Flugan Ísrael í neti köngulóarinnar Einar Ólafsson skrifar 1. nóvember 2023 09:00 Í grein á Vísi 30. október, Köngulóarvefur Hamas, víkur Bjarni Már Magnússon prófessor og deildarforseti lagadeildar Háskólans á Bifröst að margumræddri atkvæðagreiðslu hjá Sameinuðu þjóðunum um ástandið á Gasa og þeim slóðum. Hann bendir á að utanríkisráðuneytið „hefði viljað sjá breytingartillögu Kanada ná brautargengi sem tók skýrar á grimmdarverkum Hamas frá 7. október en upphaflega tillagan gerði“ og að það hefði verið eðlilegt þar sem þetta hafi verið fyrsta ályktunin frá lykilstofnunum S.Þ. um þetta mál. Ályktun Allsherjarþingsins Við lestur ályktunarinnar sýnist mér hins vegar ljóst að tillaga Kanada sé algerlega út í hött. Eins og Bjarni bendir á beinist ályktunin að mannúðarhlið átakanna. Hún snýst fyrst og fremst um praktíska lausn þess skelfilega ástands sem nú ríkir og að alþjóðalög verði virt sérstaklega hvað varðar vernd almennra borgara og hjálparstarfsmanna og aðgengi að nauðsynjum og nauðsynlegri þjónustu á Gasa-svæðinu. Ég hef gert nánari grein fyrir þessum tillögum í grein sem birtist á vefmiðlinum Neistar. Í ályktunin er enginn einhliða fordæming. Eina fordæmingin kemur fram í því að ofbeldi gagnvart bæði palestínskum og ísraelskum borgurum er fordæmt, þar á meðal öll hryðjuverkastarfsemi, ögranir og eyðilegging. Ísrael er ávarpað aðeins einu sinni: Kallað er eftir að skipun Ísraels um að palestínskir borgarar og starfsmenn Sameinuðu þjóðanna og aðrir hjálparstarfsmenn hverfi frá norðurhluta Gasa-svæðisins til suðurhlutans verði afturkölluð. Jafnframt er kallað eftir að borgurum, sem er haldið föngnum, verði tafarlaust og skilyrðislaust sleppt. Þar er augljóslega átt við gíslana sem teknir voru en væntanlega líka fólk sem Ísrael hefur í haldi án dóms og laga. Annars er alltaf talað um „alla aðila“ (all parties). Í tillögunni er lögð áhersla á hlutleysi þannig að öll ríki ættu að geta samþykkt hana, nema kannski Ísrael (Palestína er ekki fullgildur aðili að Sameinuðu Þjóðunum og hefur ekki atkvæðisrétt). Það hefði því verið fullkomlega óeðlilegt að bæta inn í þessa ályktun einhliða fordæmingu á einum aðila. Gengur upp að fordæma Ísrael? Bjarni víkur síðan að orðum Jonasar Gahr Störe forsætisráðherra Noregs um að hann telji aðgerðir Ísraels á Gasa vera óhóflegar miðað við kröfur alþjóðalaga. Hann segir slíkar yfirlýsingar þjóðarleiðtoga verði að byggjast á viðhlítandi gögnum og upplýsingum og að kröfur um að íslensk stjórnvöld fordæmi Ísrael gangi tæplega upp að svo stöddu. Það má spyrja hvað hann telji viðhlítandi gögn og upplýsingar þegar ljóst er að Ísrael lætur sprengjum rigna yfir þéttbýlið á Gasa, myndir birtast af heilu íbúðarhverfunum í rúst, óyggjandi er að þúsundir manna, þar á meðal mikill fjöldi barna, hefur látið lífið, lokað hefur verið fyrir aðdrætti, þar á meðal rafmagn og vatn, og alþjóðlegar hjálparstofnanir, þar á meðal stofnanir Sameinuðu þjóðanna, hafa lýst því yfir að aðkoma þeirra sé hindruð og sjúkrahús séu óstarfhæf. Í framhaldi af því segir hann: „Þótt Ísland hafi viðurkennt sjálfstæði og fullveldi Palestínu þá hegðar stjórn Hamas sér ekki í samræmi við það sem ætlast má til af aðilum sem taka þátt í samfélagi þjóðanna á grundvelli virðingar fyrir alþjóðalögum.“ Og áréttar að viðurkenningu Íslands á Palestínu hafi ekki fylgt viðurkenning á Hamas. Vandséð er hvaða máli það skiptir í þessu samhengi. Það ljóst að Ísrael, sem Ísland hefur alla tíð viðurkennt og haft stjórnmálasamband við, hefur ekki heldur hegðað sér á þann hátt sem ætlast er til af Hamas. Hvað þarf til að fordæma árásir á íbúðabyggðir? Nú er lagaprófessorinn eflaust betur að sér um hina lagalegu hlið málsins. Ég veit þó ekki til að varðandi fordæmingu á aðgerðum annarra ríkja séu ríki bundin alþjóðalögum eða að þar til bær dómstóll eða alþjóðleg stofnun hafi kveðið upp úrskurð. Íslensk stjórnvöld biðu ekki eftir neinum slíkum úrskurði áður en þau – að sjálfsögðu – fordæmdu samdægurs innrás Rússa í Úkraínu. Sérfræðingar (special rapporteurs) Sameinuðu þjóðanna hafa sakað Ísrael um stríðsglæpi sem og virt mannréttindasamtök eins og Mannréttindavaktin (Human Rights Watch) og Amnesty International og fleiri. Varðandi átökin á Gasa lýsti rannsóknarnefnd Sameinuðu þjóðanna (Independent International Commission of Inquiry on the Occupied Palestinian Territory) því yfir 10. október að miklar líkur væru á að stríðsglæpir hefðu verið framdir í Ísrael og á Gasa, gíslataka vopnaðra hópa frá Gasa sé stríðsglæpur, og jafnframt hefði hún miklar áhyggjur af árásum Ísraels á Gasa og yfirlýsingum ísraelskra stjórnvalda um sameiginlega refsingu sem er stríðsglæpur samkvæmt Genfarsáttmálanum. Hafi nefndin haft áhyggjur af stríðsglæpum strax 10. október hljóta þær áhyggjur að hafa vaxið nokkuð á þrem þrem vikum sem síðan eru liðnar. Það má því kallast nokkuð mikil varfærni að segja að fordæming á aðgerðum Ísraels gangi tæplega upp að svo stöddu. Ísrael í neti Hamas Vangaveltur greinarhöfundar um hvernig leiðtogar Hamas og bakhjarlar þeirra hafa „fest Ísrael í köngulóarvef þar sem öll viðbrögð magna upp málstað hryðjuverkasamtakanna í hugum þeirra sem ekki hafa skilning á við hvað er að etja“ læt ég liggja milli hluta að sinni, þótt líkingin sé svolítið hæpin þar sem venjulega eru það smáflugur sem festast í vef köngulóarinnar. Og svo má líka spyrja í hugum hverra þessi viðbrögð hafa magnað upp málstað hryðjuverkasamtakanna. Höfundur er ljóðskáld sem hefur fylgst með málefnum Palestínu í hálfa öld. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Átök í Ísrael og Palestínu Mest lesið Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir Skoðun Drúsar og hörmungarnar í Suwayda Armando Garcia Skoðun Okkar eigin Don Kíkóti Kjartan Jónsson Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir Skoðun Laugarnestangi - til allrar framtíðar Líf Magneudóttir Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Öflugt atvinnulíf í Hafnarfirði Valdimar Víðisson Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson Skoðun Rangfærslur um atburðina á Gaza Egill Þ. Einarsson Skoðun Sýnum í verki að okkur er ekki sama Anna Sigga Jökuls Ragnheiðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Laugarnestangi - til allrar framtíðar Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur um atburðina á Gaza Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Öryggi geðheilbrigðis Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Mjóddin og pólitík pírata Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Okkar eigin Don Kíkóti Kjartan Jónsson skrifar Skoðun Sýnum í verki að okkur er ekki sama Anna Sigga Jökuls Ragnheiðardóttir skrifar Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Drúsar og hörmungarnar í Suwayda Armando Garcia skrifar Skoðun Hjarta samfélagsins í Þorlákshöfn slær við höfnina Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Marserum fyrir jafnrétti í íþróttum Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar Skoðun Öflugt atvinnulíf í Hafnarfirði Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Persónudýrkun vinstrisins Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavík - barnvæn höfuðborg? Einar Þorsteinsson,Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Magnús og hálfsannleikurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Látum verkin tala fyrir börnin á Gaza Gunnar Axel Axelsson skrifar Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Tvær sögur Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Stærsta kjarabót öryrkja í áratugi Ingjibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif skrifar Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland skrifar Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir skrifar Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Sjá meira
Í grein á Vísi 30. október, Köngulóarvefur Hamas, víkur Bjarni Már Magnússon prófessor og deildarforseti lagadeildar Háskólans á Bifröst að margumræddri atkvæðagreiðslu hjá Sameinuðu þjóðunum um ástandið á Gasa og þeim slóðum. Hann bendir á að utanríkisráðuneytið „hefði viljað sjá breytingartillögu Kanada ná brautargengi sem tók skýrar á grimmdarverkum Hamas frá 7. október en upphaflega tillagan gerði“ og að það hefði verið eðlilegt þar sem þetta hafi verið fyrsta ályktunin frá lykilstofnunum S.Þ. um þetta mál. Ályktun Allsherjarþingsins Við lestur ályktunarinnar sýnist mér hins vegar ljóst að tillaga Kanada sé algerlega út í hött. Eins og Bjarni bendir á beinist ályktunin að mannúðarhlið átakanna. Hún snýst fyrst og fremst um praktíska lausn þess skelfilega ástands sem nú ríkir og að alþjóðalög verði virt sérstaklega hvað varðar vernd almennra borgara og hjálparstarfsmanna og aðgengi að nauðsynjum og nauðsynlegri þjónustu á Gasa-svæðinu. Ég hef gert nánari grein fyrir þessum tillögum í grein sem birtist á vefmiðlinum Neistar. Í ályktunin er enginn einhliða fordæming. Eina fordæmingin kemur fram í því að ofbeldi gagnvart bæði palestínskum og ísraelskum borgurum er fordæmt, þar á meðal öll hryðjuverkastarfsemi, ögranir og eyðilegging. Ísrael er ávarpað aðeins einu sinni: Kallað er eftir að skipun Ísraels um að palestínskir borgarar og starfsmenn Sameinuðu þjóðanna og aðrir hjálparstarfsmenn hverfi frá norðurhluta Gasa-svæðisins til suðurhlutans verði afturkölluð. Jafnframt er kallað eftir að borgurum, sem er haldið föngnum, verði tafarlaust og skilyrðislaust sleppt. Þar er augljóslega átt við gíslana sem teknir voru en væntanlega líka fólk sem Ísrael hefur í haldi án dóms og laga. Annars er alltaf talað um „alla aðila“ (all parties). Í tillögunni er lögð áhersla á hlutleysi þannig að öll ríki ættu að geta samþykkt hana, nema kannski Ísrael (Palestína er ekki fullgildur aðili að Sameinuðu Þjóðunum og hefur ekki atkvæðisrétt). Það hefði því verið fullkomlega óeðlilegt að bæta inn í þessa ályktun einhliða fordæmingu á einum aðila. Gengur upp að fordæma Ísrael? Bjarni víkur síðan að orðum Jonasar Gahr Störe forsætisráðherra Noregs um að hann telji aðgerðir Ísraels á Gasa vera óhóflegar miðað við kröfur alþjóðalaga. Hann segir slíkar yfirlýsingar þjóðarleiðtoga verði að byggjast á viðhlítandi gögnum og upplýsingum og að kröfur um að íslensk stjórnvöld fordæmi Ísrael gangi tæplega upp að svo stöddu. Það má spyrja hvað hann telji viðhlítandi gögn og upplýsingar þegar ljóst er að Ísrael lætur sprengjum rigna yfir þéttbýlið á Gasa, myndir birtast af heilu íbúðarhverfunum í rúst, óyggjandi er að þúsundir manna, þar á meðal mikill fjöldi barna, hefur látið lífið, lokað hefur verið fyrir aðdrætti, þar á meðal rafmagn og vatn, og alþjóðlegar hjálparstofnanir, þar á meðal stofnanir Sameinuðu þjóðanna, hafa lýst því yfir að aðkoma þeirra sé hindruð og sjúkrahús séu óstarfhæf. Í framhaldi af því segir hann: „Þótt Ísland hafi viðurkennt sjálfstæði og fullveldi Palestínu þá hegðar stjórn Hamas sér ekki í samræmi við það sem ætlast má til af aðilum sem taka þátt í samfélagi þjóðanna á grundvelli virðingar fyrir alþjóðalögum.“ Og áréttar að viðurkenningu Íslands á Palestínu hafi ekki fylgt viðurkenning á Hamas. Vandséð er hvaða máli það skiptir í þessu samhengi. Það ljóst að Ísrael, sem Ísland hefur alla tíð viðurkennt og haft stjórnmálasamband við, hefur ekki heldur hegðað sér á þann hátt sem ætlast er til af Hamas. Hvað þarf til að fordæma árásir á íbúðabyggðir? Nú er lagaprófessorinn eflaust betur að sér um hina lagalegu hlið málsins. Ég veit þó ekki til að varðandi fordæmingu á aðgerðum annarra ríkja séu ríki bundin alþjóðalögum eða að þar til bær dómstóll eða alþjóðleg stofnun hafi kveðið upp úrskurð. Íslensk stjórnvöld biðu ekki eftir neinum slíkum úrskurði áður en þau – að sjálfsögðu – fordæmdu samdægurs innrás Rússa í Úkraínu. Sérfræðingar (special rapporteurs) Sameinuðu þjóðanna hafa sakað Ísrael um stríðsglæpi sem og virt mannréttindasamtök eins og Mannréttindavaktin (Human Rights Watch) og Amnesty International og fleiri. Varðandi átökin á Gasa lýsti rannsóknarnefnd Sameinuðu þjóðanna (Independent International Commission of Inquiry on the Occupied Palestinian Territory) því yfir 10. október að miklar líkur væru á að stríðsglæpir hefðu verið framdir í Ísrael og á Gasa, gíslataka vopnaðra hópa frá Gasa sé stríðsglæpur, og jafnframt hefði hún miklar áhyggjur af árásum Ísraels á Gasa og yfirlýsingum ísraelskra stjórnvalda um sameiginlega refsingu sem er stríðsglæpur samkvæmt Genfarsáttmálanum. Hafi nefndin haft áhyggjur af stríðsglæpum strax 10. október hljóta þær áhyggjur að hafa vaxið nokkuð á þrem þrem vikum sem síðan eru liðnar. Það má því kallast nokkuð mikil varfærni að segja að fordæming á aðgerðum Ísraels gangi tæplega upp að svo stöddu. Ísrael í neti Hamas Vangaveltur greinarhöfundar um hvernig leiðtogar Hamas og bakhjarlar þeirra hafa „fest Ísrael í köngulóarvef þar sem öll viðbrögð magna upp málstað hryðjuverkasamtakanna í hugum þeirra sem ekki hafa skilning á við hvað er að etja“ læt ég liggja milli hluta að sinni, þótt líkingin sé svolítið hæpin þar sem venjulega eru það smáflugur sem festast í vef köngulóarinnar. Og svo má líka spyrja í hugum hverra þessi viðbrögð hafa magnað upp málstað hryðjuverkasamtakanna. Höfundur er ljóðskáld sem hefur fylgst með málefnum Palestínu í hálfa öld.
Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir Skoðun
Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson Skoðun
Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson skrifar
Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar
Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir Skoðun
Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson Skoðun