Ólafur Stephensen: Rannsóknar þörf Ólafur Stephensen skrifar 23. apríl 2010 06:00 Þúsundir lífeyrisþega standa frammi fyrir því þessa dagana að kjör þeirra versna vegna skerðingar greiðslna úr sjóðunum. Hrafn Magnússon, framkvæmdastjóri Landssambands lífeyrissjóða, sagði í Fréttablaðinu í fyrradag að ástæður skerðingarinnar væru einkum tvær; stærsta skýringin væri bankahrunið en jafnframt þyrfti að bregðast við hækkandi meðalaldri sjóðfélaga. Vissulega töpuðu lífeyrissjóðirnir miklum eignum í hruninu og ávöxtun þeirra skertist. En forsvarsmenn þeirra geta samt ekki bara afgreitt málið með því að skert kjör séu hruninu að kenna. Fyrst þarf að svara þeirri spurningu hver þáttur lífeyrissjóðanna kunni að hafa verið í því að svo fór sem fór. Lífeyrissjóðirnir voru ekki það íhaldssama afl á hlutabréfamarkaðnum sem ætlast mátti til - og lífeyrissjóðir eru víðast á þroskuðum fjármagnsmörkuðum. Þeir risu ekki upp gegn áhættusömum fjárfestingum. Þeir tóku heldur ekki í taumana þegar stjórnendalaun og bónuskerfi fóru úr böndunum. Sagan af framgöngu þáverandi formanns VR, stærsta stéttarfélags landsins og fulltrúa eins stærsta lífeyrissjóðs landsins í stjórn Kaupþings, er þvert á móti dæmi um hið gagnstæða. Forsvarsmenn lífeyrissjóðanna voru í makindalegu sambandi við bankana, þátttakendur í boðsferðum og lúxuslífi bankaforkólfanna. Í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis er ekki að finna sérstaka rannsókn á hlut lífeyrissjóðanna, en vikið að þeim nokkrum orðum. Spurningarmerki er til dæmis sett við það sem virðist hafa verið brask nokkurra þeirra stærstu í skammtímaviðskiptum með gjaldeyri, þrátt fyrir að lífeyrissjóðir eigi að vera með langtímafjárfestingarstefnu. Þá er í skýrslu siðferðishóps rannsóknarnefndarinnar fjallað lítillega um lífeyrissjóðina og meðal annars vakin athygli á að þeir höfðu fæstir neinar skriflegar siðareglur, sem kváðu á um hvort þiggja mætti boðsferðir eða annan greiða af fjármálafyrirtækjum. Niðurstaða starfshópsins er þessi: „Margt er óljóst um stöðu lífeyrissjóðanna og starfshætti þeirra en málefni þeirra kalla á sérstaka rannsókn og greiningu sem ekki var unnt að gera af rannsóknarnefnd Alþingis. Síðasti áratugur hefur verið lærdómsríkur fyrir alla þá sem leitt hafa lífeyrissjóði landsmanna og það er áríðandi að vönduð umræða fari fram um hlutverk þeirra í framtíðinni, starfshætti og fjárfestingarstefnu." Fyrir skemmstu var birt skýrsla starfshóps á vegum Landssamtaka lífeyrissjóða, sem átti að fjalla um lærdóma, sem lífeyrissjóðirnir gætu dregið af bankahruninu. Sú skýrsla er einkennilegur kattarþvottur, þar sem fyrst og fremst koma fram tæknilegar ábendingar, en ekki er einu orði vikið að ábyrgð stjórnenda sjóðanna, siðareglum eða fjárfestingarstefnu á breiðari grundvelli. Hin sérstaka rannsókn og greining, sem kallað er eftir í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis, hefur því ekki farið fram. Almennir sjóðfélagar lífeyrissjóðanna hljóta að kalla eftir henni - og stjórnvöld að bregðast við. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun
Þúsundir lífeyrisþega standa frammi fyrir því þessa dagana að kjör þeirra versna vegna skerðingar greiðslna úr sjóðunum. Hrafn Magnússon, framkvæmdastjóri Landssambands lífeyrissjóða, sagði í Fréttablaðinu í fyrradag að ástæður skerðingarinnar væru einkum tvær; stærsta skýringin væri bankahrunið en jafnframt þyrfti að bregðast við hækkandi meðalaldri sjóðfélaga. Vissulega töpuðu lífeyrissjóðirnir miklum eignum í hruninu og ávöxtun þeirra skertist. En forsvarsmenn þeirra geta samt ekki bara afgreitt málið með því að skert kjör séu hruninu að kenna. Fyrst þarf að svara þeirri spurningu hver þáttur lífeyrissjóðanna kunni að hafa verið í því að svo fór sem fór. Lífeyrissjóðirnir voru ekki það íhaldssama afl á hlutabréfamarkaðnum sem ætlast mátti til - og lífeyrissjóðir eru víðast á þroskuðum fjármagnsmörkuðum. Þeir risu ekki upp gegn áhættusömum fjárfestingum. Þeir tóku heldur ekki í taumana þegar stjórnendalaun og bónuskerfi fóru úr böndunum. Sagan af framgöngu þáverandi formanns VR, stærsta stéttarfélags landsins og fulltrúa eins stærsta lífeyrissjóðs landsins í stjórn Kaupþings, er þvert á móti dæmi um hið gagnstæða. Forsvarsmenn lífeyrissjóðanna voru í makindalegu sambandi við bankana, þátttakendur í boðsferðum og lúxuslífi bankaforkólfanna. Í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis er ekki að finna sérstaka rannsókn á hlut lífeyrissjóðanna, en vikið að þeim nokkrum orðum. Spurningarmerki er til dæmis sett við það sem virðist hafa verið brask nokkurra þeirra stærstu í skammtímaviðskiptum með gjaldeyri, þrátt fyrir að lífeyrissjóðir eigi að vera með langtímafjárfestingarstefnu. Þá er í skýrslu siðferðishóps rannsóknarnefndarinnar fjallað lítillega um lífeyrissjóðina og meðal annars vakin athygli á að þeir höfðu fæstir neinar skriflegar siðareglur, sem kváðu á um hvort þiggja mætti boðsferðir eða annan greiða af fjármálafyrirtækjum. Niðurstaða starfshópsins er þessi: „Margt er óljóst um stöðu lífeyrissjóðanna og starfshætti þeirra en málefni þeirra kalla á sérstaka rannsókn og greiningu sem ekki var unnt að gera af rannsóknarnefnd Alþingis. Síðasti áratugur hefur verið lærdómsríkur fyrir alla þá sem leitt hafa lífeyrissjóði landsmanna og það er áríðandi að vönduð umræða fari fram um hlutverk þeirra í framtíðinni, starfshætti og fjárfestingarstefnu." Fyrir skemmstu var birt skýrsla starfshóps á vegum Landssamtaka lífeyrissjóða, sem átti að fjalla um lærdóma, sem lífeyrissjóðirnir gætu dregið af bankahruninu. Sú skýrsla er einkennilegur kattarþvottur, þar sem fyrst og fremst koma fram tæknilegar ábendingar, en ekki er einu orði vikið að ábyrgð stjórnenda sjóðanna, siðareglum eða fjárfestingarstefnu á breiðari grundvelli. Hin sérstaka rannsókn og greining, sem kallað er eftir í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis, hefur því ekki farið fram. Almennir sjóðfélagar lífeyrissjóðanna hljóta að kalla eftir henni - og stjórnvöld að bregðast við.
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun