Gæði bóka miðað við höfðatölu Friðrika Benónýsdóttir skrifar 21. október 2013 06:00 Bókaflóðið er byrjað. Daglega hellast inn fréttatilkynningar um nýjar bækur sem nú séu fáanlegar í næstu bókabúð. Samkvæmt tilkynningum útgefendanna er hver og ein nánast meistarverk, eitthvað sem enginn má missa af, og gildir þá einu hvort um er að ræða nýjustu skáldsögur viðurkenndra höfunda, fyrstu smásögur ungra höfunda, hekl- eða prjónabækur, megrunarfræði eða afrakstur margra ára rannsóknarvinnu fræðimanna á einhverju sviði. Þetta er allt stórkostlegt, sætir tíðindum, nýr tónn sleginn og gott ef ekki bókmenntasögulegur viðburður. Hvorki meira né minna. Þetta póstmóderníska viðhorf að allt sé jafn merkilegt sem út kemur á prenti virðist skila sér í því að útlendingar fái þá tilfinningu að hérlendis sé tíunda hver manneskja skáld. Í vikunni sem leið birtist á vefsíðu BBC grein eftir Rosie Goldsmith, einn gesta á Bókmenntahátíð í september, þar sem því er haldið fram að einn af hverjum tíu Íslendingum gefi út bók einhvern tíma á lífsleiðinni. Af lestri greinarinnar má helst ráða að allar séu þær bækur skáldskapur þar sem Íslendingar séu jú fæddir sögumenn, en auðvitað á sá skilningur ekki við nokkur rök að styðjast. Íslenskir rithöfundar og bókmenntafrömuðir virðast þó frekar hafa ýtt undir þann misskilning en leiðrétt hann, ef marka má tilsvör þeirra sem tilfærð eru innan gæsalappa í greininni, og Goldsmith dregur eðlilega þá ályktun að á bak við blessaða statistíkina leynist heimsmet í framleiðslu skáldskapar. Og í þeim skilningi að skáldskapur feli í sér hagræðingu á sannleikanum má það auðvitað til sanns vegar færa. Fjöldi útgefinna titla segir hins vegar ekki nokkurn skapaðan hlut um skáldskaparleg afrek Íslendinga, hvað þá að þeim perlum sem á hverju ári leynast innan flóðsins sé nokkur greiði gerður með því að setja þær í sömu hálsfesti og bækur um nýjasta megrunaræðið eða heklaðar sófadúllur. Okkar góðu höfundar eiga svo miklu betra skilið. Eflaust þykir einhverjum að það óttaleg smámunasemi og bókmenntasnobb að gera greinarmun á skáldskap og bókaframleiðslu. Hverju skiptir hvort fólk skrifar fagurbókmenntir eða fegrunarráð ef það kemur út á bók sem hægt er að hafa með í statistíkinni sem gerir okkur einstök í veröldinni? Við erum bara mest og best og það jaðrar við landráð að skoða hvað að baki þeim fullyrðingum liggur. Sá hugsunarháttur og skorturinn á sjálfsgagnrýni kom okkur reyndar á kaldan klaka fyrir fimm árum en eftir því virðist ekki nokkur maður muna. Hið gagnrýnislausa sjálfshól veður uppi sem aldrei fyrr og þótt við stærum okkur kannski ekki lengur af fegurstu konum og sterkustu mönnum heims þá blossar þjóðernisrembingurinn upp af minnsta tilefni og úrtölufólki er vinsamlegast bent á að flytja bara úr landi sé það ekki sammála. Slíkan málflutning þekkjum við úr sögunni sem aðferð við að byggja upp sjálfstraust þjóða sem beðið hafa skipbrot í einhverjum skilningi og dæmin um afleiðingar hans ættu að vera nægilega ógnvekjandi til að staldra við og skoða í fullri alvöru hvert slíkur uppbelgdur þjóðernishroki leiðir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Friðrika Benónýsdóttir Mest lesið Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Bókaflóðið er byrjað. Daglega hellast inn fréttatilkynningar um nýjar bækur sem nú séu fáanlegar í næstu bókabúð. Samkvæmt tilkynningum útgefendanna er hver og ein nánast meistarverk, eitthvað sem enginn má missa af, og gildir þá einu hvort um er að ræða nýjustu skáldsögur viðurkenndra höfunda, fyrstu smásögur ungra höfunda, hekl- eða prjónabækur, megrunarfræði eða afrakstur margra ára rannsóknarvinnu fræðimanna á einhverju sviði. Þetta er allt stórkostlegt, sætir tíðindum, nýr tónn sleginn og gott ef ekki bókmenntasögulegur viðburður. Hvorki meira né minna. Þetta póstmóderníska viðhorf að allt sé jafn merkilegt sem út kemur á prenti virðist skila sér í því að útlendingar fái þá tilfinningu að hérlendis sé tíunda hver manneskja skáld. Í vikunni sem leið birtist á vefsíðu BBC grein eftir Rosie Goldsmith, einn gesta á Bókmenntahátíð í september, þar sem því er haldið fram að einn af hverjum tíu Íslendingum gefi út bók einhvern tíma á lífsleiðinni. Af lestri greinarinnar má helst ráða að allar séu þær bækur skáldskapur þar sem Íslendingar séu jú fæddir sögumenn, en auðvitað á sá skilningur ekki við nokkur rök að styðjast. Íslenskir rithöfundar og bókmenntafrömuðir virðast þó frekar hafa ýtt undir þann misskilning en leiðrétt hann, ef marka má tilsvör þeirra sem tilfærð eru innan gæsalappa í greininni, og Goldsmith dregur eðlilega þá ályktun að á bak við blessaða statistíkina leynist heimsmet í framleiðslu skáldskapar. Og í þeim skilningi að skáldskapur feli í sér hagræðingu á sannleikanum má það auðvitað til sanns vegar færa. Fjöldi útgefinna titla segir hins vegar ekki nokkurn skapaðan hlut um skáldskaparleg afrek Íslendinga, hvað þá að þeim perlum sem á hverju ári leynast innan flóðsins sé nokkur greiði gerður með því að setja þær í sömu hálsfesti og bækur um nýjasta megrunaræðið eða heklaðar sófadúllur. Okkar góðu höfundar eiga svo miklu betra skilið. Eflaust þykir einhverjum að það óttaleg smámunasemi og bókmenntasnobb að gera greinarmun á skáldskap og bókaframleiðslu. Hverju skiptir hvort fólk skrifar fagurbókmenntir eða fegrunarráð ef það kemur út á bók sem hægt er að hafa með í statistíkinni sem gerir okkur einstök í veröldinni? Við erum bara mest og best og það jaðrar við landráð að skoða hvað að baki þeim fullyrðingum liggur. Sá hugsunarháttur og skorturinn á sjálfsgagnrýni kom okkur reyndar á kaldan klaka fyrir fimm árum en eftir því virðist ekki nokkur maður muna. Hið gagnrýnislausa sjálfshól veður uppi sem aldrei fyrr og þótt við stærum okkur kannski ekki lengur af fegurstu konum og sterkustu mönnum heims þá blossar þjóðernisrembingurinn upp af minnsta tilefni og úrtölufólki er vinsamlegast bent á að flytja bara úr landi sé það ekki sammála. Slíkan málflutning þekkjum við úr sögunni sem aðferð við að byggja upp sjálfstraust þjóða sem beðið hafa skipbrot í einhverjum skilningi og dæmin um afleiðingar hans ættu að vera nægilega ógnvekjandi til að staldra við og skoða í fullri alvöru hvert slíkur uppbelgdur þjóðernishroki leiðir.
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun