Sætmeti til sölu 18. nóvember 2011 06:00 Mikill fréttaflutningur hefur verið um ofþyngd Íslendinga undanfarið. Talað er um að Íslendingar séu næstfeitasta þjóð Vesturlanda og að aukinni offitu barna sé best lýst sem faraldri. Ýmsar umræður hafa sprottið upp í kjölfar þessa fréttaflutnings og vilja margir meina að orðum sé nokkuð aukið og einnig að heilsufarsvandamál og ofþyngd séu ekki endilega jafn samanspyrt og margir þeir sem tjá sig um ofþyngd vilja vera láta. Ég ætla ekkert að tjá mig um það hér enda væri ég þá á hálum ís, tilheyrandi þeim vaxandi hópi Íslendinga sem er í ofþyngd. Mig langar hins vegar að benda á að ef sú er raunin að ofþyngd og offita stefni hraðbyri í þá átt að vera stærsta heilsufarsvandamál Íslendinga væri eðlilegt að staldra við og velta fyrir sér hvað hægt sé að gera til að stemma stigu við vandanum. Rannsóknir sýna að sykur er fíkniefni á sama hátt og áfengi og tóbak og að þeir sem ánetjast því eiga erfitt með að standast það þegar það býðst. Mannfólk er enda forritað til að sækja í sykur og aðrar hitaeiningaríkar afurðir. Aðgerðir gegn ofneyslu á áfengi og tóbaki hafa meðal annars falið í sér stífar reglur um aðgengi; áfengi má til dæmis ekki kaupa nema á veitingastöðum eða í sérverslunum, tóbak er hvergi sýnilegt í verslunum og innkaup eru háð aldurstakmarki. Alfarið er bannað að auglýsa þessar vörur. Þegar kveikt er á sjónvarpi, einkum þegar fjölskylduefni er á dagskrá, má hins vegar sjá bráðið súkkulaði leka tælandi um allan skjá og þegar gengið er inn í matvöruverslanir fer ekkert á milli mála hvað helst á að selja; sælgæti og gosdrykkjum er stillt upp þannig að ekki fer framhjá neinum. Þá er regla frekar en undantekning að sælgæti sé til sölu við kassann svo góður tími gefist til að láta freistast á meðan beðið er í röð eftir því að borga. Flestir sem þurfa að fara í matarinnkaup með börn meðferðis þekkja umræðurnar sem sprottið geta þar. Það er ljóst að ofþyngd stafar helst af ofneyslu hitaeiningaríkrar fæðu og hreyfingarleysi. Læknar hafa nú fengið umboð til að ávísa á hreyfingu ef þeir telja þörf á og er það vel. En vandinn í sambandi við neysluna situr eftir hjá neytandanum. Og hann heldur áfram að borða nammi og drekka kók á meðan aðgengi að því er eins auðvelt og raun ber vitni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Brynhildur Björnsdóttir Mest lesið Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Nýbygging þýðir ekki gallalaus eign Annþór Kristján Karlsson Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson Skoðun
Mikill fréttaflutningur hefur verið um ofþyngd Íslendinga undanfarið. Talað er um að Íslendingar séu næstfeitasta þjóð Vesturlanda og að aukinni offitu barna sé best lýst sem faraldri. Ýmsar umræður hafa sprottið upp í kjölfar þessa fréttaflutnings og vilja margir meina að orðum sé nokkuð aukið og einnig að heilsufarsvandamál og ofþyngd séu ekki endilega jafn samanspyrt og margir þeir sem tjá sig um ofþyngd vilja vera láta. Ég ætla ekkert að tjá mig um það hér enda væri ég þá á hálum ís, tilheyrandi þeim vaxandi hópi Íslendinga sem er í ofþyngd. Mig langar hins vegar að benda á að ef sú er raunin að ofþyngd og offita stefni hraðbyri í þá átt að vera stærsta heilsufarsvandamál Íslendinga væri eðlilegt að staldra við og velta fyrir sér hvað hægt sé að gera til að stemma stigu við vandanum. Rannsóknir sýna að sykur er fíkniefni á sama hátt og áfengi og tóbak og að þeir sem ánetjast því eiga erfitt með að standast það þegar það býðst. Mannfólk er enda forritað til að sækja í sykur og aðrar hitaeiningaríkar afurðir. Aðgerðir gegn ofneyslu á áfengi og tóbaki hafa meðal annars falið í sér stífar reglur um aðgengi; áfengi má til dæmis ekki kaupa nema á veitingastöðum eða í sérverslunum, tóbak er hvergi sýnilegt í verslunum og innkaup eru háð aldurstakmarki. Alfarið er bannað að auglýsa þessar vörur. Þegar kveikt er á sjónvarpi, einkum þegar fjölskylduefni er á dagskrá, má hins vegar sjá bráðið súkkulaði leka tælandi um allan skjá og þegar gengið er inn í matvöruverslanir fer ekkert á milli mála hvað helst á að selja; sælgæti og gosdrykkjum er stillt upp þannig að ekki fer framhjá neinum. Þá er regla frekar en undantekning að sælgæti sé til sölu við kassann svo góður tími gefist til að láta freistast á meðan beðið er í röð eftir því að borga. Flestir sem þurfa að fara í matarinnkaup með börn meðferðis þekkja umræðurnar sem sprottið geta þar. Það er ljóst að ofþyngd stafar helst af ofneyslu hitaeiningaríkrar fæðu og hreyfingarleysi. Læknar hafa nú fengið umboð til að ávísa á hreyfingu ef þeir telja þörf á og er það vel. En vandinn í sambandi við neysluna situr eftir hjá neytandanum. Og hann heldur áfram að borða nammi og drekka kók á meðan aðgengi að því er eins auðvelt og raun ber vitni.