Góð ráð fyrir fólk sem þolir ekki yfirmanninn

Það neikvæða fyrir vinnustaðinn er að þegar fólk þolir ekki yfirmanninn, er helgun (e. engagement) þeirra í starfi minni. Það nær þá líka til þess metnaðar að fólk vinni markvisst að markmiðum vinnustaðarins eða teymis.

Þessi staða er áhyggjuefni segir í umfjöllun Harvard Business Review (HBR). Sérstaklega í ljósi þess að það hvort fólk er helgað starfinu, skiptir sköpum um þann árangur sem vinnustaðir ná. 

Samhengi helgunar í starfi og viðhorfi til yfirmannsins eru skýr. Þar hafa jákvæð samskipti mest að segja. T.d. sýna kannanir að 77% fólks sem helgar sig starfinu og er ánægt, segist í jákvæðum samskiptum við yfirmann sinn. Jákvæð samskipti endurspegla m.a. þá upplifun starfsfólks að það telur yfirmann sinn horfa sérstaklega til styrkleika sinna.

En hvað einkennir þá yfirmenn sem starfsfólk þolir ekki?

Þau atriði sem sérstaklega eru nefnd eru ofstjórnun (e. micromanaging), einelti, yfirmenn sem taka helst ekki á vandamálum heldur forðast árekstra. Yfirmenn sem humma það af sér að taka ákvarðanir, eigna sér árangur eða verkefni starfsmanna, kenna öðrum um og deila ekki upplýsingum eða þekkingu. Þá eru nefndir yfirmenn sem eru ekki góðir hlustendur, teljast ekki góðar fyrirmyndir né að þeir sýni góða frammistöðu eða hvetji teymin sín til dáða. 

En þrátt fyrir allt þetta, er þó aðeins eitt atriði sem vegur þyngst: SAMSKIPTIN. Ef þau eru neikvæð, er voðinn vís.

En hvað er til ráða fyrir fólk sem vill halda áfram í starfinu sínu, en glímir við þau leiðindi að þola ekki yfirmanninn?

Hér eru nokkur góð ráð.

1. Að setja sig í spor stjórnandans

Það atriði sem margar rannsóknir hafa sýnt að hjálpar fólki hvað mest felst í því að setja sig í spor yfirmannsins. Fólki sem tekst að gera það, nær mjög oft að snúa samskiptunum til betri vegar því þegar það fer að skilja yfirmann sinn betur, verða samskiptin jákvæðari á báða bóga. Er t.d. eitthvað í starfi yfirmannsins sem skýrir út að hluta hvers vegna hegðun yfirmannsins er eins og hún er?

Þá er gott að hafa í huga að stjórnendur hafa því sína veikleika eins og aðrir. Að horfa á veikleikana sem hluta af því sem gerir okkur mannleg, hjálpar til við að byggja upp jákvæðara viðhorf.

2. Þinn hlutur í (vanda-)málinu

Þá segir í umfjöllun að þegar starfsfólk þolir ekki yfirmann sinn, þurfi það einnig að líta í eigin barm. Því án undantekninga sýnir það sig að þegar viðhorf og samskipti eru neikvæð, er það ekki einungis yfirmanninum að kenna.

Hér er mælt með sjálfskoðun og eins að prófa að breyta aðeins um taktík. Ef til dæmis yfirmaðurinn segir eitthvað við þig, prófaðu þá að láta það ekki fara í taugarnar á þér heldur velta því fyrir þér hvort það sé eitthvað í því sem yfirmaðurinn sagði sem þú getur betrumbætt eða tekið til þín?

Þá er gott að kryfja það aðeins hvað það er nákvæmlega sem gerir það að verkum að yfirmaðurinn fer svona í taugarnar á þér. Í umfjöllun HBR er t.d. tekið dæmi um yfirmann sem minnti starfsmann á gamlan kennara sem hafði lagt viðkomandi í hálfgert einelti í æsku. Þessi tilfinning gerði það strax að verkum að starfsmaðurinn átti erfitt með að þola yfirmanninn.

Eins er gott að horfa til samskipta samstarfsfólks sem á í góðu sambandi við yfirmanninn. Hvað í samskiptunum og þeirra hegðun gerir það að verkum að þeim gengur vel að ná saman en ekki þér?

Þjálfun og æfingar geta líka skilað mörgu. Eitt atriði er nefnt sérstaklega og það er færnin til að gera sjálfan sig betur skiljanlegan. Að skýra út mál sitt í ekki of löngu máli og á auðskiljanlegan hátt gæti verið markmið sem skilar sér síðan í betri samskiptum.

3. Að ræða málin

Ef þér finnst eins og þú sért að leggja þig fram við að bæta samskiptin við yfirmanninn án þess að það sé að skila árangri, gæti verið leið að setjast niður og ræða málin.

Að ræða málin þýðir þó ekki að þú ætlir að setjast niður og segja yfirmanninum hvað hann/hún er ómöguleg.

Þvert á móti þarf samtalið að fara fram þannig að þú ert skýr varðandi það að vilja bæta úr samskiptunum og gera þau jákvæðari. Gott er að setjast niður á hlutlausum stað. T.d. að hittast í hádeginu utan vinnustaðarins. Þá er gott að láta yfirmanninn vita það fyrirfram að þú viljir ræða viðkvæmt málefni, en markmiðið sé að gera það á jákvæðan og uppbyggilegan hátt.

4. Að kvarta í aðra

Ef allt annað þrýtur, gæti sú staða komið upp að þú teldir réttast að kvarta undan yfirmanninum. Þó er varað við því að fara þessa leið, nema að mjög vel athuguðu og undirbúnu máli. Kvörtunin getur til dæmis ekki verið persónuleg af þinni hálfu heldur þarf hún að vera rökstutt með dæmum. 

Þessi dæmi þurfa að sýna með sannarlegum hætti að hegðun eða samskipti yfirmannsins eru að hafa neikvæð áhrif á frammistöðu eða árangurs vinnustaðarins.

Aðeins er mælt með því að kvarta undan yfirmanninum sem síðasta úrræðið. Þá er á það bent að fólk þurfi að gera ráð fyrir að stuðningurinn við yfirmanninn verði allnokkur af hálfu annarra yfirmanna eða mannauðsdeildar. Þess vegna er ekki mælt með þessari leið nema sem síðasta úrræðið.

5. Að hætta

Síðast en ekki síst, er það ákvörðunin um það hvort þú viljir starfa áfram fyrir viðkomandi yfirmann? 

Í árferði eins og nú er, getur þetta verið sérstaklega erfið ákvörðun að taka. En sé staðan sú að þú hreinlega þolir ekki yfirmanninn, sem aftur bitnar á ánægju þinni og helgun á starfinu, er ekki undan því komist að velta þessari spurningu alvarlega fyrir sér.