Langavitleysan Páll Baldvin Baldvinsson skrifar 6. október 2009 09:28 Rökin fyrir uppbyggingu nýrra álvera á Bakka við Húsavík og í Helguvík á Vatnsleysuströnd eru vel kunn: landkostir okkar til framleiðslu rafmagns eru slíkir að við eigum ekki að láta strauminn, vatnsafl eða gufu, líða hjá án þess að virkja. Það er í fyrsta lagi. Þá eru erlendir auðhringar ánægðir yfir að koma hingað inn með tækniþekkingu sína og fjármagn til að reisa stórar og nútímalegar verksmiðjur sem taka í afköstum fram eldri verksmiðjum í öðrum löndum. Þótt efasemdir hafi alla tíð verið uppi um að íslenskir ráðamenn hafi orðið þeirrar gæfu aðnjótandi að ná fram hæsta verði fyrir það rafmagn sem þegar er selt. Stórir kaupendur hafa alla tíð haft hreðjatak á þeim íslensku karlmönnum sem samið hafa um söluverð á íslensku rafmagni, samningar hafa til þessa verið unnir í nauðvörn íslenskra hagsmuna. Reynslan ætti því að beina okkur frá samningum um álbræðslur og auðhringa í málmiðnaði sem eru arðránsfyrirtæki hvar sem þeir hola sér niður á jarðarkringlunni. Það er í öðru lagi. Nú varð mikil umbreyting á ráðstöfunarrétti svæða undir verksmiðjur og í framhaldi af því virkjanir fyrir fáum árum: röksemdin var sú að það væri réttur sveitarfélaga misstórra að opna héruð sín fyrir þurftafrekum framkvæmdum af þessu tagi. En fámenn sveitarfélög verða auðveldur leiksoppur kraftmikilla og auðugra fyrirtækja. Reyndar er svo komið að jafnvel þótt sveitarfélögum yrði fækkað enn frekar, þá er íslenskt samfélag að stærðargráðu á við smáborg í samanburði við fjölmennari þjóðir. Raunar ætti landið miðað við mannfjölda að vera eitt sveitarfélag, eitt kjördæmi. En sveitarfélögin ráða þessu, þótt hér þurfi miklu stærra afl almannasjóða til að hrinda stórvirkjum sem álbræðslum og nauðsynlegum virkjunum í framkvæmd. Sveitarstjórnir nyrðra og syðra eru löngu komnar fram úr sér í þessum þætti atvinnuuppbyggingar. Nýlega hefur umhverfisráðherra sent til baka áætlanir um stórfelldar línulagnir, reyndar löngu eftir að frestur til slíkra ákvarðana var úti, sem er léleg stjórnsýsla og ekki til fyrirmyndar. Jafnvel þótt vitað sé um sterka andstöðu við þessar línulagnir þar sem þær eiga að fara um. Látum það vera. Hitt er verra og því verða gagnrýnendur ráðherrans að svara þjóðinni: stærð þeirra verksmiðja sem á teikniborði eru er mun meiri en óvirkjaðar auðlindir vatns og gufu geta staðið undir. Helguvík, Bakki og Straumsvík gera meira en að nota allt sem fáanlegt er, þær þurfa meira. Og til þess dugar ekki loftið í sveitarstjórnarmönnum. Og þá er enn eftir annar hjalli: hvar á að fá fjármagn til að hrinda þessum áformum í gang í næsta virkjunaráfanga þeirra sem þjóna vilja hagsmunum erlendra stórfyrirtækja? Langavitleysan sem hluti embættismanna almennings hefur spilað í nokkur misseri verður að taka enda: það er heimska að ætla að nýta alla fáanlega orku fyrir gjafverð til langrar framtíðar. Ráðamenn verða í undanfara sveitarstjórnarkosninga að svara almenningi með rökum og staðreyndum: hvaða orka á að keyra draumasmiðjur þeirra á fullu, hvar á að fá fjármagn til að reisa nauðsynlegar virkjanir? Og hvað á að gera dugi þær ekki til? Kunni þeir ekki svörin á að finna handa þeim nýtt spilaborð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Páll Baldvin Baldvinsson Mest lesið Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson Skoðun
Rökin fyrir uppbyggingu nýrra álvera á Bakka við Húsavík og í Helguvík á Vatnsleysuströnd eru vel kunn: landkostir okkar til framleiðslu rafmagns eru slíkir að við eigum ekki að láta strauminn, vatnsafl eða gufu, líða hjá án þess að virkja. Það er í fyrsta lagi. Þá eru erlendir auðhringar ánægðir yfir að koma hingað inn með tækniþekkingu sína og fjármagn til að reisa stórar og nútímalegar verksmiðjur sem taka í afköstum fram eldri verksmiðjum í öðrum löndum. Þótt efasemdir hafi alla tíð verið uppi um að íslenskir ráðamenn hafi orðið þeirrar gæfu aðnjótandi að ná fram hæsta verði fyrir það rafmagn sem þegar er selt. Stórir kaupendur hafa alla tíð haft hreðjatak á þeim íslensku karlmönnum sem samið hafa um söluverð á íslensku rafmagni, samningar hafa til þessa verið unnir í nauðvörn íslenskra hagsmuna. Reynslan ætti því að beina okkur frá samningum um álbræðslur og auðhringa í málmiðnaði sem eru arðránsfyrirtæki hvar sem þeir hola sér niður á jarðarkringlunni. Það er í öðru lagi. Nú varð mikil umbreyting á ráðstöfunarrétti svæða undir verksmiðjur og í framhaldi af því virkjanir fyrir fáum árum: röksemdin var sú að það væri réttur sveitarfélaga misstórra að opna héruð sín fyrir þurftafrekum framkvæmdum af þessu tagi. En fámenn sveitarfélög verða auðveldur leiksoppur kraftmikilla og auðugra fyrirtækja. Reyndar er svo komið að jafnvel þótt sveitarfélögum yrði fækkað enn frekar, þá er íslenskt samfélag að stærðargráðu á við smáborg í samanburði við fjölmennari þjóðir. Raunar ætti landið miðað við mannfjölda að vera eitt sveitarfélag, eitt kjördæmi. En sveitarfélögin ráða þessu, þótt hér þurfi miklu stærra afl almannasjóða til að hrinda stórvirkjum sem álbræðslum og nauðsynlegum virkjunum í framkvæmd. Sveitarstjórnir nyrðra og syðra eru löngu komnar fram úr sér í þessum þætti atvinnuuppbyggingar. Nýlega hefur umhverfisráðherra sent til baka áætlanir um stórfelldar línulagnir, reyndar löngu eftir að frestur til slíkra ákvarðana var úti, sem er léleg stjórnsýsla og ekki til fyrirmyndar. Jafnvel þótt vitað sé um sterka andstöðu við þessar línulagnir þar sem þær eiga að fara um. Látum það vera. Hitt er verra og því verða gagnrýnendur ráðherrans að svara þjóðinni: stærð þeirra verksmiðja sem á teikniborði eru er mun meiri en óvirkjaðar auðlindir vatns og gufu geta staðið undir. Helguvík, Bakki og Straumsvík gera meira en að nota allt sem fáanlegt er, þær þurfa meira. Og til þess dugar ekki loftið í sveitarstjórnarmönnum. Og þá er enn eftir annar hjalli: hvar á að fá fjármagn til að hrinda þessum áformum í gang í næsta virkjunaráfanga þeirra sem þjóna vilja hagsmunum erlendra stórfyrirtækja? Langavitleysan sem hluti embættismanna almennings hefur spilað í nokkur misseri verður að taka enda: það er heimska að ætla að nýta alla fáanlega orku fyrir gjafverð til langrar framtíðar. Ráðamenn verða í undanfara sveitarstjórnarkosninga að svara almenningi með rökum og staðreyndum: hvaða orka á að keyra draumasmiðjur þeirra á fullu, hvar á að fá fjármagn til að reisa nauðsynlegar virkjanir? Og hvað á að gera dugi þær ekki til? Kunni þeir ekki svörin á að finna handa þeim nýtt spilaborð.
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun