókninni, bæði fyrir Íslendinga og aðrar þjóðir. „Í þriðja lagi hefur komið fram gagnrýni á það að efast megi um vísindalegt gildi svona rannsóknar hér á landi og fyrir aðrar þjóðir, sérstaklega ef að svona rannsókn væri gerð hér á Íslandi þá væri gagnsemin óljós fyrir aðrar þjóðir. Því er til að svara að vísindalegt gildi rannsóknar á Íslandi er jafnmikið fyrir aðrar þjóðir og vísindalegt gildi rannsókna sem eru gerðar í öðrum þjóðum fyrir Ísland. Ég minni á að flestar vísindarannsóknir á lyfjum og bóluefnum eru gerðar erlendis en við notum þær niðurstöður okkur í hag þegar við erum að taka í notkun bæði lyf og bóluefni,“ sagði Þórólfur. Þá sagði hann ekki hægt að túlka rannsóknina sem svo að Íslendingar hefðu verið gerðir að tilraunadýrum fyrir alþjóðlegt lyfjafyrirtæki. „Einnig hefur verið talað um hvort það sé réttlætanlegt að Ísland verði tilraunastaður fyrir alþjóðlegt lyfjafyrirtæki og Íslendingar verði gerðir að tilraunadýrum. Því er til að svara að þessa rannsókn er á engan hátt hægt að túlka sem verið sé að gera Íslendinga að tilraunadýrum fyrir alþjóðlegt lyfjafyrirtæki. Í rannsókninni sem við höfum verið að ræða um hefðu allir verið bólusettir sem það hefðu viljað en síðan hefði fólk þurft að gefa samþykki fyrir að taka þátt í einstaka rannsóknum.“ Í spilaranum ofar í fréttinni má sjá í heild sinni þann bút úr ræðu Þórólfs þar sem hann ræddi um Pfizer og gagnrýni á mögulega rannsókn fyrirtækisins hér á landi. Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Bólusetningar Mest lesið Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Erlent Tveir menn fjárkúguðu ungan dreng Innlent Mátti ekki lána sér pening úr eigin fyrirtæki Innlent Metnaðarfullar malbikunarauglýsingar hluti af væb-kúltúrnum Innlent Hlýnar um helgina Veður Pilturinn er fundinn Innlent Fundu jöklafýlu í Þórsmörk vegna hlaupsins Innlent Sjúklingar óttist dómhörku vegna þyngdarstjórnunarlyfja Innlent Vill hefna vinar síns Bolsonaro með 50 prósenta tollum á Brasilíu Erlent Bindur vonir við „einn inn, einn út“ áætlun í innflytjendamálum Erlent Fleiri fréttir Aðilar „einfaldlega ekki tilbúnir að teygja sig nógu langt“ Tveir menn fjárkúguðu ungan dreng Fundu jöklafýlu í Þórsmörk vegna hlaupsins Metnaðarfullar malbikunarauglýsingar hluti af væb-kúltúrnum Mátti ekki lána sér pening úr eigin fyrirtæki Pilturinn er fundinn „Skýr vísbending um að gera þurfi betur í málefnum erlendra barna“ Sjúklingar óttist dómhörku vegna þyngdarstjórnunarlyfja „Það er engin ástæða til að gefast upp“ Reiðarslag fyrir Landsvirkjun, kjarnorkukafbátur og heimsfræg íslensk kisa „Í næstu umferð fara hlutirnir í gegn“ Tilkynnt um buxnalausan mann og stolinn pizzaofn „Það er enginn svartur listi hjá okkur“ Davíð hafi lagt Golíat Hlaup er hafið úr Mýrdalsjökli Ökumaður bifhjólsins látinn Dettifoss vélarvana úti á ballarhafi Flugvél snúið við vegna bilunar „Enn ein viðurkenning að það má brjóta á fötluðu fólki“ Ógeðsleg aðkoma að íbúðinni eftir Airbnb-gesti Óska eftir vitnum: Missti stjórn og hafnaði á vegriði Bíða niðurstaðna um magakveisuna á Laugarvatni Dómurinn vonbrigði en virkjunin ekki út úr myndinni Kona á fimmtugsaldri í haldi vegna hnífstunguárásar „Nú verður að hafa hraðar hendur“ Hvammsvirkjun í uppnámi og ókyrrð hjá Play Hæstiréttur hafnar Hvammsvirkjun Inga Sæland með galsa á þingi í nótt „Orðaskiftismetið tikið“ Bifhjólamaðurinn „mikið slasaður“ Sjá meira
„Það hefur því komið verulega á óvart hversu margar flökkusögur fóru á kreik á síðustu dögum sem keyrðu væntingar hér fram úr hófi. Sömuleiðis hafa ýmsar umræður um siðfræðilegar hliðar þessa máls komið mér á óvart þó að siðfræðilegar umræður eigi að sjálfsögðu alltaf rétt á sér,“ sagði Þórólfur á upplýsingafundi landlæknis og almannavarna í dag. Hann varði svo nokkrum mínútum í það að fara yfir þau atriði sem helst hafa verið nefnd í þeirri gagnrýni sem komið hefur fram á mögulegar vísindarannsóknir. Meðal þeirra sem settu fram ýmsar spurningar varðandi rannsóknir voru nokkrir prófessorar og dósentar í heimspeki. Þeir rituðu grein í Fréttablaðið fyrr í vikunni undir yfirskriftinni „Áleitnar spurningar um Ísland sem tilraunaland“. Í greininni sagði meðal annars að það væri siðferðislega vafasamt að reyna að fá sérstakan forgang fram yfir aðrar þjóðir sem búi við alvarlegri vanda en Íslendingar; þjóðir sem hafa veikari innviði og búa við útbreiddari veiru. „Vissulega má ræða þetta en ég vil benda á að við erum með tillögum okkar svara knýjandi spurningum á vísindalegan hátt sem við teljum að gagnist fleirum en okkur í baráttunni gegn Covid-19. Einnig má benda á að ef af þessu hefði orðið hefði öðrum verið úthlutað án gjalds því bóluefni sem við höfum tryggt okkur kaup á og ekki þurft að nota rannsóknarinnar vegna. Ef við hefðum hins vegar reynt að troða okkur framar í röðina án nokkurra skuldbindinga þá hefði það ekki verið siðferðilega rétt að mínu mati,“ sagði Þórólfur. Þá væri það ekki rétt gagnrýni að segja að landsmenn hefðu ekki verið upplýstir um gagnsemi rannsóknarinnar. Því hefði verið lýst margoft hvaða gagnsemi hefði verið af rannsókninni, bæði fyrir Íslendinga og aðrar þjóðir. „Í þriðja lagi hefur komið fram gagnrýni á það að efast megi um vísindalegt gildi svona rannsóknar hér á landi og fyrir aðrar þjóðir, sérstaklega ef að svona rannsókn væri gerð hér á Íslandi þá væri gagnsemin óljós fyrir aðrar þjóðir. Því er til að svara að vísindalegt gildi rannsóknar á Íslandi er jafnmikið fyrir aðrar þjóðir og vísindalegt gildi rannsókna sem eru gerðar í öðrum þjóðum fyrir Ísland. Ég minni á að flestar vísindarannsóknir á lyfjum og bóluefnum eru gerðar erlendis en við notum þær niðurstöður okkur í hag þegar við erum að taka í notkun bæði lyf og bóluefni,“ sagði Þórólfur. Þá sagði hann ekki hægt að túlka rannsóknina sem svo að Íslendingar hefðu verið gerðir að tilraunadýrum fyrir alþjóðlegt lyfjafyrirtæki. „Einnig hefur verið talað um hvort það sé réttlætanlegt að Ísland verði tilraunastaður fyrir alþjóðlegt lyfjafyrirtæki og Íslendingar verði gerðir að tilraunadýrum. Því er til að svara að þessa rannsókn er á engan hátt hægt að túlka sem verið sé að gera Íslendinga að tilraunadýrum fyrir alþjóðlegt lyfjafyrirtæki. Í rannsókninni sem við höfum verið að ræða um hefðu allir verið bólusettir sem það hefðu viljað en síðan hefði fólk þurft að gefa samþykki fyrir að taka þátt í einstaka rannsóknum.“ Í spilaranum ofar í fréttinni má sjá í heild sinni þann bút úr ræðu Þórólfs þar sem hann ræddi um Pfizer og gagnrýni á mögulega rannsókn fyrirtækisins hér á landi.
Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Bólusetningar Mest lesið Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Erlent Tveir menn fjárkúguðu ungan dreng Innlent Mátti ekki lána sér pening úr eigin fyrirtæki Innlent Metnaðarfullar malbikunarauglýsingar hluti af væb-kúltúrnum Innlent Hlýnar um helgina Veður Pilturinn er fundinn Innlent Fundu jöklafýlu í Þórsmörk vegna hlaupsins Innlent Sjúklingar óttist dómhörku vegna þyngdarstjórnunarlyfja Innlent Vill hefna vinar síns Bolsonaro með 50 prósenta tollum á Brasilíu Erlent Bindur vonir við „einn inn, einn út“ áætlun í innflytjendamálum Erlent Fleiri fréttir Aðilar „einfaldlega ekki tilbúnir að teygja sig nógu langt“ Tveir menn fjárkúguðu ungan dreng Fundu jöklafýlu í Þórsmörk vegna hlaupsins Metnaðarfullar malbikunarauglýsingar hluti af væb-kúltúrnum Mátti ekki lána sér pening úr eigin fyrirtæki Pilturinn er fundinn „Skýr vísbending um að gera þurfi betur í málefnum erlendra barna“ Sjúklingar óttist dómhörku vegna þyngdarstjórnunarlyfja „Það er engin ástæða til að gefast upp“ Reiðarslag fyrir Landsvirkjun, kjarnorkukafbátur og heimsfræg íslensk kisa „Í næstu umferð fara hlutirnir í gegn“ Tilkynnt um buxnalausan mann og stolinn pizzaofn „Það er enginn svartur listi hjá okkur“ Davíð hafi lagt Golíat Hlaup er hafið úr Mýrdalsjökli Ökumaður bifhjólsins látinn Dettifoss vélarvana úti á ballarhafi Flugvél snúið við vegna bilunar „Enn ein viðurkenning að það má brjóta á fötluðu fólki“ Ógeðsleg aðkoma að íbúðinni eftir Airbnb-gesti Óska eftir vitnum: Missti stjórn og hafnaði á vegriði Bíða niðurstaðna um magakveisuna á Laugarvatni Dómurinn vonbrigði en virkjunin ekki út úr myndinni Kona á fimmtugsaldri í haldi vegna hnífstunguárásar „Nú verður að hafa hraðar hendur“ Hvammsvirkjun í uppnámi og ókyrrð hjá Play Hæstiréttur hafnar Hvammsvirkjun Inga Sæland með galsa á þingi í nótt „Orðaskiftismetið tikið“ Bifhjólamaðurinn „mikið slasaður“ Sjá meira