Skýrir hagsmunir og óskýrir Ólafur Stephensen skrifar 5. júlí 2010 06:00 Í umræðum um dóm Hæstaréttar um gengistryggðu lánin og tilmæli eftirlitsstofnana um að miðað verði við seðlabankavexti á lánunum, er málinu gjarnan stillt þannig upp að það snúist um hagsmuni lánþega annars vegar og hagsmuni fjármagnseigenda og erlendra kröfuhafa hins vegar. Þeir síðarnefndu muni tapa, ef samningsvextirnir einir verði látnir standa. Ummæli Franeks Roswadowski, fulltrúa Alþjóðagjaldeyrissjóðsins á Íslandi, í helgarblaði Fréttablaðsins setja málið í annað ljós. Roswadowski segir í fyrsta lagi að bankarnir muni geta tekið eitthvað af högginu á sig, verði niðurstaða Hæstaréttar sú að þeir sem tóku gengislán greiði aðeins samningsvextina. Þeir muni þó aldrei ráða við það allt og þótt kröfuhafar muni leggja eitthvað af mörkum, muni megnið af nýju hlutafé koma frá ríkinu, þ.e. skattgreiðendum. Það verði kostnaðarsamt, enda ábyrgist ríkissjóður innistæður í bönkunum. Skattahækkanir geti þurft að koma til. Í öðru lagi nefnir fulltrúi AGS að útlit sé fyrir það vegna Hæstaréttardómsins á dögunum að endurskipulagning skulda heimila og fyrirtækja tefjist enn frekar en þegar sé orðið. Loks segir Roswadowski að óvissa vegna málsins tefji afnám gjaldeyrishafta; ekkert vit sé í að aflétta þeim þegar óvissa ríki í efnahagsmálum. Að því gefnu að greining Franeks Roswadowski sé rétt, er málið ekki alveg svo einfalt að málið snúist bara um hagsmuni skuldara annars vegar og fjármagnseigenda og útlendra kröfuhafa hins vegar. Það er líka hægt að stilla því þannig upp að annars vegar snúist það um mjög skýrt skilgreinda hagsmuni, sem þessir tveir hópar eiga, hins vegar um almennari og ekki eins rækilega skilgreinda hagsmuni, sem flest heimili og fyrirtæki í landinu eiga. Auðvitað eiga heimili og fyrirtæki, sem tóku gengistryggð lán, mjög skýra hagsmuni af því að þau breytist vegna dóms Hæstaréttar í hagstæðustu lán sem völ er á, bæði fyrir og eftir kreppu. Og í ljósi þess að fjármálastofnanir hefðu aldrei veitt lán á slíkum kjörum, enda hefðu þær svo augljóslega tekið alltof mikla áhættu með slíkum lánveitingum, eiga þær líka skýra hagsmuni af því að samningsvextir verði ekki niðurstaðan. Með því að fara þá leið sem Fjármálaeftirlitið og Seðlabankinn hafa lagt til, að miða við lægstu vexti Seðlabankans, er óhagræðinu af falli krónunnar í flestum tilvikum skipt á milli þessara hópa. Öll heimili og fyrirtæki á Íslandi eiga svo hagsmuni af því að kreppunni ljúki sem fyrst. Það er ekki þeirra hagur, hvorki þeirra sem tóku gengistryggð lán né þeirra sem fjármögnuðu sig einhvern veginn öðruvísi, að fjármálakerfið fái á sig högg eða að ríkissjóður neyðist til að koma því til bjargar. Hæstiréttur mun að sjálfsögðu dæma eftir réttum lögum. En það er ástæða til að mála ekki bara svarthvíta mynd af því hvaða hagsmunir eru í spilinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun
Í umræðum um dóm Hæstaréttar um gengistryggðu lánin og tilmæli eftirlitsstofnana um að miðað verði við seðlabankavexti á lánunum, er málinu gjarnan stillt þannig upp að það snúist um hagsmuni lánþega annars vegar og hagsmuni fjármagnseigenda og erlendra kröfuhafa hins vegar. Þeir síðarnefndu muni tapa, ef samningsvextirnir einir verði látnir standa. Ummæli Franeks Roswadowski, fulltrúa Alþjóðagjaldeyrissjóðsins á Íslandi, í helgarblaði Fréttablaðsins setja málið í annað ljós. Roswadowski segir í fyrsta lagi að bankarnir muni geta tekið eitthvað af högginu á sig, verði niðurstaða Hæstaréttar sú að þeir sem tóku gengislán greiði aðeins samningsvextina. Þeir muni þó aldrei ráða við það allt og þótt kröfuhafar muni leggja eitthvað af mörkum, muni megnið af nýju hlutafé koma frá ríkinu, þ.e. skattgreiðendum. Það verði kostnaðarsamt, enda ábyrgist ríkissjóður innistæður í bönkunum. Skattahækkanir geti þurft að koma til. Í öðru lagi nefnir fulltrúi AGS að útlit sé fyrir það vegna Hæstaréttardómsins á dögunum að endurskipulagning skulda heimila og fyrirtækja tefjist enn frekar en þegar sé orðið. Loks segir Roswadowski að óvissa vegna málsins tefji afnám gjaldeyrishafta; ekkert vit sé í að aflétta þeim þegar óvissa ríki í efnahagsmálum. Að því gefnu að greining Franeks Roswadowski sé rétt, er málið ekki alveg svo einfalt að málið snúist bara um hagsmuni skuldara annars vegar og fjármagnseigenda og útlendra kröfuhafa hins vegar. Það er líka hægt að stilla því þannig upp að annars vegar snúist það um mjög skýrt skilgreinda hagsmuni, sem þessir tveir hópar eiga, hins vegar um almennari og ekki eins rækilega skilgreinda hagsmuni, sem flest heimili og fyrirtæki í landinu eiga. Auðvitað eiga heimili og fyrirtæki, sem tóku gengistryggð lán, mjög skýra hagsmuni af því að þau breytist vegna dóms Hæstaréttar í hagstæðustu lán sem völ er á, bæði fyrir og eftir kreppu. Og í ljósi þess að fjármálastofnanir hefðu aldrei veitt lán á slíkum kjörum, enda hefðu þær svo augljóslega tekið alltof mikla áhættu með slíkum lánveitingum, eiga þær líka skýra hagsmuni af því að samningsvextir verði ekki niðurstaðan. Með því að fara þá leið sem Fjármálaeftirlitið og Seðlabankinn hafa lagt til, að miða við lægstu vexti Seðlabankans, er óhagræðinu af falli krónunnar í flestum tilvikum skipt á milli þessara hópa. Öll heimili og fyrirtæki á Íslandi eiga svo hagsmuni af því að kreppunni ljúki sem fyrst. Það er ekki þeirra hagur, hvorki þeirra sem tóku gengistryggð lán né þeirra sem fjármögnuðu sig einhvern veginn öðruvísi, að fjármálakerfið fái á sig högg eða að ríkissjóður neyðist til að koma því til bjargar. Hæstiréttur mun að sjálfsögðu dæma eftir réttum lögum. En það er ástæða til að mála ekki bara svarthvíta mynd af því hvaða hagsmunir eru í spilinu.
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun