Helsti veikleiki ferðaþjónustunnar á Vestfjörðum eru samgöngurnar á svæðinu. Hins vegar felast helstu tækifærin í sjálfbærri nýtingu á náttúru svæðisins, og því mikilvægt að fara sér hægt við uppbyggingu atvinnustarfsemi sem mögulega gæti skaðað ímynd Vestfjarða sem óspillts svæðis.
Þetta er meðal þess sem kemur fram í skýrslu Gústafs Gústafssonar, fyrrverandi forstöðumanns Markaðsstofu Vestfjarða, um tækifæri í ferðaþjónustu í fjórðungnum, en skýrslan er unnin að beiðni Verndarsjóðs villtra laxastofna (NASF), sem Orri Vigfússon veitir forstöðu.
Orri sagði við upphaf kynningar á skýrslunni í gær að hvati NASF til að láta taka út ferðaþjónustuna á Vestfjörðum væri það að alls staðar við Norður-Atlantshaf væri nú reynt að nýta náttúrulega sérstöðu svæða til að byggja upp ný atvinnutækifæri. Áhyggjur Orra og NASF af hugmyndum um stórfellt laxeldi í sjókvíum á Vestfjörðum eru vel kynntar. Því vill NASF nokkru til kosta til að kanna þá möguleika sem fyrir eru á svæðinu, áður en ráðist er í slíkt eldi eða annan atvinnurekstur sem spillt getur ímynd og sérstöðu Vestfjarða.
„Því vildum við gera úttekt á því hvað hægt er að gera á Vestfjörðum; fá fólk til að hrinda af stað fleiri verkefnum í ferðaþjónustu. Þar kemur gríðarlega margt til greina; skíðaferðir, sjóstangaveiði, lax- og silungsveiði og gönguferðir upp um fjöll og firnindi,“ sagði Orri.
Útlínur
Eins og staðan er í dag má segja að Vestfirðir verði af stórum hópi ferðamanna af ýmsum ástæðum. Skýrsluhöfundur tilgreinir sérstaklega samgöngur sem helsta veikleika svæðisins, þó finna megi ýmsar samgöngubætur sem hafa verið til bóta. „Verulega skortir á að bæta flugsamgöngur, tengja þarf norður- og suðursvæðið saman með heilsársvegi og byggja upp heilsársveg á suðurfjörðunum og á Ströndum. Einnig er fjarskiptum og rafmagnsöryggi ábótavant í fjórðungnum,“ skrifar Gústaf sem bindur miklar vonir við að staðið verði við núverandi samgönguáætlun, en samkvæmt henni mun vinna við Dýrafjarðargöng hefjast á næsta ári með tilheyrandi úrbótum.
Það ber ekki að skilja sem svo að uppgangur ferðaþjónustunnar síðasta áratuginn hafi ekki náð vestur – ferðaþjónusta er vaxtarsprotinn sem vonir eru bundnar við eins og víðar. Til ferðaþjónustunnar er litið til að breyta ímynd, íbúaþróun og möguleikum svæðisins í samspili við sjávarútveginn sem fyrir er sterkur.
Framþróun ekki sjálfsögð
Gústaf, sem var veðurtepptur í gær og talaði til fundarmanna í gegnum fjarfundarbúnað, sagði ljóst að „þolinmótt fjármagn“ þurfi að koma til ef uppbygging ferðaþjónustunnar á að takast og tryggja nýliðun. Hann sagði að greinin sjálf þurfi að spýta í lófana og fjölga þurfi fyrirtækjum sem starfa allt árið um kring. „En íslenska ríkið og sveitarfélögin á svæðinu þurfa að hlúa að þörfum greinarinnar, að mínu mati, og ákveða hvort ferðaþjónustan á að verða einn af burðarstólpum byggðar hér – og þá með bættum samgöngum, skýrri stefnumótun og umhverfisvænu skipulagi á sjálfbærri nýtingu svæðisins.“
Gústaf sagði að ferðaþjónustan á Vestfjörðum gæti þróast í ólíkar áttir. Hún gæti blómstrað, en annar möguleiki væri sá að aðrar atvinnugreinar, og þá þær sem vinna gegn hreinni ímynd villtrar náttúru, rýri möguleikana. Gústaf segir að það gæti óöryggis í ferðaþjónustunni á Vestfjörðum gagnvart stefnu ríkis og sveitarfélaga varðandi nýtingu náttúrunnar. Slík umræða hafi risið í tengslum við olíuhreinsunarstöð í Arnarfirði og þetta sé að endurtaka sig „varðandi uppbyggingu sjókvíaeldis víðsvegar á Vestfjörðum“.
Gústaf bætir við að „fjárfestar þurfa tryggingu fyrir því að grunninum verði ekki kippt undan þeirri starfsemi sem þeir vilja byggja upp og það þarf varla að benda á að samkeppni svæða um fjárfestingu er gríðarleg. Í viðtölum við aðila sem hyggja á fjárfestingu í ferðaþjónustu á Vestfjörðum kom skýrt fram að grunnforsenda frekari uppbyggingar er ósnortin náttúra svæðisins.“
