Íslendingar standa sig einna verst allra þjóða í að tryggja velferð barna til framtíðar þegar horft er til losunar á gróðurhúsalofttegundum. Þetta kemur fram í nýrri skýrslu sem framkvæmdastjóri UNICEF segir marka vendipunkt í velferðarumræðu.
Í tvö ár hafa um fjörutíu sérfræðingar unnið að skýrslu fyrir UNICEF, Alþjóðaheilbrigðisstofnunina og læknatímaritið Lancet. Skýrslan markar tímamót þar sem nýir þættir eru dregnir inn í mat á velferð barna.
„Þá er verið að tala helst um umhverfisþáttinn og mengandi áhrif ríkja sem að snúa allri velferðarumræðu barna á hvolf,“ segir Bergsteinn Jónsson, framkvæmdarstjóri UNICEF.
Ísland hríðfellur þegar umhverfisþættir eru skoðaðir í sambandi við velferð barna
Anthony Costello, skýrsluhöfundur, segir að WHO telji að meira en þriðjungur allra dauðsfalla barna tengist umhverfismálum. „Loftmengun. Níu af hverjum tíu börnum anda ekki að sér öruggu lofti. Óhreint vatn sem við vitum að er slæmt hvað næringu varðar og sýkingar.“
Íslendingar raða sér meðal efstu þjóða í að tryggja velferð barna þegar litið er til hefðbundinna mælikvarða líkt og menntunar og heilsu og sitja þar í níunda sæti. Aðrar efnaðar þjóðir á borð við Noreg raða sér á toppinn. Þegar litið er til svokallaðra sjálfbærra viðmiða er myndin allt önnur og Ísland fellur í 163. sæti. Ástæðan fyrir því, samkvæmt skýrslunni, er sú að hér á landi er losun gróðurhúsalofttegunda miðað við höfðatölu 283% umfram losunarmarkmið sem sett hafa verið fyrir árið 2030.
Samkvæmt þessari mælingu stendur Ísland sig einna verst í að tryggja velferð barna. „Við skiljum eftir okkur laskaðan heim, heim með aftakaviðburðum, fellibyljum, flóðum, þurrkum í Ameríku og Afríku, gróðureldum og hitabylgjum,“ segir Anthony Costello.
Kalla eftir nýrri alþjóðlegri hreyfingu fyrir börn
„Þetta endurspeglar kannski veruleika sem við verðum að vera duglegri að horfast í augu við. Að velferð barna er ekki bara hér og nú, hún er líka framtíðin,“ segir Bergsteinn.
Í skýrslunni kalla höfundar eftir nýrri alþjóðlegri hreyfingu sem drifin verði áfram fyrir börn og leggi meðal annars áherslu á að stöðva losun koltvísýrings. Hreyfingar sem vinna að sama markmiði hafa víða þegar verið stofnaðar en í flestum tilvikum að frumkvæði barnanna sjálfra sem hafa áhyggjur af stöðunni. Jóna Þórey Pétursdóttir, er forsvarskona einnar slíkrar sem staðið hefur fyrir loftslagsverkföllum hér á landi. Á föstudaginn verða ákveðin tímamót í mótmælunum en þá verður liðið ár frá því að loftslagsverkföll á vegum ungmenna hófust.
„Þá verða loftslagsverkföllin búin að standa yfir í heilt ár sem gerir það að verkum að þetta verður 52. vikan hjá okkur á Íslandi og við vonumst til að sjá sem flesta núna á föstudaginn kl. 11:50 hjá Hallgrímskirkju,“ segir Jóna.
Hún segir margt hafa áunnist á síðastliðnu ári: „Sérstaklega kannski umræðan og almannavitund. Það þarf ekki að líta lengra en til skaupsins til að sjá að ungt fólk að taka loftslagsmálin í sínar hendur er vissulega umræðuefni í samfélaginu.“
