Hvalir gefa meira en þeir taka Svavar Hávarðsson skrifar 27. apríl 2017 07:00 Hvalasérfræðingarnir Joe Roman og Gísli Víkingsson eru meðal fyrirlesara á málþingi í Öskju í dag, Hlutverk hvala í lífríkinu er fundarefnið. vísir/stefán Mikilvægi hvala fyrir vistkerfi hafs og lands er vaxandi fræðasvið, en unnið er með vísbendingar um að sterkir stofnar hvala styðji við aðrar lífverur um allt vistkerfið sem aftur styrki meðal annars nytjastofna. Þetta gengur sumpart á rökin fyrir því að hvalveiðar séu nauðsynlegar til að koma í veg fyrir afrán hvala; að þeir taki ekki of mikið til sín sem aftur kemur niður á nytjum annarra stofna. Joe Roman, rannsóknarprófessor við Rubenstein náttúruvísindaskólann [Rubenstein School of Environment and Natural Resources – University of Vermont], hefur helgað sig rannsóknum á því hvernig hvalir stuðla að dreifingu næringarefna í hafinu. Hann segir umfangsmiklar rannsóknir þegar liggja fyrir um hvað og hversu mikið hvalir éta, en hið gagnstæða eigi við um rannsóknir á áhrifum hvala á vistkerfið. Sú staðreynd að fyrir 50 árum hafi hvalir af ýmsum tegundum verið afar fáliðaðir vegna veiða gefi tækifæri til þessara rannsókna. Þeim fjölgar víða og samanburður vegna þeirra breytinga sé nærtækur. „Við fáum einstakt tækifæri til að meta hvaða áhrif þetta hefur á einstök hafsvæði, og rannsóknirnar snúa að áhrifum á framleiðni vistkerfanna,“ segir Roman og útskýrir að þetta snúi að hringrás í lífríkinu. Næringarefni frá hvölum styrkja svif og önnur smádýr; fjölgun þeirra styrkir fiskistofna stóra sem smáa og á endanum hvalina sjálfa.Þetta er eins og færiband næringarefna með hvölum, bæði með úrgangi sem þeir láta frá sér, en einnig með rotnun hvalshræja á hafsbotni svo dæmi sé tekið. Þessi dreifing næringarefna er ekki staðbundin en far hvala þýðir að það sem þeir taka á norðlægum slóðum skilar sér til suðlægari hafsvæða. „Þetta er eins og færiband næringarefna með hvölum, bæði með úrgangi sem þeir láta frá sér, en einnig með rotnun hvalshræja á hafsbotni svo dæmi sé tekið. Á hvalshræjum á djúpsævi höfum við fundið 60 tegundir dýra sem finnast ekki nema þar. Við rannsökum því mikilvægi hvala – hvað græðist með því að hafa heilbrigða stofna í hafinu.“ Joe Roman talar um þessi vísindi á ráðstefnu í Öskju í dag, ásamt Gísla Víkingssyni, hvalasérfræðingi hjá Hafrannsóknastofnun. Gísli fjallar um þær niðurstöður sínar að hvalastofnar á heimsvísu séu í mjög mismunandi ástandi eftir ofveiði. Í Atlantshafinu fyrst, svo Kyrrahafinu og síðast í Suðurhöfum, þar sem drápið var gegndarlaust. Hér við land eru vísbendingar um að hvalastofnar, til dæmis langreyður, hafi náð fyrri stærð. „Náfrænka hennar, steypireyðurin, hefur hins vegar ekki náð sér. Stærstu stofnarnir við Suðurskautslandið eru hins vegar ennþá langt niðri, og kenningar um það tengjast meðal annars fræðasviðinu um dreifingu næringarefna. Önnur kenning er, vegna þess að hundruð þúsunda hvala voru drepin af hverri tegund og vistkerfið þar syðra er mun einfaldara, að við snögga fækkun hvalanna hafi aðrar tegundir, hrefna, selir, sjófuglar og mörgæsir, sem ekki voru veiddar fyllt upp í það tómarúm. Hugsanlega standi stórir stofnar annarra dýra því í veginum fyrir því að hvalastofnarnir nái fyrri stærð,“ segir Gísli en bætir við að skýringarnar séu eflaust margar og samþættar. Kenningin um að hvalir gefi vistkerfinu meira en þeir taka eru byltingarkenndar, segir Gísli. Hvað hvalveiðarnar varðar segir Gísli að ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar gangi út frá því að þær hafi engin áhrif á stofnana; hvorki stofnstærðir né dreifingu næringarefna. Birtist í Fréttablaðinu Sjávarútvegur Mest lesið Ákærðar fyrir að auglýsa vændi en kaupendurnir ekki Innlent Grindvíkingum blöskrar umræðan í Vikunni Innlent Jón biðst innilegrar afsökunar á umræðu um Grindavík Innlent Hafi tekið bílstjórann hálstaki meðan hann lá á flautunni Innlent Dómstólar neita Jóni Óttari um að fá afhenta haldlagða muni Innlent Forsætisráðherra Frakklands segir af sér Erlent Nauðgaði sofandi kærustu sem hafði ítrekað verið brotið gegn Innlent Sektuð í gjaldfrjálsu stæði og sneri vörn í sókn Innlent Stórtap Air Greenland vegna aflýstra flugferða til Nuuk Erlent Nýr formaður SUS vill sækja til hægri Innlent Fleiri fréttir Okkar borg – Þvert á flokka tekur slaginn í borginni „Hlýtur að hafa í sér fælingarmátt ef þú yrðir nafngreindur við slíka iðju“ Nauðgaði sofandi kærustu sem hafði ítrekað verið brotið gegn Stolt úthverfatútta en ekki lattelepjandi miðbæjarrotta Vændi á Norðurlandi og ósáttir læknar Sex slasaðir eftir árekstur á Jökuldalsheiði Jón biðst innilegrar afsökunar á umræðu um Grindavík Dómstólar neita Jóni Óttari um að fá afhenta haldlagða muni Ákærðar fyrir að auglýsa vændi en kaupendurnir ekki Einum veittir stunguáverkar og annar varð fyrir hópárás „Draumar geta ræst“ Grindvíkingum blöskrar umræðan í Vikunni Nýr formaður SUS vill sækja til hægri Miður að börn fylgi foreldrum en ekki öfugt Hafi tekið bílstjórann hálstaki meðan hann lá á flautunni Play skuldi Isavia hálfan milljarð króna Tveir á sjúkrahús eftir að bíll valt við árekstur „Þetta er ekki á borði þingflokksins“ Umdeild brottvísun, fjárhagstjón á Grænlandi og kyngreint sæði Óttast áhrifin á vinnandi mæður Sakar Weekday um stuld: „Hönnun sem ég er búin að vinna í í marga mánuði“ Síðasti fuglinn floginn Sektuð í gjaldfrjálsu stæði og sneri vörn í sókn Ísrael sagt sig úr samfélagi siðaðra manna Símafrí en ekki símabann „Sjálfsíkveikja“ olli eldsvoða í þvottahúsi Síðbúnar hádegisfréttir Bylgjunnar: Áróður í Eurovision, nýtt landamærakerfi og „símafrí“ í skólum Sótti kindabyssu eftir hótun um að skjóta fyrrverandi og fimm aðra Leikskólamál, afnám hafta og Trump-isminn Stjórnarformaður RÚV vill að Ísrael verði tafarlaust vikið úr Eurovision Sjá meira
Mikilvægi hvala fyrir vistkerfi hafs og lands er vaxandi fræðasvið, en unnið er með vísbendingar um að sterkir stofnar hvala styðji við aðrar lífverur um allt vistkerfið sem aftur styrki meðal annars nytjastofna. Þetta gengur sumpart á rökin fyrir því að hvalveiðar séu nauðsynlegar til að koma í veg fyrir afrán hvala; að þeir taki ekki of mikið til sín sem aftur kemur niður á nytjum annarra stofna. Joe Roman, rannsóknarprófessor við Rubenstein náttúruvísindaskólann [Rubenstein School of Environment and Natural Resources – University of Vermont], hefur helgað sig rannsóknum á því hvernig hvalir stuðla að dreifingu næringarefna í hafinu. Hann segir umfangsmiklar rannsóknir þegar liggja fyrir um hvað og hversu mikið hvalir éta, en hið gagnstæða eigi við um rannsóknir á áhrifum hvala á vistkerfið. Sú staðreynd að fyrir 50 árum hafi hvalir af ýmsum tegundum verið afar fáliðaðir vegna veiða gefi tækifæri til þessara rannsókna. Þeim fjölgar víða og samanburður vegna þeirra breytinga sé nærtækur. „Við fáum einstakt tækifæri til að meta hvaða áhrif þetta hefur á einstök hafsvæði, og rannsóknirnar snúa að áhrifum á framleiðni vistkerfanna,“ segir Roman og útskýrir að þetta snúi að hringrás í lífríkinu. Næringarefni frá hvölum styrkja svif og önnur smádýr; fjölgun þeirra styrkir fiskistofna stóra sem smáa og á endanum hvalina sjálfa.Þetta er eins og færiband næringarefna með hvölum, bæði með úrgangi sem þeir láta frá sér, en einnig með rotnun hvalshræja á hafsbotni svo dæmi sé tekið. Þessi dreifing næringarefna er ekki staðbundin en far hvala þýðir að það sem þeir taka á norðlægum slóðum skilar sér til suðlægari hafsvæða. „Þetta er eins og færiband næringarefna með hvölum, bæði með úrgangi sem þeir láta frá sér, en einnig með rotnun hvalshræja á hafsbotni svo dæmi sé tekið. Á hvalshræjum á djúpsævi höfum við fundið 60 tegundir dýra sem finnast ekki nema þar. Við rannsökum því mikilvægi hvala – hvað græðist með því að hafa heilbrigða stofna í hafinu.“ Joe Roman talar um þessi vísindi á ráðstefnu í Öskju í dag, ásamt Gísla Víkingssyni, hvalasérfræðingi hjá Hafrannsóknastofnun. Gísli fjallar um þær niðurstöður sínar að hvalastofnar á heimsvísu séu í mjög mismunandi ástandi eftir ofveiði. Í Atlantshafinu fyrst, svo Kyrrahafinu og síðast í Suðurhöfum, þar sem drápið var gegndarlaust. Hér við land eru vísbendingar um að hvalastofnar, til dæmis langreyður, hafi náð fyrri stærð. „Náfrænka hennar, steypireyðurin, hefur hins vegar ekki náð sér. Stærstu stofnarnir við Suðurskautslandið eru hins vegar ennþá langt niðri, og kenningar um það tengjast meðal annars fræðasviðinu um dreifingu næringarefna. Önnur kenning er, vegna þess að hundruð þúsunda hvala voru drepin af hverri tegund og vistkerfið þar syðra er mun einfaldara, að við snögga fækkun hvalanna hafi aðrar tegundir, hrefna, selir, sjófuglar og mörgæsir, sem ekki voru veiddar fyllt upp í það tómarúm. Hugsanlega standi stórir stofnar annarra dýra því í veginum fyrir því að hvalastofnarnir nái fyrri stærð,“ segir Gísli en bætir við að skýringarnar séu eflaust margar og samþættar. Kenningin um að hvalir gefi vistkerfinu meira en þeir taka eru byltingarkenndar, segir Gísli. Hvað hvalveiðarnar varðar segir Gísli að ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar gangi út frá því að þær hafi engin áhrif á stofnana; hvorki stofnstærðir né dreifingu næringarefna.
Birtist í Fréttablaðinu Sjávarútvegur Mest lesið Ákærðar fyrir að auglýsa vændi en kaupendurnir ekki Innlent Grindvíkingum blöskrar umræðan í Vikunni Innlent Jón biðst innilegrar afsökunar á umræðu um Grindavík Innlent Hafi tekið bílstjórann hálstaki meðan hann lá á flautunni Innlent Dómstólar neita Jóni Óttari um að fá afhenta haldlagða muni Innlent Forsætisráðherra Frakklands segir af sér Erlent Nauðgaði sofandi kærustu sem hafði ítrekað verið brotið gegn Innlent Sektuð í gjaldfrjálsu stæði og sneri vörn í sókn Innlent Stórtap Air Greenland vegna aflýstra flugferða til Nuuk Erlent Nýr formaður SUS vill sækja til hægri Innlent Fleiri fréttir Okkar borg – Þvert á flokka tekur slaginn í borginni „Hlýtur að hafa í sér fælingarmátt ef þú yrðir nafngreindur við slíka iðju“ Nauðgaði sofandi kærustu sem hafði ítrekað verið brotið gegn Stolt úthverfatútta en ekki lattelepjandi miðbæjarrotta Vændi á Norðurlandi og ósáttir læknar Sex slasaðir eftir árekstur á Jökuldalsheiði Jón biðst innilegrar afsökunar á umræðu um Grindavík Dómstólar neita Jóni Óttari um að fá afhenta haldlagða muni Ákærðar fyrir að auglýsa vændi en kaupendurnir ekki Einum veittir stunguáverkar og annar varð fyrir hópárás „Draumar geta ræst“ Grindvíkingum blöskrar umræðan í Vikunni Nýr formaður SUS vill sækja til hægri Miður að börn fylgi foreldrum en ekki öfugt Hafi tekið bílstjórann hálstaki meðan hann lá á flautunni Play skuldi Isavia hálfan milljarð króna Tveir á sjúkrahús eftir að bíll valt við árekstur „Þetta er ekki á borði þingflokksins“ Umdeild brottvísun, fjárhagstjón á Grænlandi og kyngreint sæði Óttast áhrifin á vinnandi mæður Sakar Weekday um stuld: „Hönnun sem ég er búin að vinna í í marga mánuði“ Síðasti fuglinn floginn Sektuð í gjaldfrjálsu stæði og sneri vörn í sókn Ísrael sagt sig úr samfélagi siðaðra manna Símafrí en ekki símabann „Sjálfsíkveikja“ olli eldsvoða í þvottahúsi Síðbúnar hádegisfréttir Bylgjunnar: Áróður í Eurovision, nýtt landamærakerfi og „símafrí“ í skólum Sótti kindabyssu eftir hótun um að skjóta fyrrverandi og fimm aðra Leikskólamál, afnám hafta og Trump-isminn Stjórnarformaður RÚV vill að Ísrael verði tafarlaust vikið úr Eurovision Sjá meira
Síðbúnar hádegisfréttir Bylgjunnar: Áróður í Eurovision, nýtt landamærakerfi og „símafrí“ í skólum