Svæðið í Fagraskógarfjalli var á hreyfingu í einhvern tíma áður en skriðan féll Birgir Olgeirsson skrifar 21. júlí 2018 10:21 Fyrstu athuganir gefa til kynna að um 7 milljón rúmmetra "vanti“ í hlíðina ofan skriðutungunnar og dalbotninum, sem gæti verið u.þ.b. magnið sem fór af stað. Fréttablaðið/Sigtryggur Ari Svæðið, þar sem skriðan féll í Fagraskógarfjalli í Hítardal 7. júlí síðastliðinn, var á hreyfingu í einhvern tíma fyrir framhlaupið. Þetta sýna svokallaðar bylgjuvíxlmælingar úr Sentinel-1 gervitunglum en fjallað er um þetta í skýrslu Veðurstofu Íslands um skriðuna. Útbúið hefur verið landlíkan af skriðunni byggt á ljósmyndum sem teknar voru úr þyrlu, GPS mælingum og mælingum með TLS leysitæki. Gagnvirkt þrívíddarkort af landlíkaninu sýnir vel umfang framhlaupsins. Lagt hefur verið bráðabirgðamat á rúmmál framhlaupsins út frá nýja landlíkaninu með samanburði við landlíkan frá því áður en skriðan féll. Fyrstu athuganir gefa til kynna að um 7 milljón rúmmetra „vanti“ í hlíðina ofan skriðutungunnar og dalbotninum, sem gæti verið u.þ.b. magnið sem fór af stað. Skriðan reif með sér meira efni og hækkun lands á dalbotninum er um 10 milljón rúmmetrar. Það er ljóst af ummerkjum að skriðan plægði sig niður í jarðlög á dalbotninum og því nær hún líklega talsvert niður fyrir fyrra yfirborð hans. Erfitt er að áætla þann hluta, en heildarrúmmál skriðuurðarinnar kann að vera á bilinu 10–20 milljón rúmmetrar þegar allt er talið. Unnið er að frekari greiningu á rúmmálinu.Urðin sem framhlaupið kom úr sker sig úr umhverfinu á radarmyndum sem unnar hafa verið með InSAR greiningu. Hreyfingin síðustu daga fyrir framhlaup hefur numið a.m.k. einhverjum sentimetrum, en einnig sést að svæðið var á hreyfingu árin 2017, 2016 og 2015 en hreyfingin var hægari. Að hreyfing sjáist á svæðinu áður en skriðan féll styrkir þá túlkun að stór framhlaup hafi venjulega einhvern aðdraganda sem hægt er að greina með gervitunglagögnum eða öðrum mælingum. Standa vonir til þess að hægt verði að skoða sérstaklega þær hlíðar ofan byggðar og fjölfarinna staða þar sem möguleiki er talinn á óstöðugleika og greina svæði sem eru á hreyfingu. Þau yrði síðan hægt að vakta með sömu tækni. Í greininni er tekið fram að erfitt sé að segja til um hvenær hreyfing er orðin það hröð að skriða sé yfirvofandi. Og þau svæði sem eru á hreyfingu eru misjöfn. Í sumum tilfellum eru sprungur nálægt brúnum þar sem fleygast smám saman framan af brúninni í litlum skriðum. Í öðrum tilfellum er jarðvegur sprunginn og á hreyfingu án þess að sprungur séu í sjálfum berggrunninum. Þar getur verið hætta á jarðvegsskriðum, þótt ekki sé endilega sé hætta á berghlaupi. Og í enn öðrum tilfellum nær veikleikinn niður í berggrunninn og stór stykki geta farið af stað í miklum skriðum eða berghlaupum. Veðurstofan segir að stórar skriður hafi verið áberandi á undanförnum árum og tekur fram að ekki sé hægt að útiloka að stórar skriður séu að verða tíðari vegna loftslagsbreytinga. Erfitt sé þó að fullyrða það vegna þess að tilvikin eru fá og þarf lengri tíma til að breyting verði tölfræðilega marktæk. Loftslagsbreytingar gætu aukið skriðuhættu vegna þriggja mismunandi tegunda af skriðuföllum sem viðkvæmar eru fyrir breytingum í veðurfari:Sífreraskriður geta fallið þegar hlíðar verða óstöðugar vegna bráðnunar sífrera.Skriður tengdar rigningum og leysingum geta orðið tíðari vegna þess að búast má við hlýrri vetrum og meiri úrkomuákefð.Skriður geta orðið tíðari í óstöðugum hlíðum þar sem jöklar hörfa og aðhald jökulsins minnkar. Veðurstofan tekur þó fram að ólíklegt sé að framhlaupið í Hítardal tengist sífrera. Náttúrufræðistofnun hefur tekið saman áhugaverðan lista yfir stórar skriður sem hafa fallið frá miðri síðustu öld. Þar sést að Hítardalsskriðan var óvenju stór og efnismikil. Skriðufall í Hítardal Mest lesið Veðurvaktin: Snjókoman rétt að byrja og víða erfið færð Veður Karlmaður lést í Bláa lóninu Innlent Ungur Miðflokksmaður gengst við rasisma og segir af sér Innlent Flugmaðurinn sem fórst millilenti oft í Reykjavík Innlent Snjókoman rétt að byrja Innlent Eldur í blokk við Ljósheima Innlent Bílar út af veginum á Reykjanesbraut Innlent Hvatt til varúðar vegna snjóflóðahættu á suðvesturhorninu Innlent Biðu í fjóra tíma úti á braut og aðra fjóra við farangursbeltin Innlent Ráðgjafinn ráðinn í tímabundið starf eftir dýra skreppitúra Innlent Fleiri fréttir Ráðgjafinn ráðinn tveimur dögum eftir að grennslast var fyrir um málið „Alvöru“ jólasveinn gisti á Hótel Rangá Vesturbæjarlaug opnuð enn eina ferðina eftir viðgerðir Verklagi ábótavant og krefur ríkislögreglustjóra skýringa Mæla með því að farþegar reiði sig ekki á tímaáætlanir Snjókoman mikla, ábótavant verklag ríkislögreglustjóra og jólasveinamót Karlmaður lést í Bláa lóninu Biðu í fjóra tíma úti á braut og aðra fjóra við farangursbeltin Kærðu umdeildar framkvæmdir allt of seint Skellt í lás í sundlaugum borgarinnar vegna veðurs Reglur brotnar og þjónusta sem bjóða ætti út Þarf að borga bætur þrátt fyrir breytingar á hlaupahjólinu Hvatt til varúðar vegna snjóflóðahættu á suðvesturhorninu Meiri kvika en í síðasta gosi Eldur í blokk við Ljósheima Flugmaðurinn sem fórst millilenti oft í Reykjavík Halla leiðir krabbameinsráð ráðherra Snjókomumet og umferðaröngþveiti Segir sameiginlegum gildum Norðurlanda ógnað Fjölmargir farþegar fastir í flugvélum á Keflavíkurflugvelli Ungur Miðflokksmaður gengst við rasisma og segir af sér Sturlað ástand og United vettlingar prjónaðir í bílnum Mesta snjódýpt í Reykjavík sem mælst hefur í október Viðbragðsaðilar í mikilli hættu vegna bíla á sumardekkjum Bílar út af veginum á Reykjanesbraut Vill heimila Samkeppniseftirlitinu að ráðast í húsleitir Snjókoman rétt að byrja Píratar berjist gegn „rísandi bylgju lýðskrums og fasisma“ Skvísur geti virkað sem hálfgerðir þroskaþjófar Ráðgjafinn ráðinn í tímabundið starf eftir dýra skreppitúra Sjá meira
Svæðið, þar sem skriðan féll í Fagraskógarfjalli í Hítardal 7. júlí síðastliðinn, var á hreyfingu í einhvern tíma fyrir framhlaupið. Þetta sýna svokallaðar bylgjuvíxlmælingar úr Sentinel-1 gervitunglum en fjallað er um þetta í skýrslu Veðurstofu Íslands um skriðuna. Útbúið hefur verið landlíkan af skriðunni byggt á ljósmyndum sem teknar voru úr þyrlu, GPS mælingum og mælingum með TLS leysitæki. Gagnvirkt þrívíddarkort af landlíkaninu sýnir vel umfang framhlaupsins. Lagt hefur verið bráðabirgðamat á rúmmál framhlaupsins út frá nýja landlíkaninu með samanburði við landlíkan frá því áður en skriðan féll. Fyrstu athuganir gefa til kynna að um 7 milljón rúmmetra „vanti“ í hlíðina ofan skriðutungunnar og dalbotninum, sem gæti verið u.þ.b. magnið sem fór af stað. Skriðan reif með sér meira efni og hækkun lands á dalbotninum er um 10 milljón rúmmetrar. Það er ljóst af ummerkjum að skriðan plægði sig niður í jarðlög á dalbotninum og því nær hún líklega talsvert niður fyrir fyrra yfirborð hans. Erfitt er að áætla þann hluta, en heildarrúmmál skriðuurðarinnar kann að vera á bilinu 10–20 milljón rúmmetrar þegar allt er talið. Unnið er að frekari greiningu á rúmmálinu.Urðin sem framhlaupið kom úr sker sig úr umhverfinu á radarmyndum sem unnar hafa verið með InSAR greiningu. Hreyfingin síðustu daga fyrir framhlaup hefur numið a.m.k. einhverjum sentimetrum, en einnig sést að svæðið var á hreyfingu árin 2017, 2016 og 2015 en hreyfingin var hægari. Að hreyfing sjáist á svæðinu áður en skriðan féll styrkir þá túlkun að stór framhlaup hafi venjulega einhvern aðdraganda sem hægt er að greina með gervitunglagögnum eða öðrum mælingum. Standa vonir til þess að hægt verði að skoða sérstaklega þær hlíðar ofan byggðar og fjölfarinna staða þar sem möguleiki er talinn á óstöðugleika og greina svæði sem eru á hreyfingu. Þau yrði síðan hægt að vakta með sömu tækni. Í greininni er tekið fram að erfitt sé að segja til um hvenær hreyfing er orðin það hröð að skriða sé yfirvofandi. Og þau svæði sem eru á hreyfingu eru misjöfn. Í sumum tilfellum eru sprungur nálægt brúnum þar sem fleygast smám saman framan af brúninni í litlum skriðum. Í öðrum tilfellum er jarðvegur sprunginn og á hreyfingu án þess að sprungur séu í sjálfum berggrunninum. Þar getur verið hætta á jarðvegsskriðum, þótt ekki sé endilega sé hætta á berghlaupi. Og í enn öðrum tilfellum nær veikleikinn niður í berggrunninn og stór stykki geta farið af stað í miklum skriðum eða berghlaupum. Veðurstofan segir að stórar skriður hafi verið áberandi á undanförnum árum og tekur fram að ekki sé hægt að útiloka að stórar skriður séu að verða tíðari vegna loftslagsbreytinga. Erfitt sé þó að fullyrða það vegna þess að tilvikin eru fá og þarf lengri tíma til að breyting verði tölfræðilega marktæk. Loftslagsbreytingar gætu aukið skriðuhættu vegna þriggja mismunandi tegunda af skriðuföllum sem viðkvæmar eru fyrir breytingum í veðurfari:Sífreraskriður geta fallið þegar hlíðar verða óstöðugar vegna bráðnunar sífrera.Skriður tengdar rigningum og leysingum geta orðið tíðari vegna þess að búast má við hlýrri vetrum og meiri úrkomuákefð.Skriður geta orðið tíðari í óstöðugum hlíðum þar sem jöklar hörfa og aðhald jökulsins minnkar. Veðurstofan tekur þó fram að ólíklegt sé að framhlaupið í Hítardal tengist sífrera. Náttúrufræðistofnun hefur tekið saman áhugaverðan lista yfir stórar skriður sem hafa fallið frá miðri síðustu öld. Þar sést að Hítardalsskriðan var óvenju stór og efnismikil.
Skriðufall í Hítardal Mest lesið Veðurvaktin: Snjókoman rétt að byrja og víða erfið færð Veður Karlmaður lést í Bláa lóninu Innlent Ungur Miðflokksmaður gengst við rasisma og segir af sér Innlent Flugmaðurinn sem fórst millilenti oft í Reykjavík Innlent Snjókoman rétt að byrja Innlent Eldur í blokk við Ljósheima Innlent Bílar út af veginum á Reykjanesbraut Innlent Hvatt til varúðar vegna snjóflóðahættu á suðvesturhorninu Innlent Biðu í fjóra tíma úti á braut og aðra fjóra við farangursbeltin Innlent Ráðgjafinn ráðinn í tímabundið starf eftir dýra skreppitúra Innlent Fleiri fréttir Ráðgjafinn ráðinn tveimur dögum eftir að grennslast var fyrir um málið „Alvöru“ jólasveinn gisti á Hótel Rangá Vesturbæjarlaug opnuð enn eina ferðina eftir viðgerðir Verklagi ábótavant og krefur ríkislögreglustjóra skýringa Mæla með því að farþegar reiði sig ekki á tímaáætlanir Snjókoman mikla, ábótavant verklag ríkislögreglustjóra og jólasveinamót Karlmaður lést í Bláa lóninu Biðu í fjóra tíma úti á braut og aðra fjóra við farangursbeltin Kærðu umdeildar framkvæmdir allt of seint Skellt í lás í sundlaugum borgarinnar vegna veðurs Reglur brotnar og þjónusta sem bjóða ætti út Þarf að borga bætur þrátt fyrir breytingar á hlaupahjólinu Hvatt til varúðar vegna snjóflóðahættu á suðvesturhorninu Meiri kvika en í síðasta gosi Eldur í blokk við Ljósheima Flugmaðurinn sem fórst millilenti oft í Reykjavík Halla leiðir krabbameinsráð ráðherra Snjókomumet og umferðaröngþveiti Segir sameiginlegum gildum Norðurlanda ógnað Fjölmargir farþegar fastir í flugvélum á Keflavíkurflugvelli Ungur Miðflokksmaður gengst við rasisma og segir af sér Sturlað ástand og United vettlingar prjónaðir í bílnum Mesta snjódýpt í Reykjavík sem mælst hefur í október Viðbragðsaðilar í mikilli hættu vegna bíla á sumardekkjum Bílar út af veginum á Reykjanesbraut Vill heimila Samkeppniseftirlitinu að ráðast í húsleitir Snjókoman rétt að byrja Píratar berjist gegn „rísandi bylgju lýðskrums og fasisma“ Skvísur geti virkað sem hálfgerðir þroskaþjófar Ráðgjafinn ráðinn í tímabundið starf eftir dýra skreppitúra Sjá meira