Halló, tómatsósa! Brynhildur Björnsdóttir skrifar 3. júní 2011 09:00 Einu sinni voru tveir tómatar að labba yfir götu. Þá kom bíll og keyrði á annan þeirra. Þá sagði hinn: „Halló, tómatsósa!“ Margir kannast eflaust við þennan brandara. Líklegast er að barn hafi sagt þeim hann, sennilega barn undir átta ára aldri. Og sennilega þótti barninu brandarinn svo óbærilega fyndinn að það átti erfitt með að koma honum út úr sér fyrir hlátri. Þessi brandari er merkilegur fyrir margra hluta sakir, ekki síst vegna þess hvernig hann hefur breyst í munnlegri geymd. Upphaflega er brandarinn á enskri tungu og hljóðar svo: „Two tomatoes were crossing the street when one got hit by a car. Then the other one said: Catch up!“ Grínið snýst um orðaleik, orðasambandið „catch up“ eða „drífðu þig“ hljómar eins og „ketchup“, enska orðið yfir tómatsósu. Þarna beitti eftirlifandi tómatur hljóðlíkingu sem ber í sér tvöfalda merkingu, hann segir hinum að drífa sig en bendir jafnframt á ástand hans eftir að bíllinn keyrir á hann. Á íslensku tapast orðaleikurinn í tvöfaldri merkingu orðsins catch up/ketchup og eftir stendur sá einfaldi sannleikur að þegar keyrt er á tómat er líklegast að hann verði að klessu, sem er einmitt það sem tómatsósa er: tómatur í klessu. Sem er fyndið í sjálfu sér, forgengileiki hlutanna getur verið pínulítið fyndinn og umbreyting er líka fyndin, úr matvöru sem gengur yfir götu yfir í aðra matvöru sem er gagnleg á annan hátt. Þá er ótalið grínið sem felst í því að sjá fyrir sér lifandi og talandi tómata. Annar brandari sem er af svipuðum toga og vinsæll hjá sama aldurshópi er brandarinn um appelsínurnar tvær sem eru að ganga niðri á höfn. Önnur dettur í sjóinn og hin segir: „Fljót, skerðu þig í báta!“ Þarna snýst orðaleikurinn um báta til að sigla og appelsínubáta, sem heita svo af því að hægt er að skera appelsínu þannig að hlutarnir séu eins og bátar. Þessi brandari myndi sennilega ekki þýðast vel á tungumál þar sem skornar appelsínur heita eitthvað allt annað. Samt er dálítið erfitt að greina nákvæmlega hvað er fyndið. Um daginn sagði tveggja ára dóttir mín ömmu sinni brandarann: „Einu sinni var bíll sem keyrði á tómatsósu!“ Og svo veltist hún um af hlátri þrátt fyrir að allt það sem geri brandarann um tómatana tvo fyndinn hafi týnst í þessari útgáfu. Og allir hlógu með. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Brynhildur Björnsdóttir Mest lesið Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Einu sinni voru tveir tómatar að labba yfir götu. Þá kom bíll og keyrði á annan þeirra. Þá sagði hinn: „Halló, tómatsósa!“ Margir kannast eflaust við þennan brandara. Líklegast er að barn hafi sagt þeim hann, sennilega barn undir átta ára aldri. Og sennilega þótti barninu brandarinn svo óbærilega fyndinn að það átti erfitt með að koma honum út úr sér fyrir hlátri. Þessi brandari er merkilegur fyrir margra hluta sakir, ekki síst vegna þess hvernig hann hefur breyst í munnlegri geymd. Upphaflega er brandarinn á enskri tungu og hljóðar svo: „Two tomatoes were crossing the street when one got hit by a car. Then the other one said: Catch up!“ Grínið snýst um orðaleik, orðasambandið „catch up“ eða „drífðu þig“ hljómar eins og „ketchup“, enska orðið yfir tómatsósu. Þarna beitti eftirlifandi tómatur hljóðlíkingu sem ber í sér tvöfalda merkingu, hann segir hinum að drífa sig en bendir jafnframt á ástand hans eftir að bíllinn keyrir á hann. Á íslensku tapast orðaleikurinn í tvöfaldri merkingu orðsins catch up/ketchup og eftir stendur sá einfaldi sannleikur að þegar keyrt er á tómat er líklegast að hann verði að klessu, sem er einmitt það sem tómatsósa er: tómatur í klessu. Sem er fyndið í sjálfu sér, forgengileiki hlutanna getur verið pínulítið fyndinn og umbreyting er líka fyndin, úr matvöru sem gengur yfir götu yfir í aðra matvöru sem er gagnleg á annan hátt. Þá er ótalið grínið sem felst í því að sjá fyrir sér lifandi og talandi tómata. Annar brandari sem er af svipuðum toga og vinsæll hjá sama aldurshópi er brandarinn um appelsínurnar tvær sem eru að ganga niðri á höfn. Önnur dettur í sjóinn og hin segir: „Fljót, skerðu þig í báta!“ Þarna snýst orðaleikurinn um báta til að sigla og appelsínubáta, sem heita svo af því að hægt er að skera appelsínu þannig að hlutarnir séu eins og bátar. Þessi brandari myndi sennilega ekki þýðast vel á tungumál þar sem skornar appelsínur heita eitthvað allt annað. Samt er dálítið erfitt að greina nákvæmlega hvað er fyndið. Um daginn sagði tveggja ára dóttir mín ömmu sinni brandarann: „Einu sinni var bíll sem keyrði á tómatsósu!“ Og svo veltist hún um af hlátri þrátt fyrir að allt það sem geri brandarann um tómatana tvo fyndinn hafi týnst í þessari útgáfu. Og allir hlógu með.
Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun