„Það er ekki í lagi að vera með kynferðislegar athugasemdir“ Hólmfríður Gísladóttir skrifar 9. febrúar 2023 11:27 Starfsfólk sem þarf að reiða sig á þjórfé er á meðal þeirra sem kann að lenda í erfiðum aðstæðum ef það verður fyrir kynferðislegri áreitni. Vinnueftirlitið „Með þessari aðgerðavakningu erum við að reyna að fá vinnustaði til að senda skýr skilaboð út í vinnuumhverfið og skapa umræður um hvað kynferðisleg áreitni er og hvernig hún birtist,“ segir Sara Hlín Hálfdanardóttir sérfræðingur og verkefnastjóri um nýtt átak Vinnueftirlitsins, #TökumHöndumSaman. Um er að ræða herferð gegn kynferðislegri áreitni á vinnustöðum, unna í samstarfi við aðila vinnumarkaðarins, landlæknisembættið, félags- og vinnumarkaðsráðuneytið og Jafnréttisstofu. Spurð að því hvers vegna ráðist sé í herferðina nú segir Sara mikla vitundarvakningu hafa átt sér stað í kjölfar #metoo. Vinnueftirlitinu hafa síðustu þrjú ár borist tæplega 170 kvartanir vegna eineltis, áreitni eða ofbeldis en Sara segir rannsóknir benda til að tilvik séu í raun mun fleiri. Sara Hlín Hálfdanardóttir. Sara segist ekki telja að neinn leggi upp með að skapa vinnuumhverfi þar sem óheilbrigð samskipti fá að þrífast en oft verði ákveðin vinnustaðamenning til sem menn verða hreinlega samdauna. „Ég held að það sem #metoo gerði var að við fórum að benda á að það er ekki í lagi að vera með kynferðislegar athugasemdir eða brandara eða spurningar með kynferðislegum undirtón. Þótt það hafi fengið að viðgangast þýðir það ekki að það sé í lagi,“ segir hún. Á vef Vinnueftirlitsins má nú meðal annars finna verkfæri og fræðslumyndbönd sem atvinnurekendur geta notað til að skapa heilbrigt starfsumhverfi. Sara segir mikilvægt að atvik sem koma upp séu rædd á vinnustaðnum, líðan fólks í kjölfar þeirra og áhrif á vinnuumhverfið. Hún segir mikilvægt að allir axli ábyrgð á eigin orðum og gerðum. „Þetta þýðir að við þurfum að rýna í það sem við segjum við fólk og hvaða athugasemdir við erum að koma með,“ segir Sara. Það sé stjórnenda að leggja línurnar en allir þurfa að láta sig málið varða og stíga fram ef kynferðisleg áreitni er að eiga sér stað. Stjórnendur geri áhættumat á vinnuumhverfinu Spurð að því hvort það eru einhverjar starfsstéttir sem verða meira fyrir áreitni en aðrar eða hvort það séu einhverjar atvinnugreinar þar sem áreitni þrífst frekar en annars staðar þá nefnir Sara til að mynda ferðaþjónustuna og veitingageirann. Þá sé vitað að einstaklingar sem vinna einir eða á óreglulegum vinnutíma séu útsettari en aðrir. Þarna séu tækifæri á borði fyrir stjórnendur að framkvæma áhættumat, rétt eins og þeir gera þegar þeir meta áhættuþætti á borð við vinnu við hættulegar vélar. „Hvernig er skipulagið á vinnuumhverfinu hjá okkur?“ er meðal þeirra spurninga sem Sara segir vinnuveitendur geta spurt sjálfa sig. „Er vinnurýmið til dæmis þannig að þú getur kallað á aðstoð? Það eru þessir þættir sem menn hafa kannski ekki hugað mikið að.“ Sara nefnir önnur dæmi, eins og starfsfólk sem vinnur inni á heimilum annarra, til dæmis við hjúkrun eða þrif, eða einstaklinga sem starfa við þrif á hótelherbergjum. Huga þurfi að öryggi þeirra og því hvernig fólk upplifir vinnuumhverfið sitt. Þá sé ekki síður mikilvægt að huga að öryggi starfsfólk á netinu, ekki síst þegar fólk sé í auknum mæli farið að vinna fjarvinnu. Á netinu geti fólk bæði orðið fyrir áreiti viðskiptavina og eins samstarfsmanna. Sara segir #TökumHöndumSaman ekki síst ganga út á að styðja stjórnendur og leiðbeina þeim að takast á við nýjar áskoranir. Heilbrigt starfsumhverfi sé þó á ábyrgð allra á vinnustaðnum. „Það er alltaf best fyrir stjórnendur að taka samtalið við starfsfólk,“ segir hún. Þannig skapist andrúmsloft sem stuðli að því að fólk treysti sér til að stíga fram. #TökumHöndumSaman Vinnumarkaður MeToo Kynferðisofbeldi Mest lesið Öryggisráðið ákveður að taka yfir Gasa-borg Erlent Keppa við Kínverja og Rússa um að koma kjarnakljúfi til tunglsins Erlent Dvalarleyfi langtum dýrara í hinum Norðurlöndunum Innlent Nauðsynlegt að fólk fái úrræði til að vernda sig frá djúpfölsunum Innlent Skjálfti fannst á höfuðborgarsvæðinu Innlent Rússar enn að fá „samstöðustyrki“ en Úkraínumenn ekki Erlent Sektaður fyrir að aka á 321 kílómetra hraða Erlent Lögreglurannsókn á banaslysi í Brúará „svo til“ lokið Innlent Enginn handtekinn eftir hópslagsmálin Innlent Gufunesmálið: „Þetta átti aldrei að fara svona“ Innlent Fleiri fréttir Esjan snjólaus og það óvenju snemma Íslendingurinn í Grikklandi laus úr haldi Dvalarleyfi langtum dýrara í hinum Norðurlöndunum Lögreglurannsókn á banaslysi í Brúará „svo til“ lokið Nauðsynlegt að fólk fái úrræði til að vernda sig frá djúpfölsunum Enginn handtekinn eftir hópslagsmálin Skjálfti fannst á höfuðborgarsvæðinu Finna áhugann dvína á meðan vinir berjast og deyja á vígvellinum „Það fer enginn lífvörður út í“ Reyndi að kaupa glás af nammi og kom upp um tíu ára bankaræningja Gufunesmálið: „Þetta átti aldrei að fara svona“ Lygilegar tilraunir til að hafa áhrif á sakborning, Reynisfjara og tollar Trumps Olíuleit á teikniborðinu og býst við tíðindum í vetur Smokkamaðurinn enn ófundinn Sjúkrabíllinn bilaður og kemst ekki með sjúkling úr Þakgili Þrír á þaki jeppa á kafi í Jökulsá í Lóni Gefur sig fram fimmtíu árum eftir bankarán í Kópavogi Alvarlegt vinnuslys í Skagafirði Undirbúa steypuvinnu fyrir nýju Ölfusárbrúna Þungar áhyggjur af „síversnandi stöðu Íslands“ „Yfirgangur gyðingahataranna er algerlega óþolandi“ Af hættustigi á óvissustig vegna eldgoss Sálfræðingar rukka hátt í 26 þúsund krónur Tollar, höfundarréttur og þögn lögreglu í kynferðisbrotamálum Engin málaferli vegna slyss á Breiðamerkurjökli Tveir skjálftar um 3,3 að stærð Fundur hafinn í utanríkismálanefnd Mat á skólastarfi „algjört fúsk“: Eins og fyrirtæki sem „vona að þau endi ekki í blöðunum“ Ráðin nýr forstöðumaður Háskólaseturs Vestfjarða Íslendingur grunaður um heimilisofbeldi handtekinn í Grikklandi Sjá meira
Um er að ræða herferð gegn kynferðislegri áreitni á vinnustöðum, unna í samstarfi við aðila vinnumarkaðarins, landlæknisembættið, félags- og vinnumarkaðsráðuneytið og Jafnréttisstofu. Spurð að því hvers vegna ráðist sé í herferðina nú segir Sara mikla vitundarvakningu hafa átt sér stað í kjölfar #metoo. Vinnueftirlitinu hafa síðustu þrjú ár borist tæplega 170 kvartanir vegna eineltis, áreitni eða ofbeldis en Sara segir rannsóknir benda til að tilvik séu í raun mun fleiri. Sara Hlín Hálfdanardóttir. Sara segist ekki telja að neinn leggi upp með að skapa vinnuumhverfi þar sem óheilbrigð samskipti fá að þrífast en oft verði ákveðin vinnustaðamenning til sem menn verða hreinlega samdauna. „Ég held að það sem #metoo gerði var að við fórum að benda á að það er ekki í lagi að vera með kynferðislegar athugasemdir eða brandara eða spurningar með kynferðislegum undirtón. Þótt það hafi fengið að viðgangast þýðir það ekki að það sé í lagi,“ segir hún. Á vef Vinnueftirlitsins má nú meðal annars finna verkfæri og fræðslumyndbönd sem atvinnurekendur geta notað til að skapa heilbrigt starfsumhverfi. Sara segir mikilvægt að atvik sem koma upp séu rædd á vinnustaðnum, líðan fólks í kjölfar þeirra og áhrif á vinnuumhverfið. Hún segir mikilvægt að allir axli ábyrgð á eigin orðum og gerðum. „Þetta þýðir að við þurfum að rýna í það sem við segjum við fólk og hvaða athugasemdir við erum að koma með,“ segir Sara. Það sé stjórnenda að leggja línurnar en allir þurfa að láta sig málið varða og stíga fram ef kynferðisleg áreitni er að eiga sér stað. Stjórnendur geri áhættumat á vinnuumhverfinu Spurð að því hvort það eru einhverjar starfsstéttir sem verða meira fyrir áreitni en aðrar eða hvort það séu einhverjar atvinnugreinar þar sem áreitni þrífst frekar en annars staðar þá nefnir Sara til að mynda ferðaþjónustuna og veitingageirann. Þá sé vitað að einstaklingar sem vinna einir eða á óreglulegum vinnutíma séu útsettari en aðrir. Þarna séu tækifæri á borði fyrir stjórnendur að framkvæma áhættumat, rétt eins og þeir gera þegar þeir meta áhættuþætti á borð við vinnu við hættulegar vélar. „Hvernig er skipulagið á vinnuumhverfinu hjá okkur?“ er meðal þeirra spurninga sem Sara segir vinnuveitendur geta spurt sjálfa sig. „Er vinnurýmið til dæmis þannig að þú getur kallað á aðstoð? Það eru þessir þættir sem menn hafa kannski ekki hugað mikið að.“ Sara nefnir önnur dæmi, eins og starfsfólk sem vinnur inni á heimilum annarra, til dæmis við hjúkrun eða þrif, eða einstaklinga sem starfa við þrif á hótelherbergjum. Huga þurfi að öryggi þeirra og því hvernig fólk upplifir vinnuumhverfið sitt. Þá sé ekki síður mikilvægt að huga að öryggi starfsfólk á netinu, ekki síst þegar fólk sé í auknum mæli farið að vinna fjarvinnu. Á netinu geti fólk bæði orðið fyrir áreiti viðskiptavina og eins samstarfsmanna. Sara segir #TökumHöndumSaman ekki síst ganga út á að styðja stjórnendur og leiðbeina þeim að takast á við nýjar áskoranir. Heilbrigt starfsumhverfi sé þó á ábyrgð allra á vinnustaðnum. „Það er alltaf best fyrir stjórnendur að taka samtalið við starfsfólk,“ segir hún. Þannig skapist andrúmsloft sem stuðli að því að fólk treysti sér til að stíga fram. #TökumHöndumSaman
Vinnumarkaður MeToo Kynferðisofbeldi Mest lesið Öryggisráðið ákveður að taka yfir Gasa-borg Erlent Keppa við Kínverja og Rússa um að koma kjarnakljúfi til tunglsins Erlent Dvalarleyfi langtum dýrara í hinum Norðurlöndunum Innlent Nauðsynlegt að fólk fái úrræði til að vernda sig frá djúpfölsunum Innlent Skjálfti fannst á höfuðborgarsvæðinu Innlent Rússar enn að fá „samstöðustyrki“ en Úkraínumenn ekki Erlent Sektaður fyrir að aka á 321 kílómetra hraða Erlent Lögreglurannsókn á banaslysi í Brúará „svo til“ lokið Innlent Enginn handtekinn eftir hópslagsmálin Innlent Gufunesmálið: „Þetta átti aldrei að fara svona“ Innlent Fleiri fréttir Esjan snjólaus og það óvenju snemma Íslendingurinn í Grikklandi laus úr haldi Dvalarleyfi langtum dýrara í hinum Norðurlöndunum Lögreglurannsókn á banaslysi í Brúará „svo til“ lokið Nauðsynlegt að fólk fái úrræði til að vernda sig frá djúpfölsunum Enginn handtekinn eftir hópslagsmálin Skjálfti fannst á höfuðborgarsvæðinu Finna áhugann dvína á meðan vinir berjast og deyja á vígvellinum „Það fer enginn lífvörður út í“ Reyndi að kaupa glás af nammi og kom upp um tíu ára bankaræningja Gufunesmálið: „Þetta átti aldrei að fara svona“ Lygilegar tilraunir til að hafa áhrif á sakborning, Reynisfjara og tollar Trumps Olíuleit á teikniborðinu og býst við tíðindum í vetur Smokkamaðurinn enn ófundinn Sjúkrabíllinn bilaður og kemst ekki með sjúkling úr Þakgili Þrír á þaki jeppa á kafi í Jökulsá í Lóni Gefur sig fram fimmtíu árum eftir bankarán í Kópavogi Alvarlegt vinnuslys í Skagafirði Undirbúa steypuvinnu fyrir nýju Ölfusárbrúna Þungar áhyggjur af „síversnandi stöðu Íslands“ „Yfirgangur gyðingahataranna er algerlega óþolandi“ Af hættustigi á óvissustig vegna eldgoss Sálfræðingar rukka hátt í 26 þúsund krónur Tollar, höfundarréttur og þögn lögreglu í kynferðisbrotamálum Engin málaferli vegna slyss á Breiðamerkurjökli Tveir skjálftar um 3,3 að stærð Fundur hafinn í utanríkismálanefnd Mat á skólastarfi „algjört fúsk“: Eins og fyrirtæki sem „vona að þau endi ekki í blöðunum“ Ráðin nýr forstöðumaður Háskólaseturs Vestfjarða Íslendingur grunaður um heimilisofbeldi handtekinn í Grikklandi Sjá meira