Snúin staða Kristín Þorsteinsdóttir skrifar 17. desember 2016 07:00 Áhugavert verður að sjá hvort þingmönnum tekst að samþykkja fjárlagafrumvarpið áður en hátíðirnar ganga í garð. Við þær aðstæður sem nú ríkja í pólitíkinni er vinnan við frumvarpið ágætur prófsteinn á samtakamátt þingmanna og viljann til að gera málamiðlanir. Starfsstjórn Sigurðar Inga forsætisráðherra situr enn í stjórnarráðinu og fátt í spilunum sem bendir til þess að breyting verði á í bráð. Sigurður Ingi sjálfur hefur stigið fram og bent á hið augljósa, nú séu sjö vikur frá kosningum og ekkert hefur gengið að mynda meirihlutastjórn. Þá þurfi stjórnmálamennirnir að fara að íhuga nýja leiki í stöðunni. Sigurður tiltók þann kost að þingmenn sammæltust um minnihlutastjórn sem hefði skýran verkefnalista fram að næsta vori. Þá skyldi kosið á nýjan leik. Útspil Sigurðar Inga er áhugavert af nokkrum ástæðum. Í fyrsta lagi nefnir hann þarna stjórnarform sem lítil hefð er fyrir á Íslandi, þótt vissulega þekki frændfólk okkar á Norðurlöndunum minnihlutastjórnir, oftast af góðu. Slík stjórn þyrfti í auknum mæli að leita málamiðlana, minni hvati yrði til stóryrða og meiri til samstarfs við kollega sem alla jafna teldust pólitískir andstæðingar. Þetta væri alveg örugglega gott fyrir íslenska stjórnmálamenningu ef vel til tækist. Við sjáum líka af síðustu sjö vikum að landið fer nú ekki á hliðina þótt ríkisstjórn styðjist ekki við meirihluta þingsins. Í öðru lagi gætu orð Sigurðar Inga orðið foringjum flokkanna, sem reynt hafa að mynda stjórn, hvatning til að leggja enn harðar að sér í samningum. Einnig skiptir máli að landslagið í pólitíkinni er gerbreytt. Einn spánnýr flokkur sem vann mikinn kosningasigur, og tveir til viðbótar, sem ekki eiga sér langa sögu, nutu mikils fylgis. Óvíst er að nýju fólki í nýjum flokkum hugnist að kjósa strax og eiga á hættu að missa þingsæti sín. Ljóst er að kominn er tími til að fara ótroðnar slóðir. Þrír raunhæfir kostir eru í stöðunni. Sá fyrsti er meirihlutastjórn þriggja eða fleiri flokka, annar er minnihlutastjórn sem þarf að semja um einstök mál eða starfar í skjóli flokka, sem ekki sitja stjórninni. Þriðji kosturinn er nýjar kosningar innan tíðar. Fyrstu kostirnir tveir krefjast málamiðlana og þroska til að vinna saman. Er ekki kominn tími til að gera þá kröfu? Fyrirmyndirnar eru allt í kringum okkur. Í þriðja kostinum felst uppgjöf. Þar fyrir utan gæti staðan eftir nýjar kosningar verið álíka flókin því að margt bendir til að pólitískt landslag sé breytt til frambúðar. Flokkarnir, hvorki gamlir né nýir, geta ekki gengið að kjósendum vísum eins og áður var. Sú tíð er sem betur fer liðin að stórir fjársterkir flokkar eigi einir greiðan aðgang að kjósendum, sem taki þegjandi við fagnaðarerindinu. Nú geta allir látið í sér heyra, jafnvel án þess að hafa aðgang að digrum sjóðum. Fjórði möguleikinn er utanþingsstjórn. Það yrði mikill áfellisdómur yfir sitjandi þingmönnum. Ekki er komið að því enn þá. Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kristín Þorsteinsdóttir Mest lesið Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson Skoðun
Áhugavert verður að sjá hvort þingmönnum tekst að samþykkja fjárlagafrumvarpið áður en hátíðirnar ganga í garð. Við þær aðstæður sem nú ríkja í pólitíkinni er vinnan við frumvarpið ágætur prófsteinn á samtakamátt þingmanna og viljann til að gera málamiðlanir. Starfsstjórn Sigurðar Inga forsætisráðherra situr enn í stjórnarráðinu og fátt í spilunum sem bendir til þess að breyting verði á í bráð. Sigurður Ingi sjálfur hefur stigið fram og bent á hið augljósa, nú séu sjö vikur frá kosningum og ekkert hefur gengið að mynda meirihlutastjórn. Þá þurfi stjórnmálamennirnir að fara að íhuga nýja leiki í stöðunni. Sigurður tiltók þann kost að þingmenn sammæltust um minnihlutastjórn sem hefði skýran verkefnalista fram að næsta vori. Þá skyldi kosið á nýjan leik. Útspil Sigurðar Inga er áhugavert af nokkrum ástæðum. Í fyrsta lagi nefnir hann þarna stjórnarform sem lítil hefð er fyrir á Íslandi, þótt vissulega þekki frændfólk okkar á Norðurlöndunum minnihlutastjórnir, oftast af góðu. Slík stjórn þyrfti í auknum mæli að leita málamiðlana, minni hvati yrði til stóryrða og meiri til samstarfs við kollega sem alla jafna teldust pólitískir andstæðingar. Þetta væri alveg örugglega gott fyrir íslenska stjórnmálamenningu ef vel til tækist. Við sjáum líka af síðustu sjö vikum að landið fer nú ekki á hliðina þótt ríkisstjórn styðjist ekki við meirihluta þingsins. Í öðru lagi gætu orð Sigurðar Inga orðið foringjum flokkanna, sem reynt hafa að mynda stjórn, hvatning til að leggja enn harðar að sér í samningum. Einnig skiptir máli að landslagið í pólitíkinni er gerbreytt. Einn spánnýr flokkur sem vann mikinn kosningasigur, og tveir til viðbótar, sem ekki eiga sér langa sögu, nutu mikils fylgis. Óvíst er að nýju fólki í nýjum flokkum hugnist að kjósa strax og eiga á hættu að missa þingsæti sín. Ljóst er að kominn er tími til að fara ótroðnar slóðir. Þrír raunhæfir kostir eru í stöðunni. Sá fyrsti er meirihlutastjórn þriggja eða fleiri flokka, annar er minnihlutastjórn sem þarf að semja um einstök mál eða starfar í skjóli flokka, sem ekki sitja stjórninni. Þriðji kosturinn er nýjar kosningar innan tíðar. Fyrstu kostirnir tveir krefjast málamiðlana og þroska til að vinna saman. Er ekki kominn tími til að gera þá kröfu? Fyrirmyndirnar eru allt í kringum okkur. Í þriðja kostinum felst uppgjöf. Þar fyrir utan gæti staðan eftir nýjar kosningar verið álíka flókin því að margt bendir til að pólitískt landslag sé breytt til frambúðar. Flokkarnir, hvorki gamlir né nýir, geta ekki gengið að kjósendum vísum eins og áður var. Sú tíð er sem betur fer liðin að stórir fjársterkir flokkar eigi einir greiðan aðgang að kjósendum, sem taki þegjandi við fagnaðarerindinu. Nú geta allir látið í sér heyra, jafnvel án þess að hafa aðgang að digrum sjóðum. Fjórði möguleikinn er utanþingsstjórn. Það yrði mikill áfellisdómur yfir sitjandi þingmönnum. Ekki er komið að því enn þá. Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun