Hvað á að gera? Þorsteinn Pálsson skrifar 5. september 2008 06:15 Sennilega hefur ádeilan um aðgerðaleysi bitið meir í ríkisstjórnina en flest annað síðustu mánuði. Með því að ríkisstjórnin hefur sannarlega aðhafst sitthvað til þess að bregðast við aðsteðjandi efnahagsvanda er vel skiljanlegt að aðgerðaleysishugtakið hljómi eins og hvellandi bjalla í eyrum forystumanna stjórnarflokkanna. Vel má þó vera að forsætisráðherrann hafi ljáð hugtakinu vængi þegar hann í kerskni svaraði því til á miðju sumri að vöruskiptahallinn hefði einmitt minnkað af þeim sökum. Hér skiptir máli til hvers aðgerðir eru ætlaðar. Mikilvægast er að ríkisstjórnin reyni ekki að hafast það að sem er ógerlegt eða óráðlegt. Aðgerðaleysi um þá hluti er í almannaþágu. Það kaupmáttarstig sem þjóðin bjó við fyrir ári var án innistæðu. Það fékkst með lántökum sem endurspegluðust í óhóflegum viðskiptahalla. Gengi krónunnar féll af þeim sökum. Kjaraskerðingin sem gengisfallinu fylgir er óumflýjanleg. Aðgerðir til að fela þá staðreynd gera illt verra. Hvers vegna þá að kalla eftir þeim? Í efnahagsumræðu síðustu daga hafa ýmsir forystumenn í stjórnmálum átalið aðgerðaleysi leiðtoga stjórnarflokkanna gagnvart þessari staðreynd. Hvað sem um stjórnina má segja er það styrkur hennar fremur en veikleiki þegar öllu er á botninn hvolft að hafa ekki gert tilraun til slíkra aðgerða. Það eina sem ekki má gerast við núverandi aðstæður er að hjól víxlhækkana kaupgjalds og verðlags fari í gang. Þegar horft er til yfirlýsinga forystumanna verkalýðsfélaganna er það sem þeir hafa ekki sagt ef til vill mikilvægara en hitt sem þeir hafa sagt. Það lýsir ríkum skilningi þeirra og ábyrgð að trekkja ekki víxlhækkunargangverkið upp eða búa til eftirvæntingu þar um. Í þingumræðunum fyrr í vikunni hafði forsætisráðherrann einn kjark til að segja þessa staðreynd umbúðalaust. Lífskjörin batna á ný með aukinni verðmætasköpun og nýjum stöðugleika. Aðgerðir eiga að snúast um þau markmið. Hluti stjórnarandstöðunnar telur hins vegar að um þá hluti sé stjórnin of athafnasöm. Enginn ágreiningur er síðan um þær aðgerðir ríkisstjórnarinnar að styrkja gjaldeyrisforðann. Erlenda lánsfjárkreppan hefur á hinn bóginn leitt til þess að viðskiptabankarnir geta ekki veitt nægjanlegu súrefni inn í atvinnulífið með hefðbundinni lánafyrirgreiðslu. Við þeim veruleika eru engin einföld ráð. En framhjá því verður ekki litið að takmarkaðir möguleikar stjórnvalda til aðgerða á því sviði eru sá bráðavandi sem sverfur nú helst að. Eðlilega horfa forystumenn bæði atvinnufyrirtækjanna og launafólksins til ríkisstjórnarinnar um þetta úrlausnarefni. Það verður að leysa án þess að skattgreiðendur taki á sig ábyrgð á þeim sem óvarlegast hafa farið. Loks á ríkisstjórnin eftir að sýna fjárlögin. Þar er þörf á miklu aðhaldi. Brýnna er að gefa atvinnulífinu svigrúm en opinberum umsvifum. En stærsti vandi stjórnarflokkanna liggur í því að trúverðug rök hafa ekki verið færð að því að unnt sé að tryggja viðunandi fjármálastöðugleika með krónunni. Niðurstaðan er sú að stjórnin verður ekki með gildum rökum sökuð um aðgerðaleysi. Hún hefur haft bein í nefinu til að hafna stundarvinsældaaðgerðum sem grafa undan langtímamarkmiðum um stöðugleika. En á hinn bóginn hefur hún ekki sýnt allar þær lausnir sem eðlilega er kallað eftir við ríkjandi aðstæður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Pálsson Mest lesið Kæru smiðir, hárgreiðslufólk og píparar! Víðir Reynisson Skoðun Að sætta sig við brot á samkomulagi eða ekki Jón Ágúst Eyjólfsson Skoðun Inngilding – nýyrði sem enginn skilur? Miriam Petra Ómarsdóttir Awad Skoðun Við erum heit, græn og orkumikil – gerum kröfur um sjálfbærni, nýsköpun og betri nýtingu auðlinda! Halla Hrund Logadóttir ,Fida Abu Libdeh Skoðun Vantar fleiri lyftara í heilbrigðiskerfið? Ragna Sigurðardóttir Skoðun Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Kvíðakynslóðin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir Skoðun Hvenær á að skattleggja lífeyrissjóðsgreiðslur? Ögmundur Jónasson Skoðun Einhver sú besta forvörn sem við eigum Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson Skoðun Vilja miklu stærra bákn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun
Sennilega hefur ádeilan um aðgerðaleysi bitið meir í ríkisstjórnina en flest annað síðustu mánuði. Með því að ríkisstjórnin hefur sannarlega aðhafst sitthvað til þess að bregðast við aðsteðjandi efnahagsvanda er vel skiljanlegt að aðgerðaleysishugtakið hljómi eins og hvellandi bjalla í eyrum forystumanna stjórnarflokkanna. Vel má þó vera að forsætisráðherrann hafi ljáð hugtakinu vængi þegar hann í kerskni svaraði því til á miðju sumri að vöruskiptahallinn hefði einmitt minnkað af þeim sökum. Hér skiptir máli til hvers aðgerðir eru ætlaðar. Mikilvægast er að ríkisstjórnin reyni ekki að hafast það að sem er ógerlegt eða óráðlegt. Aðgerðaleysi um þá hluti er í almannaþágu. Það kaupmáttarstig sem þjóðin bjó við fyrir ári var án innistæðu. Það fékkst með lántökum sem endurspegluðust í óhóflegum viðskiptahalla. Gengi krónunnar féll af þeim sökum. Kjaraskerðingin sem gengisfallinu fylgir er óumflýjanleg. Aðgerðir til að fela þá staðreynd gera illt verra. Hvers vegna þá að kalla eftir þeim? Í efnahagsumræðu síðustu daga hafa ýmsir forystumenn í stjórnmálum átalið aðgerðaleysi leiðtoga stjórnarflokkanna gagnvart þessari staðreynd. Hvað sem um stjórnina má segja er það styrkur hennar fremur en veikleiki þegar öllu er á botninn hvolft að hafa ekki gert tilraun til slíkra aðgerða. Það eina sem ekki má gerast við núverandi aðstæður er að hjól víxlhækkana kaupgjalds og verðlags fari í gang. Þegar horft er til yfirlýsinga forystumanna verkalýðsfélaganna er það sem þeir hafa ekki sagt ef til vill mikilvægara en hitt sem þeir hafa sagt. Það lýsir ríkum skilningi þeirra og ábyrgð að trekkja ekki víxlhækkunargangverkið upp eða búa til eftirvæntingu þar um. Í þingumræðunum fyrr í vikunni hafði forsætisráðherrann einn kjark til að segja þessa staðreynd umbúðalaust. Lífskjörin batna á ný með aukinni verðmætasköpun og nýjum stöðugleika. Aðgerðir eiga að snúast um þau markmið. Hluti stjórnarandstöðunnar telur hins vegar að um þá hluti sé stjórnin of athafnasöm. Enginn ágreiningur er síðan um þær aðgerðir ríkisstjórnarinnar að styrkja gjaldeyrisforðann. Erlenda lánsfjárkreppan hefur á hinn bóginn leitt til þess að viðskiptabankarnir geta ekki veitt nægjanlegu súrefni inn í atvinnulífið með hefðbundinni lánafyrirgreiðslu. Við þeim veruleika eru engin einföld ráð. En framhjá því verður ekki litið að takmarkaðir möguleikar stjórnvalda til aðgerða á því sviði eru sá bráðavandi sem sverfur nú helst að. Eðlilega horfa forystumenn bæði atvinnufyrirtækjanna og launafólksins til ríkisstjórnarinnar um þetta úrlausnarefni. Það verður að leysa án þess að skattgreiðendur taki á sig ábyrgð á þeim sem óvarlegast hafa farið. Loks á ríkisstjórnin eftir að sýna fjárlögin. Þar er þörf á miklu aðhaldi. Brýnna er að gefa atvinnulífinu svigrúm en opinberum umsvifum. En stærsti vandi stjórnarflokkanna liggur í því að trúverðug rök hafa ekki verið færð að því að unnt sé að tryggja viðunandi fjármálastöðugleika með krónunni. Niðurstaðan er sú að stjórnin verður ekki með gildum rökum sökuð um aðgerðaleysi. Hún hefur haft bein í nefinu til að hafna stundarvinsældaaðgerðum sem grafa undan langtímamarkmiðum um stöðugleika. En á hinn bóginn hefur hún ekki sýnt allar þær lausnir sem eðlilega er kallað eftir við ríkjandi aðstæður.
Við erum heit, græn og orkumikil – gerum kröfur um sjálfbærni, nýsköpun og betri nýtingu auðlinda! Halla Hrund Logadóttir ,Fida Abu Libdeh Skoðun
Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun
Við erum heit, græn og orkumikil – gerum kröfur um sjálfbærni, nýsköpun og betri nýtingu auðlinda! Halla Hrund Logadóttir ,Fida Abu Libdeh Skoðun
Afhendum raunverulegum eigendum hlut sinn í Íslandsbanka til jafns Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun