Stjórnmálaflokkarnir halda allir landsfundi eða flokksþing
í aðdraganda kosninganna í vor. Framsóknarflokkurinn
hefur átt í vök að verjast umfram aðra flokka undanfarin
misseri. Í því ljósi má segja að flokksþingið nú hafi með
ákveðnum hætti verið honum mikilvægara en öðrum
flokkum.
Málefnaundirbúningur flokksþingsins bar öll merki vandaðrar
og málefnalegrar vinnu. Ályktunartillögur um utanríkis- og
Evrópumál byggðust til að mynda á ábyrgum og raunsæjum
sjónarmiðum. Þá komu fram athyglisverðar hugmyndir um breytingar
á kosningaskipan og skipulagi stjórnarráðsins.
Ræða flokksformannsins var um flest málefnaleg með hvassri
gagnrýni á þá flokka sem framsóknarmenn telja að hafi helst náð
frá þeim fylgi. Annað verður ekki sagt en að kraftur og þungi hafi
verið í ræðu hans.
Allt yfirbragð flokksþingsins var á þann veg að ætla má að þeir
forystumenn sem þar komu saman séu ráðnir í að ganga fram af
fullri einurð í komandi kosningabaráttu. Þegar á þessa hefðbundnu
mælikvarða er litið sýnist Framsóknarflokkurinn frekar hafa sótt
í sig veðrið en hitt.
Hætt er hins vegar við að uppljóstrun heilbrigðis- og tryggingaráðherra
um að forystumenn flokksins hafi að undanförnu lagt á
ráðin um stjórnarslit og myndun nýrrar minnihlutastjórnar fyrir
kosningar hafi í einhverjum mæli dregið athyglina frá þinginu
sjálfu og ræðu formannsins.
Málið snýst um að festa í stjórnarskrá hugtakið þjóðareign á auðlindum.
Formaðurinn hefur staðfest að þau sjónarmið séu uppi sem
heilbrigðis- og tryggingaráðherra hefur lýst en eigi að síður viti
hann ekki til þess að ágreiningur sé um málið. Ýmsir hafa reyndar
undrast hversu lengi framsóknarmenn hafa dregið að búa til stöðu
sem miðaði að því að greina þá frá samstarfsflokknum.
Formaður þingflokks Samfylkingarinnar hefur réttilega vakið
athygli á því að Framsóknarflokkurinn kaus að hreyfa þessu máli
ekki í stjórnarskrárnefnd. Með því að flokkurinn hafði ákveðið að
nota það sem stjórnarslitahótun var rétt og eðlilegt að gera það við
ríkisstjórnarborðið en ekki í sjálfstæðri nefnd sem ætlað var að
vinna á öðrum forsendum.
Svo er það stóra spurningin: Hverjir eru líklegastir til að græða
á hugsanlegum stjórnarslitum? Skoðanakannanir sýna talsverða
þreytu með stjórnarsamstarfið, ævintýralega sókn Vinstri grænna
og ósk nærri helmings kjósenda um áframhaldandi stjórnarforystu
núverandi forsætisráðherra.
Ef kjósendur þurfa ekki að nota atkvæðaseðilinn til þess að koma
þreyttu samstarfi frá völdum gæti því svo farið að forystuflokkurinn
í ríkisstjórn græddi mest á stjórnarslitum nú. Það gerðist við
svipaðar aðstæður 1979 þegar óvinsælt vinstra samstarf var óvænt
rofið með myndun minnihlutastjórnar og kosningum í kjölfarið.
Þá vann Framsóknarflokkurinn, sem verið hafði í stjórnarforystu,
verulega á. Alþýðuflokkurinn, sem rauf samstarfið, tapaði miklu
og Sjálfstæðisflokkurinn, sem mælst hafði með yfir 50% skoðanakannanafylgi
í stjórnarandstöðu, missti flugið. Þessi saga gæti allt
eins endurtekið sig að breyttu breytanda.
