Norðmenn vekja aðdáun 30. júlí 2011 21:00 Mynd/AP Skömmu eftir að sprengja sprakk í miðborg Óslóar höfðu herskáir múslimar verið útmálaðir sökudólgar þó annað hafi fljótt komið á daginn. Norðmenn sögðust frá upphafi ætla að svara með kærleika og opnara og lýðræðislegra samfélagi. Rúmri viku eftir mannskæðustu árás á Noreg og Norðurlöndin öll síðan í seinni heimstyrjöldinni eru landsmenn smám saman að ná áttum. Borin hafa verið kennsl á öll fórnarlömb hryðjuverkanna tveggja í Útey og í Ósló og þeir sem slösuðust eru úr lífshættu. Þó enn sé mikil vinna eftir við að koma miðborg Óslóar og eyjunni Útey í samt lag lofaði formaður ungliðahreyfingar Verkamannaflokksins því í gær að sumarbúðir yrðu haldnar í eyjunni á ný næsta sumar. Þegar fréttir bárust af sprengjuárás við stjórnarbyggingar í Ósló leið ekki á löngu þar til farið var að velta því upp hver gæti staðið á bak við árásina. Noregur er jú friðsæl þjóð en hefur undanfarið tekið þátt í hernaðaraðgerðum í bæði Afganistan og Líbíu. Nánast strax bárust böndin að herskáum múslimum, en slík samtök hafa vissulega hótað hryðjuverkaárásum í Evrópu á undanförnum árum. Ein samtök lýstu tilræðinu meira að segja á hendur sér og sögðu ástæðu þess að ráðist væri á Noreg þátttöku þeirra í stríðinu í Afganistan og birting skopteikninga af Múhameð spámanni. Þegar fréttist svo af því að skotárás ætti sér stað á eyjunni Útey, þar sem hundruð ungmenna voru saman komin, var ekki ljóst hvort um tengingu væri að ræða milli árásanna tveggja. Upplýsingar tóku að berast frá ungmennum Í Útey í gegnum samskiptasíður eins og Twitter og Facebook og fljótlega bárust fréttir af því að árásarmaðurinn í eyjunni væri hávaxinn, ljóshærður og norrænn í útliti. Þá var orðið erfiðara að álykta að um verk múslimskra öfgamanna væri að ræða. Að auki voru árásirnar ólíkar því sem alþjóðleg hryðjuverkasamtök leggja í vana sinn. Þegar Anders Behring Breivik hafði verið handtekinn og nafngreindur komu fram fréttir um að hryðjuverk hans hefðu verið árás á stjórnkerfið í Noregi fremur en nokkuð annað. Fjöldi látinna var á reiki í nokkra daga. Að kvöldi 22. júlí hafði aðeins verið staðfest að tíu hefðu látist, þó varað væri við því að talan myndi hækka. Aðfaranótt laugardags hækkaði hún verulega þegar sagt var að meira en níutíu manns hefðu orðið fórnarlömb hryðjuverkamannsins norska. Sú tala átti þó eftir að lækka á ný og nú hefur verið staðfest að 77 manns eru látnir. Breivik hafði sent frá sér 1.500 blaðsíðna stefnuyfirlýsingu sem leiddi í ljós að hann væri hægriöfgamaður, mótfallinn stefnu stjórnvalda í innflytjendamálum. Þess vegna réðst hann á Verkamannaflokkinn. Hann segist vera í stríði og sé að reyna að bjarga Evrópu frá múslimskum yfirráðum. Spurningar hafa í kjölfarið vaknað um það hvort stjórnvöld í Evrópuríkjum hafi lagt of mikla áherslu á að uppræta öfgamúslima síðan 11. september 2001 og vanrækt hættuna sem stafi af hægriöfgum. Því hefur verið vísað á bug og tölur frá Europol virðast styðja það. Þrátt fyrir að stjórnmálaflokkum sem vilja ströng innflytjendalög og eru á móti fjölmenningu hafi vaxið fiskur um hrygg hefur hryðjuverkum öfgahægrimanna ekki fjölgað og ofbeldið hefur ekki verið mjög mikið. Árið 2009 voru fjórar árásir reyndar eða framkvæmdar, allar í Ungverjalandi. Lögregluyfirvöld telja því ekki að mikil eða bráð hætta stafi af tengslanetum öfgahægrimanna. Hættan sé meiri af einyrkjum eins og Breivik. Hann virðist ekki hafa sagt neinum af áformum sínum og gat unnið að þeim óáreittur. Ef hann hefði verið hluti af stærra tengslaneti væru væntanlega vísbendingar um það í tölvu hans, sem lögreglan hefur rannsakað. Því óttast evrópsk lögregluyfirvöld frekar að hermiárásir verði framdar, en innanríkisráðherrar Evrópusambandsríkjanna ætla að hittast í september til þess að ræða viðbrögð og framhaldið vegna árásanna. Viðbrögð Norðmanna við voðaverkum Anders Behring Breivik hafa vakið mikla athygli víðs vegar um heiminn. Þeir hafa sýnt mikla samstöðu og frá upphafi hefur viðkvæðið verið að hatursfullum árásum af þessu tagi skuli svarað með kærleika. Jens Stoltenberg forsætisráðherra sagði strax síðastliðinn föstudag að ekki yrði vegið að grunnstoðum lýðræðisins í Noregi með þessum hætti. "Sprengjuárás mun ekki þagga niður í okkur. Skotárás mun ekki þagga niður í okkur," sagði hann. Aðrir stjórnmálamenn og konungsfjölskyldan hafa tekið í svipaðan streng og almenningur í Noregi sömuleiðis. Stuðningssíður hafa meira að segja verið stofnaðar fyrir fjölskyldu hryðjuverkamannsins og verjanda hans. Norðmenn virðast flestir hafa tekið stúlku úr ungliðahreyfingunni á orðinu: „Ef einn maður getur alið með sér svo mikið hatur, hugsið ykkur þá hversu mikinn kærleik við getum sýnt öll saman." Hryðjuverk í Útey Noregur Mest lesið „Af hverju ertu svona í framan?“ Innlent Var að streyma á TikTok þegar hann féll til jarðar og lést Erlent Alelda bíll á Reykjanesbraut Innlent Safnaði í bálköst innandyra en kennir stundarbrjálæði um íkveikjuna Innlent Tætir í sig leikskólaplan borgarinnar: Segir Reykjavík taka skref aftur á bak Innlent „Algjörlega alveg út í hött“ Innlent Skipar Ísraelum að hætta að sprengja Erlent Umferðin færist inn á íbúðagötur Innlent Boða íbúafundi vegna mögulegrar sameiningar sveitarfélaganna Innlent Göngu- og hjólabrýr yfir Elliðaár opnast Innlent Fleiri fréttir Þrjátíu slasaðir eftir drónaárás á farþegalest Fjöldi án rafmagns vegna vonskuveðurs í Noregi Þrettán ára grunaður um aðild að skotárás Var að streyma á TikTok þegar hann féll til jarðar og lést Loftárásir í kjölfar ákalls Trumps Flogið á ný í München eftir mögulegt drónaflug Skipar Ísraelum að hætta að sprengja Hamasliðar tilbúnir að sleppa gíslum og láta völd af hendi Hótar helvíti á jörð samþykki Hamas ekki tillögurnar Vísa frá máli á hendur skipverjum sem voru taldir hafa slitið sæstrengi „Það vill enginn spila eftir reglum sem eru samdar annars staðar“ Rekja andlát dóttur að hluta til samsæriskenninga móður Fyrsta konan sem verður erkibiskupinn af Kantaraborg Diddy í fimmtíu mánaða fangelsisvist Einn hinna látnu skotinn af lögreglu og annar særður Finna mikla nálykt frá rústunum Bein útsending: Siglt áleiðis til Gasa Látinn fara eftir að hafa neitað Trump um sverð í eigu Eisenhower Segist breyttur maður og biðlar til dómarans Hamas liðar vilja ekki afvopnast Flugvellinum í München lokað vegna drónaumferðar Nafngreina árásarmanninn í Manchester Segist eiga í vopnuðum átökum við eiturlyfjasmyglara Árásin í Manchester skilgreind sem hryðjuverk Leiðtogafundur í Danmörku: „Rússar munu ekki stoppa fyrr en tilneyddir“ Tveir látnir og þrír alvarlega særðir eftir árás í Manchester Afganir fagna því að vera aftur komnir í samband við umheiminn Thunberg meðal 500 handtekinna aðgerðasinna Demókrötum kennt um og uppsögnum hótað Frelsisflotinn umkringdur og farþegar fluttir til Ísraels Sjá meira
Skömmu eftir að sprengja sprakk í miðborg Óslóar höfðu herskáir múslimar verið útmálaðir sökudólgar þó annað hafi fljótt komið á daginn. Norðmenn sögðust frá upphafi ætla að svara með kærleika og opnara og lýðræðislegra samfélagi. Rúmri viku eftir mannskæðustu árás á Noreg og Norðurlöndin öll síðan í seinni heimstyrjöldinni eru landsmenn smám saman að ná áttum. Borin hafa verið kennsl á öll fórnarlömb hryðjuverkanna tveggja í Útey og í Ósló og þeir sem slösuðust eru úr lífshættu. Þó enn sé mikil vinna eftir við að koma miðborg Óslóar og eyjunni Útey í samt lag lofaði formaður ungliðahreyfingar Verkamannaflokksins því í gær að sumarbúðir yrðu haldnar í eyjunni á ný næsta sumar. Þegar fréttir bárust af sprengjuárás við stjórnarbyggingar í Ósló leið ekki á löngu þar til farið var að velta því upp hver gæti staðið á bak við árásina. Noregur er jú friðsæl þjóð en hefur undanfarið tekið þátt í hernaðaraðgerðum í bæði Afganistan og Líbíu. Nánast strax bárust böndin að herskáum múslimum, en slík samtök hafa vissulega hótað hryðjuverkaárásum í Evrópu á undanförnum árum. Ein samtök lýstu tilræðinu meira að segja á hendur sér og sögðu ástæðu þess að ráðist væri á Noreg þátttöku þeirra í stríðinu í Afganistan og birting skopteikninga af Múhameð spámanni. Þegar fréttist svo af því að skotárás ætti sér stað á eyjunni Útey, þar sem hundruð ungmenna voru saman komin, var ekki ljóst hvort um tengingu væri að ræða milli árásanna tveggja. Upplýsingar tóku að berast frá ungmennum Í Útey í gegnum samskiptasíður eins og Twitter og Facebook og fljótlega bárust fréttir af því að árásarmaðurinn í eyjunni væri hávaxinn, ljóshærður og norrænn í útliti. Þá var orðið erfiðara að álykta að um verk múslimskra öfgamanna væri að ræða. Að auki voru árásirnar ólíkar því sem alþjóðleg hryðjuverkasamtök leggja í vana sinn. Þegar Anders Behring Breivik hafði verið handtekinn og nafngreindur komu fram fréttir um að hryðjuverk hans hefðu verið árás á stjórnkerfið í Noregi fremur en nokkuð annað. Fjöldi látinna var á reiki í nokkra daga. Að kvöldi 22. júlí hafði aðeins verið staðfest að tíu hefðu látist, þó varað væri við því að talan myndi hækka. Aðfaranótt laugardags hækkaði hún verulega þegar sagt var að meira en níutíu manns hefðu orðið fórnarlömb hryðjuverkamannsins norska. Sú tala átti þó eftir að lækka á ný og nú hefur verið staðfest að 77 manns eru látnir. Breivik hafði sent frá sér 1.500 blaðsíðna stefnuyfirlýsingu sem leiddi í ljós að hann væri hægriöfgamaður, mótfallinn stefnu stjórnvalda í innflytjendamálum. Þess vegna réðst hann á Verkamannaflokkinn. Hann segist vera í stríði og sé að reyna að bjarga Evrópu frá múslimskum yfirráðum. Spurningar hafa í kjölfarið vaknað um það hvort stjórnvöld í Evrópuríkjum hafi lagt of mikla áherslu á að uppræta öfgamúslima síðan 11. september 2001 og vanrækt hættuna sem stafi af hægriöfgum. Því hefur verið vísað á bug og tölur frá Europol virðast styðja það. Þrátt fyrir að stjórnmálaflokkum sem vilja ströng innflytjendalög og eru á móti fjölmenningu hafi vaxið fiskur um hrygg hefur hryðjuverkum öfgahægrimanna ekki fjölgað og ofbeldið hefur ekki verið mjög mikið. Árið 2009 voru fjórar árásir reyndar eða framkvæmdar, allar í Ungverjalandi. Lögregluyfirvöld telja því ekki að mikil eða bráð hætta stafi af tengslanetum öfgahægrimanna. Hættan sé meiri af einyrkjum eins og Breivik. Hann virðist ekki hafa sagt neinum af áformum sínum og gat unnið að þeim óáreittur. Ef hann hefði verið hluti af stærra tengslaneti væru væntanlega vísbendingar um það í tölvu hans, sem lögreglan hefur rannsakað. Því óttast evrópsk lögregluyfirvöld frekar að hermiárásir verði framdar, en innanríkisráðherrar Evrópusambandsríkjanna ætla að hittast í september til þess að ræða viðbrögð og framhaldið vegna árásanna. Viðbrögð Norðmanna við voðaverkum Anders Behring Breivik hafa vakið mikla athygli víðs vegar um heiminn. Þeir hafa sýnt mikla samstöðu og frá upphafi hefur viðkvæðið verið að hatursfullum árásum af þessu tagi skuli svarað með kærleika. Jens Stoltenberg forsætisráðherra sagði strax síðastliðinn föstudag að ekki yrði vegið að grunnstoðum lýðræðisins í Noregi með þessum hætti. "Sprengjuárás mun ekki þagga niður í okkur. Skotárás mun ekki þagga niður í okkur," sagði hann. Aðrir stjórnmálamenn og konungsfjölskyldan hafa tekið í svipaðan streng og almenningur í Noregi sömuleiðis. Stuðningssíður hafa meira að segja verið stofnaðar fyrir fjölskyldu hryðjuverkamannsins og verjanda hans. Norðmenn virðast flestir hafa tekið stúlku úr ungliðahreyfingunni á orðinu: „Ef einn maður getur alið með sér svo mikið hatur, hugsið ykkur þá hversu mikinn kærleik við getum sýnt öll saman."
Hryðjuverk í Útey Noregur Mest lesið „Af hverju ertu svona í framan?“ Innlent Var að streyma á TikTok þegar hann féll til jarðar og lést Erlent Alelda bíll á Reykjanesbraut Innlent Safnaði í bálköst innandyra en kennir stundarbrjálæði um íkveikjuna Innlent Tætir í sig leikskólaplan borgarinnar: Segir Reykjavík taka skref aftur á bak Innlent „Algjörlega alveg út í hött“ Innlent Skipar Ísraelum að hætta að sprengja Erlent Umferðin færist inn á íbúðagötur Innlent Boða íbúafundi vegna mögulegrar sameiningar sveitarfélaganna Innlent Göngu- og hjólabrýr yfir Elliðaár opnast Innlent Fleiri fréttir Þrjátíu slasaðir eftir drónaárás á farþegalest Fjöldi án rafmagns vegna vonskuveðurs í Noregi Þrettán ára grunaður um aðild að skotárás Var að streyma á TikTok þegar hann féll til jarðar og lést Loftárásir í kjölfar ákalls Trumps Flogið á ný í München eftir mögulegt drónaflug Skipar Ísraelum að hætta að sprengja Hamasliðar tilbúnir að sleppa gíslum og láta völd af hendi Hótar helvíti á jörð samþykki Hamas ekki tillögurnar Vísa frá máli á hendur skipverjum sem voru taldir hafa slitið sæstrengi „Það vill enginn spila eftir reglum sem eru samdar annars staðar“ Rekja andlát dóttur að hluta til samsæriskenninga móður Fyrsta konan sem verður erkibiskupinn af Kantaraborg Diddy í fimmtíu mánaða fangelsisvist Einn hinna látnu skotinn af lögreglu og annar særður Finna mikla nálykt frá rústunum Bein útsending: Siglt áleiðis til Gasa Látinn fara eftir að hafa neitað Trump um sverð í eigu Eisenhower Segist breyttur maður og biðlar til dómarans Hamas liðar vilja ekki afvopnast Flugvellinum í München lokað vegna drónaumferðar Nafngreina árásarmanninn í Manchester Segist eiga í vopnuðum átökum við eiturlyfjasmyglara Árásin í Manchester skilgreind sem hryðjuverk Leiðtogafundur í Danmörku: „Rússar munu ekki stoppa fyrr en tilneyddir“ Tveir látnir og þrír alvarlega særðir eftir árás í Manchester Afganir fagna því að vera aftur komnir í samband við umheiminn Thunberg meðal 500 handtekinna aðgerðasinna Demókrötum kennt um og uppsögnum hótað Frelsisflotinn umkringdur og farþegar fluttir til Ísraels Sjá meira