„Þú gleymir fólki sem þú hefur elskað allt þitt líf“ Auður Ösp Guðmundsdóttir skrifar 6. júlí 2024 08:00 Andrés líkir baráttunni við alzheimer sjúkdóminn sem „löngum dauðdaga.“ Samsett „Alzheimer er sjúkdómur sem tekur ekki bara yfir líf þess sem greinist með hann heldur allrar fjölskyldunnar. Hægt og rólega mun sjúkdómurinn láta aðilann gleyma öllu, fyrst smáum hlutum og svo minningum. Loks mun hann gleyma þér og öllum sem hann hefur elskað,“ segir Andrés Garðar Andrésson. Á undanförnum árum hefur hann ásamt fjölskyldu sinni horft upp á móður sína festast hægt og bítandi í klóm Alzheimer sjúkdómsins. Örverpið í systkinahópnum Andrés ólst upp á Bíldudal á Vestfjörðum sem hann lýsir sem paradís á jörðu. „Ég er ótrúlega heppinn að fá að hafa fengið að alast þar upp, við hafið, fjöllin og allt frelsið. Foreldrar mínir eru Andrés Þorgeir Garðarsson og Hugrún Halldórsdóttir. Ég er algjört örverpi, mamma fæddi mig 43 ára gömul og eflaust var það ekki planið, en fyrir hafði hún fætt fjóra bræður mína, Halldór, Róbert, Reynir og Ágúst Schmidt og þrjár systur, þær Önnu Maríu Schmidt og Jónu Andrésdóttir. Hún missti fyrsta barnið sitt stuttu eftir fæðingu, en hún fékk nafnið Anna Schmidt. Í dag er ég búsettur í dásamlega Hafnarfirði, ásamt unnustunni minni, Svönu Lovísu og tveimur börnum okkar, þeim Bjarti Elíasi og Birtu Katrínu. Ég er menntaður smiður og hef unnið við það allt frá 2012 þegar ég útskrifaðist sem húsgagnasmiður.“ Aðstæður verða ógerlegar „Það eru nokkur ár síðan við systkinin og pabbi fórum að gruna að mamma væri komin með heilabilun,“ segir Andrés. „Hún var alltaf að spyrja sömu spurninganna og var til dæmis alltaf að hringja í pabba í vinnuna og spyrja hvar hann væri. Pabbi, með alla sína þolinmæði, gafst hins vegar ekkert upp og hann sinnti henni alveg eins og hann gat, alveg þangað til þetta var orðið óbærilegt fyrir hann.“ Eftir að móðir Andrésar var greind með Alzheimer fór ástandið að sögn Andrésar hríðversnandi. „Fólk með sjúkdóminn hættir að vilja umgangast annað fólk og jafnvel ættingja. Félagsfælnin er rosaleg; fólk hættir að sinna sjálfu sér, þrífa sig og sinna öllum þessu helstu daglegu venjum. Aðstæður eins og að vera einn verða ógerlegar og litlir hlutir eins og bara það hella upp á kaffi hætta alveg.“ Mæðgin á góðri stundu.Aðsend Móðir Andrésar er nú komin inn á dvalarheimili þar sem hún nýtur sín að hans sögn ágætlega. „Það var einfaldlega það er eina sem hægt var að gera. Eins og mín elskulega tengdamóðir sagði oft við mig: „Andrés minn, sama hvað þið gerið eða gerið ekki, verður það ótrúlega erfitt.“ Þessi orð koma ótrúlega oft upp í hausinn á mér, og eru svo sönn. Hún tengdamamma talar líka af reynslu því fyrir örfáum árum missti hún móður sína, sem var mér einnig sem amma, úr Alzheimer. Tengdamamma mín er algjör hetja, og í dag sinnir hún tvíburasystur móður sinnar sem einnig er með alzheimer og er alveg horfin inn í heim sjúkdómsins.“ Sár upplifun Andrés segir fólk sem ekki þekkir til sjúkdómsins mögulega halda að Alzheimer sé bara „fólk sem gleymir hlutum.“ Staðreyndin er hins vegar önnur. „Í augum aðstandenda er þetta svo miku meira en það. Þetta er langur dauðdagi; þetta byrjar sem saklaus elliglöp þar sem fólk man ekki litlu hlutina, en svo fer þetta hægt og rólega að aukast. Fólk man ekki hvaða dagur er, hvaða mánuður er og heldur jafnvel að jólin séu að koma í júní. Viðkomandi gleymir hvað hann er gamall og hvenær hann fæddist. Svo kemur að því að viðkomandi gleymir nöfnum, ruglar saman nöfnum og jafnvel gleymi þér.“ Hann hefur sjálfur þurft að upplifa slíkt í tengslum við veikindi móður sinnar og gerir sér grein fyrir að það á eftir að ágerast á næstu árum. „Og það er svo sárt. Þú gleymir fólki sem þú hefur elskað allt þitt líf. Hvernig er það sanngjarnt að aðilinn sem fæddi þig muni ekki eftir þér eða gleymi þér? Fyrst um sinn gleymir hann þér kanski bara í eitt augnablik en síðan ertu jafnvel orðinn starfsmaður dvalarheimilisins fyrir þeim, en ekki ástvinur. Ég hef ekki lent í því ennþá en ég veit að það mun gerast,” segir hann. Lífið er núna Þann 24. ágúst næstkomandi hyggst Andrés hlaupa 10 kílómetra í Reykjavíkurmaraþoninu og safna áheitum til styrkar Alzheimersamtökunum og því mikilvæga starfi sem þar er sinnt. „Alzheimer samtökin eru lífsnauðsynleg fyrir aðstandendur, en þau starfa og ganga einungis vegna styrkja, frá okkur, fyrirtækjum og einstaklingum. Ég vil þess vegna skora á alla að gerast styrktar aðilar fyrir samtökin, hvort sem það er með því að heita á mig eða aðra sem eru að hlaupa fyrir samtökin, eða bara í gegnum heimasíðu félagsins. Smápeningar fyrir flesta er lífsbjörg fyrir aðra. Að lokum vil ég bara segja: „Lífið er núna. Lifum því á meðan það er.“ Hér má heita á Andrés og styðja við starfsemi Alzheimersamtakanna. Reykjavíkurmaraþon Heilsa Fjölskyldumál Mest lesið Sindri og Albert selja Skerjafjarðarslotið Lífið Kókaínklásúla í kaupmálanum tryggir Keith rúman milljarð Lífið „Ég er mjög hrædd um að einhver ræni mér“ Lífið „Kunna ekki að reikna, kunna svo ekki að skammast sín“ Menning Skrýtið næturlíf og ævintýri sem fylgja partýjunum Lífið Veisla fyrir augu og eyru Gagnrýni „Stefán er að hengja bakara fyrir að vera ekki smiður“ Menning Íslensk fyrirsæta slær í gegn á tískupöllum Mílanó Tíska og hönnun „Amma mín, ert þú nokkuð dáin?“ Lífið Í miðjum tökum kom í ljós að Ragnhildur og Halldór voru náskyld Lífið Fleiri fréttir Hvenær verður afbrýðisemi út í fortíð maka að þráhyggju? Samhengið með Sif: „Það má blanda saman hámenningu og dægurmenningu“ Hefðbundið ítalskt „Pesto Alla Genovese“ Úrslitaspurningin var um letigarð „Amma mín, ert þú nokkuð dáin?“ Ómar Örn og Nanna selja á eftirsóttum stað í miðbænum Í miðjum tökum kom í ljós að Ragnhildur og Halldór voru náskyld Kókaínklásúla í kaupmálanum tryggir Keith rúman milljarð Friðarsúlan tendruð í nítjánda sinn 9. október Sindri og Albert selja Skerjafjarðarslotið Skrýtið næturlíf og ævintýri sem fylgja partýjunum „Ég er mjög hrædd um að einhver ræni mér“ Var á klóinu þegar skilaboðin bárust og hélt að ferlinum væri lokið Leið yfir hana umkringd nöktum konum Herra Skepna sló Hafþór utan undir Danir taka ekki afstöðu gegn Ísrael Aðstoðarþjálfarinn reyndist ekki vera transkona Hnetukjúklingurinn hennar Höllu Kristrún meðal hundrað rísandi stjarna Time Er hún með „Bennifer“ hálsmen? Páskaungi á leiðinni hjá Kristínu og Sverri Hefur engan áhuga á góðlátlegum orðum Watson Play-liðar minnast góðu tímanna „kkk“ í klukku vekur lukku: „Hafa menn ekki meira kjöt á beinunum?“ Fanney og Teitur orðin þriggja barna foreldrar Nicole Kidman og Keith Urban hvort í sína átt Fjöldi fólks á frumsýningu kynlífsmyndbands „Erfitt að koma í veg fyrir slæm samskipti ef fólk segir ekki frá“ Viðkvæmar viðræður, lausn Assange og næstu skref WikiLeaks Íslensk kjötsúpa eins og hún gerist best Sjá meira
Á undanförnum árum hefur hann ásamt fjölskyldu sinni horft upp á móður sína festast hægt og bítandi í klóm Alzheimer sjúkdómsins. Örverpið í systkinahópnum Andrés ólst upp á Bíldudal á Vestfjörðum sem hann lýsir sem paradís á jörðu. „Ég er ótrúlega heppinn að fá að hafa fengið að alast þar upp, við hafið, fjöllin og allt frelsið. Foreldrar mínir eru Andrés Þorgeir Garðarsson og Hugrún Halldórsdóttir. Ég er algjört örverpi, mamma fæddi mig 43 ára gömul og eflaust var það ekki planið, en fyrir hafði hún fætt fjóra bræður mína, Halldór, Róbert, Reynir og Ágúst Schmidt og þrjár systur, þær Önnu Maríu Schmidt og Jónu Andrésdóttir. Hún missti fyrsta barnið sitt stuttu eftir fæðingu, en hún fékk nafnið Anna Schmidt. Í dag er ég búsettur í dásamlega Hafnarfirði, ásamt unnustunni minni, Svönu Lovísu og tveimur börnum okkar, þeim Bjarti Elíasi og Birtu Katrínu. Ég er menntaður smiður og hef unnið við það allt frá 2012 þegar ég útskrifaðist sem húsgagnasmiður.“ Aðstæður verða ógerlegar „Það eru nokkur ár síðan við systkinin og pabbi fórum að gruna að mamma væri komin með heilabilun,“ segir Andrés. „Hún var alltaf að spyrja sömu spurninganna og var til dæmis alltaf að hringja í pabba í vinnuna og spyrja hvar hann væri. Pabbi, með alla sína þolinmæði, gafst hins vegar ekkert upp og hann sinnti henni alveg eins og hann gat, alveg þangað til þetta var orðið óbærilegt fyrir hann.“ Eftir að móðir Andrésar var greind með Alzheimer fór ástandið að sögn Andrésar hríðversnandi. „Fólk með sjúkdóminn hættir að vilja umgangast annað fólk og jafnvel ættingja. Félagsfælnin er rosaleg; fólk hættir að sinna sjálfu sér, þrífa sig og sinna öllum þessu helstu daglegu venjum. Aðstæður eins og að vera einn verða ógerlegar og litlir hlutir eins og bara það hella upp á kaffi hætta alveg.“ Mæðgin á góðri stundu.Aðsend Móðir Andrésar er nú komin inn á dvalarheimili þar sem hún nýtur sín að hans sögn ágætlega. „Það var einfaldlega það er eina sem hægt var að gera. Eins og mín elskulega tengdamóðir sagði oft við mig: „Andrés minn, sama hvað þið gerið eða gerið ekki, verður það ótrúlega erfitt.“ Þessi orð koma ótrúlega oft upp í hausinn á mér, og eru svo sönn. Hún tengdamamma talar líka af reynslu því fyrir örfáum árum missti hún móður sína, sem var mér einnig sem amma, úr Alzheimer. Tengdamamma mín er algjör hetja, og í dag sinnir hún tvíburasystur móður sinnar sem einnig er með alzheimer og er alveg horfin inn í heim sjúkdómsins.“ Sár upplifun Andrés segir fólk sem ekki þekkir til sjúkdómsins mögulega halda að Alzheimer sé bara „fólk sem gleymir hlutum.“ Staðreyndin er hins vegar önnur. „Í augum aðstandenda er þetta svo miku meira en það. Þetta er langur dauðdagi; þetta byrjar sem saklaus elliglöp þar sem fólk man ekki litlu hlutina, en svo fer þetta hægt og rólega að aukast. Fólk man ekki hvaða dagur er, hvaða mánuður er og heldur jafnvel að jólin séu að koma í júní. Viðkomandi gleymir hvað hann er gamall og hvenær hann fæddist. Svo kemur að því að viðkomandi gleymir nöfnum, ruglar saman nöfnum og jafnvel gleymi þér.“ Hann hefur sjálfur þurft að upplifa slíkt í tengslum við veikindi móður sinnar og gerir sér grein fyrir að það á eftir að ágerast á næstu árum. „Og það er svo sárt. Þú gleymir fólki sem þú hefur elskað allt þitt líf. Hvernig er það sanngjarnt að aðilinn sem fæddi þig muni ekki eftir þér eða gleymi þér? Fyrst um sinn gleymir hann þér kanski bara í eitt augnablik en síðan ertu jafnvel orðinn starfsmaður dvalarheimilisins fyrir þeim, en ekki ástvinur. Ég hef ekki lent í því ennþá en ég veit að það mun gerast,” segir hann. Lífið er núna Þann 24. ágúst næstkomandi hyggst Andrés hlaupa 10 kílómetra í Reykjavíkurmaraþoninu og safna áheitum til styrkar Alzheimersamtökunum og því mikilvæga starfi sem þar er sinnt. „Alzheimer samtökin eru lífsnauðsynleg fyrir aðstandendur, en þau starfa og ganga einungis vegna styrkja, frá okkur, fyrirtækjum og einstaklingum. Ég vil þess vegna skora á alla að gerast styrktar aðilar fyrir samtökin, hvort sem það er með því að heita á mig eða aðra sem eru að hlaupa fyrir samtökin, eða bara í gegnum heimasíðu félagsins. Smápeningar fyrir flesta er lífsbjörg fyrir aðra. Að lokum vil ég bara segja: „Lífið er núna. Lifum því á meðan það er.“ Hér má heita á Andrés og styðja við starfsemi Alzheimersamtakanna.
Reykjavíkurmaraþon Heilsa Fjölskyldumál Mest lesið Sindri og Albert selja Skerjafjarðarslotið Lífið Kókaínklásúla í kaupmálanum tryggir Keith rúman milljarð Lífið „Ég er mjög hrædd um að einhver ræni mér“ Lífið „Kunna ekki að reikna, kunna svo ekki að skammast sín“ Menning Skrýtið næturlíf og ævintýri sem fylgja partýjunum Lífið Veisla fyrir augu og eyru Gagnrýni „Stefán er að hengja bakara fyrir að vera ekki smiður“ Menning Íslensk fyrirsæta slær í gegn á tískupöllum Mílanó Tíska og hönnun „Amma mín, ert þú nokkuð dáin?“ Lífið Í miðjum tökum kom í ljós að Ragnhildur og Halldór voru náskyld Lífið Fleiri fréttir Hvenær verður afbrýðisemi út í fortíð maka að þráhyggju? Samhengið með Sif: „Það má blanda saman hámenningu og dægurmenningu“ Hefðbundið ítalskt „Pesto Alla Genovese“ Úrslitaspurningin var um letigarð „Amma mín, ert þú nokkuð dáin?“ Ómar Örn og Nanna selja á eftirsóttum stað í miðbænum Í miðjum tökum kom í ljós að Ragnhildur og Halldór voru náskyld Kókaínklásúla í kaupmálanum tryggir Keith rúman milljarð Friðarsúlan tendruð í nítjánda sinn 9. október Sindri og Albert selja Skerjafjarðarslotið Skrýtið næturlíf og ævintýri sem fylgja partýjunum „Ég er mjög hrædd um að einhver ræni mér“ Var á klóinu þegar skilaboðin bárust og hélt að ferlinum væri lokið Leið yfir hana umkringd nöktum konum Herra Skepna sló Hafþór utan undir Danir taka ekki afstöðu gegn Ísrael Aðstoðarþjálfarinn reyndist ekki vera transkona Hnetukjúklingurinn hennar Höllu Kristrún meðal hundrað rísandi stjarna Time Er hún með „Bennifer“ hálsmen? Páskaungi á leiðinni hjá Kristínu og Sverri Hefur engan áhuga á góðlátlegum orðum Watson Play-liðar minnast góðu tímanna „kkk“ í klukku vekur lukku: „Hafa menn ekki meira kjöt á beinunum?“ Fanney og Teitur orðin þriggja barna foreldrar Nicole Kidman og Keith Urban hvort í sína átt Fjöldi fólks á frumsýningu kynlífsmyndbands „Erfitt að koma í veg fyrir slæm samskipti ef fólk segir ekki frá“ Viðkvæmar viðræður, lausn Assange og næstu skref WikiLeaks Íslensk kjötsúpa eins og hún gerist best Sjá meira