Vídeóleigulýðræðið Kolbeinn Óttarsson Proppé skrifar 5. júlí 2011 11:00 Að horfa á myndband er góð skemmtun. Um þau einföldu sannindi ætti enginn að velkjast í vafa. Að velja myndbandið getur hins vegar verið þrautin þyngri. Ósjaldan hefur dvöl á vídeóleigu snúist upp í erfiðar samningaviðræður. Það er kannski ekki frágangssök ef maður er einn á ferð, en því fleiri sem eru með í för því erfiðara verður valið. Allir hafa sína skoðun, einhver er búinn að sjá þessa mynd, hefur ekki áhuga á hinni akkúrat núna, þó svo viðkomandi væri jafnvel til í að horfa á hana síðar. Beint lýðræði er mikið í umræðunni núna og stjórnlagaráð ræðir hugmyndir um hvernig auka megi það. Boðorð dagsins er að kjósa eigi beint um flest mál og þeir sem tala gegn því eru handbendi hins staðnaða valds. Líklega mun einhver telja þennan pistil því marki brenndan, enda býður umræðuhefðin í dag ekki upp á ígrundaðar rökræður þar sem menn taka afstöðu með eða á móti. Upphrópanir og sleggjudómar eru algengari, veltirðu einhverju upp talar þú augljóslega fyrir ákveðnum hagsmunum. Raunin er hins vegar sú að lýðræði er vandmeðfarinn hlutur, raunar svo vandmeðfarinn að séu brotalamir á er betur heima setið en af stað farið. Versta mögulega útkoma úr auknu beinu lýðræði yrði einhvers konar vídeóleigulýðræði þar sem sameiginleg niðurstaða stýrist frekar af fjölda þeirra sem vilja spennumyndir, eða hve margir í hópnum eru þunnir og vilja heilalausa gamanmynd. Þetta sést vel á þeim sveiflum sem reglulega verða í afstöðu þjóðarinnar. Fyrir um það bil ári vildi þjóðin, samkvæmt slíkum könnunum, ákæra fjóra ráðherrra vegna bankahrunsins. Nú vill þjóðin draga ákæru til baka á þann eina sem var kærður. Fyrir skömmu vildi þjóðin að viðræðum við Evrópusambandið yrði lokið og niðurstaða síðan borin undir þjóðina sjálfa. Nú vill þjóðin hætta viðræðum og snúa sér að einhverju öðru. Niðurstaða skoðanakannana ræðst líka af því hvernig spurningar eru orðaðar og stundum er sagt að hægt sé að fá hvaða niðurstöðu sem óskað er eftir. Þjóðarsálin, sé hún til, er hviklynd. Það er að mörgu leyti hið besta mál, ekki viljum við verða stöðnuð í einhverjum fyrirframgefnum skorðum. Stór og flókin mál sem leggja línurnar fyrir framtíð innbyggjara þessa lands næstu árin og áratugina mega hins vegar ekki ráðast af stundarhagsmunum misgáfaðrar umræðu. Eitt í dag og annað á morgun. Lýðræðið getur verið áhrifamikið tæki sé það notað á réttan hátt. Hver sem niðurstaðan verður í framtíðinni, þarf að huga að því hvernig það tæki er notað. Annars endum við með málamiðlun um Steven Seagal-mynd sem engan í raun langaði að sjá. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbeinn Óttarsson Proppé Mest lesið Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason Skoðun
Að horfa á myndband er góð skemmtun. Um þau einföldu sannindi ætti enginn að velkjast í vafa. Að velja myndbandið getur hins vegar verið þrautin þyngri. Ósjaldan hefur dvöl á vídeóleigu snúist upp í erfiðar samningaviðræður. Það er kannski ekki frágangssök ef maður er einn á ferð, en því fleiri sem eru með í för því erfiðara verður valið. Allir hafa sína skoðun, einhver er búinn að sjá þessa mynd, hefur ekki áhuga á hinni akkúrat núna, þó svo viðkomandi væri jafnvel til í að horfa á hana síðar. Beint lýðræði er mikið í umræðunni núna og stjórnlagaráð ræðir hugmyndir um hvernig auka megi það. Boðorð dagsins er að kjósa eigi beint um flest mál og þeir sem tala gegn því eru handbendi hins staðnaða valds. Líklega mun einhver telja þennan pistil því marki brenndan, enda býður umræðuhefðin í dag ekki upp á ígrundaðar rökræður þar sem menn taka afstöðu með eða á móti. Upphrópanir og sleggjudómar eru algengari, veltirðu einhverju upp talar þú augljóslega fyrir ákveðnum hagsmunum. Raunin er hins vegar sú að lýðræði er vandmeðfarinn hlutur, raunar svo vandmeðfarinn að séu brotalamir á er betur heima setið en af stað farið. Versta mögulega útkoma úr auknu beinu lýðræði yrði einhvers konar vídeóleigulýðræði þar sem sameiginleg niðurstaða stýrist frekar af fjölda þeirra sem vilja spennumyndir, eða hve margir í hópnum eru þunnir og vilja heilalausa gamanmynd. Þetta sést vel á þeim sveiflum sem reglulega verða í afstöðu þjóðarinnar. Fyrir um það bil ári vildi þjóðin, samkvæmt slíkum könnunum, ákæra fjóra ráðherrra vegna bankahrunsins. Nú vill þjóðin draga ákæru til baka á þann eina sem var kærður. Fyrir skömmu vildi þjóðin að viðræðum við Evrópusambandið yrði lokið og niðurstaða síðan borin undir þjóðina sjálfa. Nú vill þjóðin hætta viðræðum og snúa sér að einhverju öðru. Niðurstaða skoðanakannana ræðst líka af því hvernig spurningar eru orðaðar og stundum er sagt að hægt sé að fá hvaða niðurstöðu sem óskað er eftir. Þjóðarsálin, sé hún til, er hviklynd. Það er að mörgu leyti hið besta mál, ekki viljum við verða stöðnuð í einhverjum fyrirframgefnum skorðum. Stór og flókin mál sem leggja línurnar fyrir framtíð innbyggjara þessa lands næstu árin og áratugina mega hins vegar ekki ráðast af stundarhagsmunum misgáfaðrar umræðu. Eitt í dag og annað á morgun. Lýðræðið getur verið áhrifamikið tæki sé það notað á réttan hátt. Hver sem niðurstaðan verður í framtíðinni, þarf að huga að því hvernig það tæki er notað. Annars endum við með málamiðlun um Steven Seagal-mynd sem engan í raun langaði að sjá.