Öflugasti sjónaukinn fann áður óþekkt tungl í sólkerfinu Kjartan Kjartansson skrifar 20. ágúst 2025 13:45 Samsett mynd James Webb-geimsjónaukans af Úranusi, hringjum hans og innri tunglum. S/2025 U1 sést rétt utan við meginhringina. NASA, ESA, CSA, STScI, M. El Moutamid (SWRI), M. Hedman (Univers Áður óþekkt tungl fannst á braut um reikistjörnuna Úranus með James Webb-geimsjónaukanum, öflugasta sjónauka í heimi. Tunglið er eitt nokkurra smárra fylginhatta sem ganga um reikistjörnuna fyrir innan braut stærstu tunglanna. Áætlað er að S/2025 U1, eins og tunglið er kallað til bráðabirgða, sé aðeins um tíu kílómetrar að þvermáli, að því er segir í grein á vef bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA. Því kom hvorki Voyager 2, eina geimfarið sem hefur flogið fram hjá Úranusi, né sjónaukar á eða við jörðina auga á það áður. Sporbraut tunglsins er aðeins utan við ysta hring Úranusar og á milli brauta smátunglanna Ófelíu og Bíöncu. Það er eitt fjórtán smærri tungla innan við braut stóru tunglanna Míröndu, Aríel, Úmbríel, Títaníu og Óberons. Alls eru 29 tungl nú þekkt við þessa næstystu reikistjörnu sólkerfisins. Það er í höndum Alþjóðasambands stjörnufræðinga (IAU) að samþykkja nafn á tunglið. Öll tungl Úranusar eru nefnd í höfuðið á persónum úr verkum ensku skáldanna Williams Shakespeare og Alexanders Pope. Úranus er þriðja stærsta reikistjarna sólkerfisins. Líkt og hinir gasrisarnir þrír skartar hann hringjakerfi þótt það sé ekki eins tilkomumikið og Satúrnusar. Mynd Voyager 2-geimfarsins af Úranusi frá framhjáflugi þess árið 1986. Enginn annar fulltrúi mannkynsins hefur heimsótt þessa næstystu reikistjörnu sólkerfisins.JPL Reikistjarnan er óvenjuleg fyrir þær sakir að hún snýst á „hliðinni“ miðað við brautarflöt sinn. Líklegasta skýringin á hallanum hefur verið talin árekstur við aðra plánetu í myndun í árdaga sólkerfisins. Einnig hafa verið leiddar líkur að því að þyngdaráhrif stórs tungls sem sé síðan horfið á braut gætu hafa velt Úranusi á hliðina. Úranus Geimurinn James Webb-geimsjónaukinn Vísindi Tengdar fréttir Myndaði segulljós Neptúnusar í fyrsta skipti Óvenjuleg segulljós Neptúnusar hafa verið mynduð í fyrsta skipti með James Webb-geimsjónaukanum. Athuganirnar leiddu einnig í ljós að efsti hluti lofthjúps reikistjörnunnar hefur kólnað um hundruð gráða. 27. mars 2025 14:15 Hringir Satúrnusar komnir á miðjan aldur Risaeðlur reikuðu enn um jörðina þegar hringir Satúrnusar mynduðust ef marka má niðurstöður nýrrar rannsóknar. 20. desember 2018 11:32 Mest lesið Eldri kona stórslösuð og vitni gefa sig fram Innlent Gunnar lögmaður: „Ég er rosalega vinsæll á meðal Albananna“ Innlent Mikið viðbragð vegna umferðarslyss Innlent Alvarlegt slys á Suðurlandsbraut Innlent Lífið gjörbreytt Innlent Elsti Íslendingurinn er látinn Innlent „Þetta er stórkostlegt vandamál fyrir Íslendinga“ Innlent Ráðherra bað skólameistara afsökunar sem klóra sér enn í kollinum Innlent Halla Bergþóra sækir um en ekki Páley Innlent Hlaup hafið í Skaftá Innlent Fleiri fréttir Vöruðu við flóðbylgjum eftir stærðarinnar jarðskjálfta Kallar Greene heimskan svikara Segir að taka þurfi mikilvægar ákvarðanir Ætla að gera út af við hernaðargetu Kambódíu Með byssu í stærstu verslunarmiðstöð Oslóar Trump hundfúll að fá ekki greiða gegn greiða Átök blossa aftur upp á landamærum Taílands og Kambódíu Japanir saka Kínverja um óvarlega framgöngu í háloftunum Segir Rússa viljuga en Selenskí ekki Fundu spjótsodda alsetta gulli mörghundruð árum eldri en talið var mögulegt Á fjórða hundrað gripa orðið fyrir vatnstjóni á Louvre Meiri ógn af smábátum í Karíbahafinu en Rússlandi „Samrýmist að miklu leyti okkar sýn“ Árleg tannlæknaheimsókn á brúsa danska ríkisins Handtekinn á Heathrow eftir árás með piparúða Hótar að ganga úr Evrópusamningi til að svipta útlendinga ríkisfangi Hermenn reyna að ræna völdum í Benín Tuttugu og fimm fórust þegar skemmtistaður brann til kaldra kola Sambandið við Rússland og siðrof í Evrópu í forgangi Á fjórða tug barna drepin í drónaárás á leikskóla Hvelfingin um Tsjernobyl-verið stöðvar ekki kjarnorkugeislun Telja Evrópu traðka niður andóf gegn Úkraínustríðinu Ferðabannið útvíkkað frá tólf ríkjum í yfir þrjátíu Óþekktir drónar stefndu á vél Selenskí við Írland Vellinum í Edinborg lokað um stund og seinkanir mögulegar Norðmenn kaupa langdræg vopn og kafbáta fyrir milljarða Biðla til Belga en tvær tillögur á borðinu Endurheimtu verðmætt hálsmenið úr þörmum þjófsins Óheimilt að skjóta niður ólöglega dróna nema af þeim stafi hætta Krefja Farage um heiðarleika og afsökunarbeiðni Sjá meira
Áætlað er að S/2025 U1, eins og tunglið er kallað til bráðabirgða, sé aðeins um tíu kílómetrar að þvermáli, að því er segir í grein á vef bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA. Því kom hvorki Voyager 2, eina geimfarið sem hefur flogið fram hjá Úranusi, né sjónaukar á eða við jörðina auga á það áður. Sporbraut tunglsins er aðeins utan við ysta hring Úranusar og á milli brauta smátunglanna Ófelíu og Bíöncu. Það er eitt fjórtán smærri tungla innan við braut stóru tunglanna Míröndu, Aríel, Úmbríel, Títaníu og Óberons. Alls eru 29 tungl nú þekkt við þessa næstystu reikistjörnu sólkerfisins. Það er í höndum Alþjóðasambands stjörnufræðinga (IAU) að samþykkja nafn á tunglið. Öll tungl Úranusar eru nefnd í höfuðið á persónum úr verkum ensku skáldanna Williams Shakespeare og Alexanders Pope. Úranus er þriðja stærsta reikistjarna sólkerfisins. Líkt og hinir gasrisarnir þrír skartar hann hringjakerfi þótt það sé ekki eins tilkomumikið og Satúrnusar. Mynd Voyager 2-geimfarsins af Úranusi frá framhjáflugi þess árið 1986. Enginn annar fulltrúi mannkynsins hefur heimsótt þessa næstystu reikistjörnu sólkerfisins.JPL Reikistjarnan er óvenjuleg fyrir þær sakir að hún snýst á „hliðinni“ miðað við brautarflöt sinn. Líklegasta skýringin á hallanum hefur verið talin árekstur við aðra plánetu í myndun í árdaga sólkerfisins. Einnig hafa verið leiddar líkur að því að þyngdaráhrif stórs tungls sem sé síðan horfið á braut gætu hafa velt Úranusi á hliðina.
Úranus Geimurinn James Webb-geimsjónaukinn Vísindi Tengdar fréttir Myndaði segulljós Neptúnusar í fyrsta skipti Óvenjuleg segulljós Neptúnusar hafa verið mynduð í fyrsta skipti með James Webb-geimsjónaukanum. Athuganirnar leiddu einnig í ljós að efsti hluti lofthjúps reikistjörnunnar hefur kólnað um hundruð gráða. 27. mars 2025 14:15 Hringir Satúrnusar komnir á miðjan aldur Risaeðlur reikuðu enn um jörðina þegar hringir Satúrnusar mynduðust ef marka má niðurstöður nýrrar rannsóknar. 20. desember 2018 11:32 Mest lesið Eldri kona stórslösuð og vitni gefa sig fram Innlent Gunnar lögmaður: „Ég er rosalega vinsæll á meðal Albananna“ Innlent Mikið viðbragð vegna umferðarslyss Innlent Alvarlegt slys á Suðurlandsbraut Innlent Lífið gjörbreytt Innlent Elsti Íslendingurinn er látinn Innlent „Þetta er stórkostlegt vandamál fyrir Íslendinga“ Innlent Ráðherra bað skólameistara afsökunar sem klóra sér enn í kollinum Innlent Halla Bergþóra sækir um en ekki Páley Innlent Hlaup hafið í Skaftá Innlent Fleiri fréttir Vöruðu við flóðbylgjum eftir stærðarinnar jarðskjálfta Kallar Greene heimskan svikara Segir að taka þurfi mikilvægar ákvarðanir Ætla að gera út af við hernaðargetu Kambódíu Með byssu í stærstu verslunarmiðstöð Oslóar Trump hundfúll að fá ekki greiða gegn greiða Átök blossa aftur upp á landamærum Taílands og Kambódíu Japanir saka Kínverja um óvarlega framgöngu í háloftunum Segir Rússa viljuga en Selenskí ekki Fundu spjótsodda alsetta gulli mörghundruð árum eldri en talið var mögulegt Á fjórða hundrað gripa orðið fyrir vatnstjóni á Louvre Meiri ógn af smábátum í Karíbahafinu en Rússlandi „Samrýmist að miklu leyti okkar sýn“ Árleg tannlæknaheimsókn á brúsa danska ríkisins Handtekinn á Heathrow eftir árás með piparúða Hótar að ganga úr Evrópusamningi til að svipta útlendinga ríkisfangi Hermenn reyna að ræna völdum í Benín Tuttugu og fimm fórust þegar skemmtistaður brann til kaldra kola Sambandið við Rússland og siðrof í Evrópu í forgangi Á fjórða tug barna drepin í drónaárás á leikskóla Hvelfingin um Tsjernobyl-verið stöðvar ekki kjarnorkugeislun Telja Evrópu traðka niður andóf gegn Úkraínustríðinu Ferðabannið útvíkkað frá tólf ríkjum í yfir þrjátíu Óþekktir drónar stefndu á vél Selenskí við Írland Vellinum í Edinborg lokað um stund og seinkanir mögulegar Norðmenn kaupa langdræg vopn og kafbáta fyrir milljarða Biðla til Belga en tvær tillögur á borðinu Endurheimtu verðmætt hálsmenið úr þörmum þjófsins Óheimilt að skjóta niður ólöglega dróna nema af þeim stafi hætta Krefja Farage um heiðarleika og afsökunarbeiðni Sjá meira
Myndaði segulljós Neptúnusar í fyrsta skipti Óvenjuleg segulljós Neptúnusar hafa verið mynduð í fyrsta skipti með James Webb-geimsjónaukanum. Athuganirnar leiddu einnig í ljós að efsti hluti lofthjúps reikistjörnunnar hefur kólnað um hundruð gráða. 27. mars 2025 14:15
Hringir Satúrnusar komnir á miðjan aldur Risaeðlur reikuðu enn um jörðina þegar hringir Satúrnusar mynduðust ef marka má niðurstöður nýrrar rannsóknar. 20. desember 2018 11:32