Skrýtin skila­boð að þurfa að sækja fundi til að vera edrú

Jakob Smári Magnússon veltir fyrir sér spurningu sem edrúfólk fær reglulega í opinskárri skoðanagrein á Vísi. Er edrúlífið æðislegt?

„Svar mitt við þessari spurningu gæti verið: Ekkert endilega. Það þarf að minnsta kosti ekki að vera það. Ég meina, er lífið yfir höfuð æðislegt? Er það ekki bara alls konar? Það býður upp á fjölbreytt verkefni, leiðinleg og skemmtileg. Og þegar við verðum edrú verður erfiðara að flýja vandamálin.“

Það þurfi að takast á við vandamálin sem sé hvorki auðvelt né æðislegt verkefni.

Skyndilausnir svar alkóhólistans við öllu

„En verðlaunin eru betri sjálfsmynd og sjálfsvirðing og smám saman betri líðan og betra líf. Það er að minnsta kosti mín reynsla. Það munu koma dagar þar sem okkur líður illa. Skyndilausnir eru svar alkóhólistans við nánast öllu. Áfengi sló til dæmis á áhyggjur og kvíða hjá mér, einfaldasta trixið sem ég kunni. En allt í einu var það ekki lengur til staðar.“

Hann segir tilefni skrifa sinna að væntingar alkóhólista og þeirra sem berjist við fíknivanda geti verið miklar. Nú eigi lífið að verða æðislegt.

„AA-bókin lofar meira að segja að ef þú vinnur sporin þá muni stórkostlegir hlutir gerast. Það er ekkert smá loforð,“ segir Jakob Smári.

„Ég man þegar ég las þetta þá fylltist ég von og tilhlökkun til að upplifa það sem bókin lofaði mér. En þetta gerðist ekki eins og ég bjóst við. Vissulega gerðust góðir hlutir og líf mitt varð margfalt betra með tímanum. En ég þurfti að vinna fyrir því. Og það var svo sem ekki flókið en verkefnið fannst mér erfitt í byrjun. Það var svo margt sem ég þurfti að laga; fjármál, viðhorf, hegðun og margt fleira.“

Alkóhólistar séu ægileg fórnarlömb

Erfiðast hafi verið að laga viðhorfin og hegðunina.

„Það tók tíma að samþykkja að það getur ekki allt verið eins og ég vil hafa það. Ég byrjaði smátt. Ég vann margar litlar orustur og fann hvernig það hafði áhrif á líðan mína. Lífið varð sífellt léttara og betra. Ég lít svo á að líf mitt og líðan séu í mínum höndum. Vissulega gerast hlutir sem ég ræð ekki við. Það koma upp aðstæður sem mig langar ekkert í. En þá er það mitt að ákveða hvernig ég bregst við og tekst á við ástandið.“

Það gangi ekki að spila lengur hlutverk fórnarlambsins.

„Við alkóhólistar erum nefnilega ægileg fórnarlömb og erum alltaf að „lenda“ í einhverju misjöfnu. Allir eru vondir við okkur. Ekkert er okkur að kenna þangað til við opnum augun og sjáum að við erum ekki eins saklaus og við héldum. Afneitunin og sjálfsblekkingin taka frá okkur alla dómgreind. Við verðum einhvern veginn að réttlæta stöðuna sem við erum í. Og þar erum við snillingar.“

Jakob Smári, sem spilaði með hljómsveitum á borð við SS Sól og Reiðmenn vindanna, dró sig út úr bransanum um tíma, en fór svo í önnur verkefni - til dæmis með John Grant. 

Hann fór ekki í enn eina meðferðina, nennti ekki í fjórða skiptið, heldur prufaði AA, vann sporin og fylgdi leiðbeiningum. Það hafi virkað og hann lært helling.

Fer ekki lengur á fundi

„En mér leið satt að segja aldrei vel á AA-fundum. Það var kvöð að þurfa að mæta. En ég ítreka það að sporavinnan með mínum frábæra sponsor hjálpaði mér. Smám saman dró ég úr fundarsókn og ég fer ekki á AA-fundi í dag. Mér var sagt að ég yrði að mæta á fundi og vera í prógramminu það sem eftir væri ævinnar, annars væri ég ekki edrú. Ég er ekki sammála því.“

Hann sé þó alls ekki að mæla gegn því að stunda AA.

„Þetta eru frábær samtök sem hafa bjargað mörgum mannslífum. En AA er ekki endilega fyrir alla. Að segja við fólk sem er nýorðið edrú að það sé ekki edrú nema vera á fundum og í prógramminu það sem eftir er finnst mér rangt. Það er alveg hægt að vera edrú án AA en það getur vissulega hjálpað og stundum er það nauðsynlegt.“

Hann hafi verið búinn að missa stjórn á lífinu og hafi á tímabili þurft að láta teyma sig áfram eins og hund og bara hlýða. Leggja vilja sinn til hliðar. En með því að takast á við lífið edrú hafi hann náð tökum á því og stýri því í dag.

Drykkja myndi skila meiri vanlíðan og niðurbroti

„Ég stjórna ekki fólki í kringum mig eða öllu sem gerist. En það er mitt að ákveða hvernig ég bregst við. Stundum líður mér illa. Á þessum árum sem ég hef verið edrú hef ég alveg fengið hugmyndir. Ég hef verið í partýum þar sem fólk er að drekka og ég hef hugsað: „Djöfull væri næs að fá sér aðeins“. En ég sendi slíkar hugsanir beint til föðurhúsanna. Það yrði aldrei neitt „aðeins“ hjá mér. Þessum hugsunum fer fækkandi með tímanum sem betur fer og satt að segja man ég ekki hvenær mér fannst síðast góð hugmynd að detta í það, eða fá mér „aðeins“. Það er bara ekki inni í myndinni þó að ég viti að mér myndi örugglega líða ógeðslega vel í smá stund eftir að hafa fengið mér nokkra. Skál fyrir því. En svo kæmi enn meiri vanlíðan og niðurbrot.“

Líf hans sem drykkjumaður sé ekkert líf.

„Ég býð hvorki sjálfum mér né öðrum upp á þá útgáfu af mér. En ég get svo sem engu lofað. Ég get fallið eins og aðrir. En til að koma í veg fyrir það reyni ég að haga lífi mínu þannig að ég lendi ekki ofan í þeim sjálfseyðingarpytti. Það geri ég til dæmis með því að koma vel fram við fólk og reyna að vera góð og heiðarleg manneskja. Ég reyni að vera virkur þjóðfélagsþegn, er í vinnu, sinni mínum áhugamálum og er til staðar. Ég reyni að hafa húmor fyrir lífinu og sjálfum mér. Stundum geri ég eitthvað fyrir aðra sem mig langar ekkert endilega að gera. Ég er í sífelldri endurskoðun en passa mig að festa ekki hausinn í naflanum á mér. Stundum er lífið flatt og leiðinlegt. Þá tek ég því bara og geri jafnvel eitthvað í því. Mín upplifun er að eftir því sem tíminn líður í edrúmennskunni og ég verð eldri verð ég nægjusamari. Áður fyrr var lífið fullt af rosalegum hæðum og lægðum í kjölfarið og þegar ég var nýorðin edrú saknaði ég þess. Lífið var flatt eins og Danmörk. En svo komu bara nýjar hæðir og minni lægðir. Þetta kallast víst jafnvægi.“

Aðferð hans sé ekki sú eina rétta. Sú eina rétta sé kannski ekki til.

„En þetta er að virka fyrir mig. Í starfi mínu sem áfengis- og vímuefnaráðgjafi tók ég eftir því að fólk var svo oft að treysta á eitthvað annað en sig sjálft. En það gerir þetta enginn fyrir þig þó að það sé gott að fá leiðsögn. Og þá spyr ég aftur: Er edrúlífið æðislegt? Og svarið er: Jú, það er það oftast. Lífið mitt er gott. Ég er sáttur. En aðalmálið er að ég á mér allavega líf sem ég tek fulla ábyrgð á.“