
Alþjóðlegi sakamáladómstóllinn á betra skilið
Þótt tilurð hans sé einstök, ber okkur engu að síður að dæma þessa ungu stofnun af verkum sínum. Alþjóðleg refsiréttarvarsla krefst sífelldrar vinnu. Dómstóllinn þarf oft að fóta sig varlega við rannsóknir á þeim sem bera mesta ábyrgð á grimmdarverkum, en hafa samtímis í heiðri ýtrustu kröfur um tilhlýðilega málsmeðferð og leyfa röddum óteljandi fórnarlamba að heyrast. Óháð gangverk dómstólsins heldur sínu striki. Hann hefur lokið þremur málum og sannað skilvirkni sína. Reynslan hefur leitt varnaðaráhrif hans í ljós: mögulegir afbrotamenn hafa forðast að fremja glæpi. Eins og Ban Ki-moon, aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, komst að orði: „Tími refsileysis heyrir sögunni til. Í hans stað sjáum við, hægt en örugglega, öld ábyrgðar ganga í garð.“ Nærri tveir þriðju hlutar aðildarríkja Sameinuðu þjóðanna hafa gengið til liðs við dómstólinn.
Erfiðleikarnir eru ekki úr sögunni. Ellefu handtökuskipanir, sem Alþjóðlegi sakamáladómstóllinn hefur gefið út, hafa ekki náð fram að ganga. Þar er með talin handtökuskipun á hendur Al Bashir, forseta Súdan, sem þarf að svara til saka fyrir ólýsanlega glæpi sem enn viðgangast og ógna óbreyttum borgurum Darfur. Fréttir bárust af því um allan heim fyrir skemmstu þegar hann slapp naumlega undan réttvísinni í Suður-Afríku og varð flóttinn vatn á myllu þeirra sem efast um dómstólinn og hallmæla honum.
Þessum gagnrýnendum hættir hins vegar til að gleyma að Alþjóðlegi sakamáladómstóllinn hefur ekki sömu aðstöðu til að framfylgja fyrirmælum og landsdómstólar. Alþjóðlegi sakamáladómstóllinn hefur ekki sína eigin lögreglu til að elta þekkta flóttamenn um allan heim. Orsök þess að handtökuskipunum hefur ekki verið framfylgt er að finna hjá ríkjum sem ekki axla þá ábyrgð að framfylgja þeim. Þar er ekki við dómstólinn að sakast.
Gagnrýnendur halda því einnig fram að dómstóllinn velji sér mál, sæki til saka fyrir glæpi sumra – sérstaklega í Afríku – en horfi fram hjá öðrum. En dómstóllinn getur ekki rannsakað afbrot utan lögsögu sinnar. Þessi gagnrýni myndi hverfa ef þau lönd sem enn hafa ekki samþykkt lögsögu dómstólsins, gerðu það. Þangað til ber öryggisráð Sameinuðu þjóðanna ábyrgð á því að koma í veg fyrir refsileysi. Það hefur vald til að heimila rannsóknir af hálfu Alþjóðlega sakamáladómstólsins hvar sem er í heiminum. Þetta getur öryggisráðið gert á svæðum þar sem hræðilegir glæpir eru daglegt brauð, en fórnarlömb í Sýrlandi og Norður-Kóreu, svo dæmi séu tekin, hafa þegar beðið allt of lengi eftir aðgerðum ráðsins.
Sagan hefur einkennst af stríði og átökum, en lítill gaumur verið gefinn lögum um stríð og vernd óbreyttra borgara. Því grimmilegri sem glæpirnir eru, því líklegra hefur verið að afbrotamennirnir komist hjá refsingu. Þegar á heildina er litið hefur Alþjóðlegi sakadómstóllinn ekki enn slitið barnsskónum. Og hann þarfnast hjálpar okkar. Það er ekki í verkahring hans að bregðast við pólitískum árásum, heldur okkar.
Þá sem fremja alvarlegustu glæpina samkvæmt alþjóðalögum verður að draga fyrir dómstóla svo þeir horfist í augu við gerðir sínar og fórnarlömb. Þetta ætti að vera reglan, ekki undantekningin. Við þekkjum þá pólitísku og praktísku erfiðleika sem fylgja því að lögsækja háttsetta afbrotamenn fyrir flókna glæpi. Við vitum líka að hafa þarf tímasetningu réttlætis í huga til að koma á friði. En við erum staðráðin í að tryggja að í fyllingu tímans muni réttlætið ná til gerenda þeirra glæpa sem særa samvisku mannkyns mest. Án réttlætis njóta ekki allir varanlegs friðar.
Þess vegna biðjum við aðra stjórnmálamenn og óbreytta borgara að nota raddir sínar til hjálpar: að ganga til liðs við Alþjóðlega sakamáladómstólinn. Bindum enda á vítahring ofbeldis með lögum. Þá sem fremja glæpi þarf að draga fyrir dómstóla – fyrir landsdómstóla eða Alþjóðlega sakamáladómstólinn, ef þá fyrrnefndu skortir vilja eða getu. Ef okkur mistekst er ekki við Alþjóðlega sakamáladómstólinn, sem stofnun, að sakast, heldur mannkynið.
Eftir helförina, Rúanda og Srebrenica segjum við „aldrei aftur“. Við þurfum meira en orð: við þurfum aðgerðir. Þetta er ákall okkar um aðgerðir.
Undirritað af eftirfarandi ráðherrum:
Gunnar Bragi Sveinsson, utanríkisráðherra Íslands
Jean Asselborn, utanríkisráðherra Lúxemborgar
Julie Bishop, utanríkisráðherra Ástralíu
Børge Brende, utanríkisráðherra Noregs
Didier Burkhalter, utanríkisráðherra Sviss
Karl Erjavec, varaforsætis- og utanríkisráðherra Slóveníu
Aurelia Frick, utanríkisráðherra Liechtenstein
Sebastian Kurz, utanríkisráðherra Austurríkis
Manuel González Sanz, utanríkisráðherra Kostaríka
Timo Soini, Minister, utanríkisráðherra Finnlands
Lubomír Zaorálek, utanríkisráðherra Tékklands
Pelonomi Venson-Moitoi, utanríkisráðherra Botsvana
Kristian Jensen, utanríkisráðherra Danmerkur
Skoðun

Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun
Hrönn Stefánsdóttir skrifar

Er stríðsglæpamaður í rútunni?
Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar

Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland
Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar

Til hamingju með sjómannadaginn
Sigurjón Þórðarson skrifar

Er ekki tími til kominn að tengja?
Kristín María Birgisdóttir skrifar

Barnasáttmáli fyrir öll börn
Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar

Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka
Erna Bjarnadóttir skrifar

Bensínstöðvardíll og Birkimelur
Helgi Áss Grétarsson skrifar

Trollveiðar og veiðiráðgjöf
Magnús Jónsson skrifar

Gríðarlegir hagsmunir í húfi
Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar

Skynsamleg forgangsröðun fjár
Ragnhildur Jónsdóttir skrifar

Eins skýrt og það verður
Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar

Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson
Birgir Orri Ásgrímsson skrifar

Að sameinast fjölskyldu sinni
Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar

Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki
Sigríður Svanborgardóttir skrifar

Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78
Snorri Másson skrifar

Eru forvarnir í hættu?
Dagbjört Harðardóttir skrifar

Tveir alþingismenn og Gaza
Sverrir Agnarsson skrifar

Hver borgar fyrir ódýrar lóðir?
Sara Björg Sigurðardóttir skrifar

Erum við að lengja dauðann en ekki lífið?
Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar

Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu
Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar

Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna
Jóhann Páll Jóhannsson skrifar

Verður það að vera Ísrael?
Hjörtur J. Guðmundsson skrifar

Dýravernd - frumbyggjahættir
Árni Stefán Árnason skrifar

Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota
Magnús Guðmundsson skrifar

Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi
Snorri Sturluson skrifar

Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu
Guðjón Sigurbjartsson skrifar

Sjómenn til hamingju!
Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar

Leyfum mennskunni að sigra
Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar

Fjölskyldan fyrst
Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar