Söngur Ísraels og RÚV Ingólfur Gíslason. skrifar 17. maí 2025 12:01 Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva er einn stærsti staki sjónvarpsviðburður heims. Áhorfendur eru fleiri en hundrað og fimmtíu milljónir. Keppnin hafði eitt sinn orð á sér fyrir að hampa gildum eins og friði, og réttindum og sýnileika hinsegin fólks, auk almennrar gleði og glimmers. Í dag er keppnin hins vegar táknmynd fyrir samstöðu Vesturlanda með landránsnýlenduveldi Ísraels og orðspor hennar er ónýtt. Þess vegna hafa margir kallað eftir því að Ísrael verði útilokað frá keppninni, og að öðrum kosti ættu aðrir keppendur og áhorfendur að sniðganga keppnina. Ríkisútvarpið hefur látið alla gagnrýni á keppnina sem vind um eyru þjóta. Það auglýsir keppnina á öllum rásum og á samfélagsmiðlum og það hefur nú tekið upp sniðgöngu á gagnrýnendum keppninnar. Facebook-reikningur RÚV „blokkaði“ mig – líklega vegna þess að ég hafði sett inn athugasemd til að minna á virkni keppninnar fyrir Ísrael. Eftir að ég vakti athygli á þessu á Facebook hefur RÚV afblokkað, en ljóst er að einhver þar innan dyra hefur trú á að sniðganga fólk sem sýnir andstöðu við keppnina. Að drekkja gagnrýni í söng og skemmtiatriðum Listþvætti er orð sem notað er um það þegar list- og menningarviðburðir eru notaðir til að beina sjónum frá eða hylja yfir siðlausar athafnir ríkja (eða fyrirtækja) og til að bæta ímynd þeirra. Þannig tengja ríki sig við jákvæða og skemmtilega hluti á sviði meðan þeir fremja mannréttindabrot í kjallaranum. Þau drekkja gagnrýninni í söng, skemmtun og fagnaðarlátum. RÚV tekur nú fullan þátt í þessu, bæði með því að sýna beint frá keppninni og með því að birta sífellt fleiri jákvæðar og skemmtilegar klippur úr söngvakeppninni og með íslensku keppendunum á Facebook-síðu sinni. Stöku sinnum setur þó einhver athugasemd inn við slík innlegg til að minna á hlutverk Eurovision sem listþvættis og þá bregst RÚV við með því að útiloka gagnrýnendur, með sniðgöngu. Ekki messa nema þú sért prestur Til er sú kenning að það sé ekki vænlegt að reyna að hafa áhrif á hug, hjörtu og athafnir fólks með því að segja því til syndanna. Þannig sé ekki sniðugt að segja fólki að taka ekki þátt í listþvætti eða að neita sér um að horfa á listþvætti vegna þess að þá sé fólk að taka sér stöðu með þjóðmorðingjum. Samkvæmt þessu eigum við aldrei að neita okkur um neitt til að sýna samstöðu með kúguðu fólki eða börnum sem verið er að drepa. Samkvæmt þessu ber okkur engin skylda til að gera það sem við getum til að stöðva þjóðarmorð eða gera það sem kúgað fólk biður okkur um til að styðja baráttu þess fyrir lífi sínu og frelsi. Þetta er oft réttlætt með því að það sem við gerum skipti á endanum engu máli. Þú stöðvar ekki þjóðarmorð með því að horfa ekki á sjónvarpið eitt kvöld, segir þessi rödd. En hún lítur fram hjá því að það sem gerum hafi áhrif á annað fólk; við hvetjum aðra til samstöðu með okkar eigin samstöðu. Ef við erum mörg þá höfum við áhrif. Ef sameiginlegur þrýstingur okkar og almennings annarra landa verður til þess að Ísrael verði útilokað frá Eurovision þá hefði það áhrif. Gleðin og söngurinn dugar ekki til Sumir telja að söngurinn sameini fólk og þess vegna sé um að gera að syngja og hlusta á söng í hvaða samhengi sem er. En um hvað viljum við sameinast? Ísrael vill að við sameinumst um að eyða Palestínufólki. Annar möguleiki er að sameinast um samstöðu með Palestínufólki sem hefur lengi kallað eftir samstöðu heimsins í baráttu sinni fyrir frelsi, sjálfsákvörðunarrétti og mannréttindum. Eitt af því sem það kallar eftir er að sniðganga Ísrael og útiloka ríkið frá menningarviðburðum, íþróttakeppnum og menntasamstarfi, þar á meðal því að Ísrael verði vísað úr Eurovision. Og að við, og öll önnur lönd, sniðgangi keppnina þangað til það verði gert. Það virðist nefnilega ekki duga að koma þeim skilaboðum áleiðis eftir „réttum boðleiðum“. Of mörg stór ríki í Evrópu styðja Ísrael að fullu í tortímingarherferð sinni gegn Palestínu. Ríkisútvarpið útilokar gagnrýnisraddir á sínum Facebook-reikningi. Það sýnir með því að það trúir á mátt sniðgöngunnar. Ég hvet sem flest til að sameinast um sniðgöngu og horfa ekki á keppnina og láta RÚV vita á Facebook-reikningi sínum hvers vegna. Höfundur er aðjúnkt við Menntavísindasvið Háskólans. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Eurovision 2025 Ingólfur Gíslason Mest lesið Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson Skoðun Opnum Tröllaskagann Helgi Jóhannsson Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson Skoðun Forvarnateymi grunnskóla – góð hugmynd sem má ekki sofna Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson skrifar Skoðun Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson skrifar Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson skrifar Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Forvarnateymi grunnskóla – góð hugmynd sem má ekki sofna Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Opnum Tröllaskagann Helgi Jóhannsson skrifar Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Sjá meira
Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva er einn stærsti staki sjónvarpsviðburður heims. Áhorfendur eru fleiri en hundrað og fimmtíu milljónir. Keppnin hafði eitt sinn orð á sér fyrir að hampa gildum eins og friði, og réttindum og sýnileika hinsegin fólks, auk almennrar gleði og glimmers. Í dag er keppnin hins vegar táknmynd fyrir samstöðu Vesturlanda með landránsnýlenduveldi Ísraels og orðspor hennar er ónýtt. Þess vegna hafa margir kallað eftir því að Ísrael verði útilokað frá keppninni, og að öðrum kosti ættu aðrir keppendur og áhorfendur að sniðganga keppnina. Ríkisútvarpið hefur látið alla gagnrýni á keppnina sem vind um eyru þjóta. Það auglýsir keppnina á öllum rásum og á samfélagsmiðlum og það hefur nú tekið upp sniðgöngu á gagnrýnendum keppninnar. Facebook-reikningur RÚV „blokkaði“ mig – líklega vegna þess að ég hafði sett inn athugasemd til að minna á virkni keppninnar fyrir Ísrael. Eftir að ég vakti athygli á þessu á Facebook hefur RÚV afblokkað, en ljóst er að einhver þar innan dyra hefur trú á að sniðganga fólk sem sýnir andstöðu við keppnina. Að drekkja gagnrýni í söng og skemmtiatriðum Listþvætti er orð sem notað er um það þegar list- og menningarviðburðir eru notaðir til að beina sjónum frá eða hylja yfir siðlausar athafnir ríkja (eða fyrirtækja) og til að bæta ímynd þeirra. Þannig tengja ríki sig við jákvæða og skemmtilega hluti á sviði meðan þeir fremja mannréttindabrot í kjallaranum. Þau drekkja gagnrýninni í söng, skemmtun og fagnaðarlátum. RÚV tekur nú fullan þátt í þessu, bæði með því að sýna beint frá keppninni og með því að birta sífellt fleiri jákvæðar og skemmtilegar klippur úr söngvakeppninni og með íslensku keppendunum á Facebook-síðu sinni. Stöku sinnum setur þó einhver athugasemd inn við slík innlegg til að minna á hlutverk Eurovision sem listþvættis og þá bregst RÚV við með því að útiloka gagnrýnendur, með sniðgöngu. Ekki messa nema þú sért prestur Til er sú kenning að það sé ekki vænlegt að reyna að hafa áhrif á hug, hjörtu og athafnir fólks með því að segja því til syndanna. Þannig sé ekki sniðugt að segja fólki að taka ekki þátt í listþvætti eða að neita sér um að horfa á listþvætti vegna þess að þá sé fólk að taka sér stöðu með þjóðmorðingjum. Samkvæmt þessu eigum við aldrei að neita okkur um neitt til að sýna samstöðu með kúguðu fólki eða börnum sem verið er að drepa. Samkvæmt þessu ber okkur engin skylda til að gera það sem við getum til að stöðva þjóðarmorð eða gera það sem kúgað fólk biður okkur um til að styðja baráttu þess fyrir lífi sínu og frelsi. Þetta er oft réttlætt með því að það sem við gerum skipti á endanum engu máli. Þú stöðvar ekki þjóðarmorð með því að horfa ekki á sjónvarpið eitt kvöld, segir þessi rödd. En hún lítur fram hjá því að það sem gerum hafi áhrif á annað fólk; við hvetjum aðra til samstöðu með okkar eigin samstöðu. Ef við erum mörg þá höfum við áhrif. Ef sameiginlegur þrýstingur okkar og almennings annarra landa verður til þess að Ísrael verði útilokað frá Eurovision þá hefði það áhrif. Gleðin og söngurinn dugar ekki til Sumir telja að söngurinn sameini fólk og þess vegna sé um að gera að syngja og hlusta á söng í hvaða samhengi sem er. En um hvað viljum við sameinast? Ísrael vill að við sameinumst um að eyða Palestínufólki. Annar möguleiki er að sameinast um samstöðu með Palestínufólki sem hefur lengi kallað eftir samstöðu heimsins í baráttu sinni fyrir frelsi, sjálfsákvörðunarrétti og mannréttindum. Eitt af því sem það kallar eftir er að sniðganga Ísrael og útiloka ríkið frá menningarviðburðum, íþróttakeppnum og menntasamstarfi, þar á meðal því að Ísrael verði vísað úr Eurovision. Og að við, og öll önnur lönd, sniðgangi keppnina þangað til það verði gert. Það virðist nefnilega ekki duga að koma þeim skilaboðum áleiðis eftir „réttum boðleiðum“. Of mörg stór ríki í Evrópu styðja Ísrael að fullu í tortímingarherferð sinni gegn Palestínu. Ríkisútvarpið útilokar gagnrýnisraddir á sínum Facebook-reikningi. Það sýnir með því að það trúir á mátt sniðgöngunnar. Ég hvet sem flest til að sameinast um sniðgöngu og horfa ekki á keppnina og láta RÚV vita á Facebook-reikningi sínum hvers vegna. Höfundur er aðjúnkt við Menntavísindasvið Háskólans.
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar