Nítjánda öldin komin út

Í gær kom út hjá forlaginu JPV útgáfu stórbókin Ísland í aldanna rás 1800­-1899 en á árunum 2000-2002 gaf forlagið út sögu 20. aldarinnar í sama bókaflokki og naut hún fádæma vinsælda meðal almennings og seldist í þúsundum eintaka, fyrst í þremur bindum og loks í einu.

Nýja ritröðin var í stóru broti, ríkulega myndskreytt en dró dám af stórvirkinu Aldirnar en útgáfa þeirra var að renna sitt skeið á forlagi Iðunnar þegar nýja ritröðin hóf göngu sína. Það var Valdimar Jóhannsson sem stóð að þeirri útgáfu í upphafi og hafði hún gríðarlegt uppfræðslugildi um sögu fyrri tíðar meðal almennings í nokkrar kynslóðir.

Það var síðan sonur Valdimars, Jóhann Páll, sem tók sig til og gaf út nýju ritröðina: spurður um stærð þessa útgáfuverks sagði Jóhann í viðtali við Fréttablaðið í gær: „Fyrsta prentun bókarinnar er 5.000 eintök en þetta er stærsta og dýrasta útgáfa sem ég hef nokkru sinni lagt út í. Um 540 blaðsíður í stóru broti með yfir 1.000 myndum. Það dytti engum útgefanda í hug að ráðast í svona verk ef hann óraði fyrir hversu mikil vinna og kostnaður er því samfara en ég kann sem betur fer ekki á Excel og hef aldrei gert kostnaðaráætlun um nokkra bók í þau rúmu 30 ár sem ég hef fengist við bókaútgáfu. Við höfum ekki tekið saman útgáfukostnaðinn við þessa bók en hann hleypur á tugum milljóna en ég vona að þjóðin taki bókinni fagnandi enda kærkomin bók öllum sem vilja hafa einhverja hugmynd um hvaðan þeir koma. Hönnun bókarinnar og efnistök eru með þeim hætti að reynt er að fanga tíðarandann hverju sinni þannig að upplifun lesandans verði meiri."

Lesendur fyrri bóka í ritröðinni sem kunnugir eru Öldunum sem Valdimar faðir Jóhanns gaf út hljóta að spyrja hvort fyrirhugað sé að halda áfram útgáfu af þessu tagi? „Það hefur lengi verið draumur minn að feta í fótspor föður míns sem gaf á sínum tíma út Aldirnar. Mig langar að gefa út vandaðri og fyllri bækur um sögu þjóðarinnar frá upphafi til okkar daga. Aldirnar hafa opnað tugþúsundum Íslendinga horfinn heim en þær voru auðvitað barn síns tíma og kröfurnar á öllum sviðum miklu meiri en áður og bókargerð hefur tekið stórstígum framförum frá þeim tíma sem faðir minn réðst í útgáfu fyrstu Aldarinnar. Hann lagði allt undir og ég ákvað að gera það líka núna löngu seinna. Vonandi hef ég kjark til að ráðast íE18. öldina áður en langt um líður en hver bók á sér mjög langan aðdraganda í vinnslu þó hann sé ótrúlega skammur miðað við umfang verksins. Kannski auðnast mér að gefa út í söguna alla áður en ég set upp tærnar."

Í bókinni er saga íslensku þjóðarinnar rakin ár frá ári. Fjöldi sérfræðinga ritar yfirlitsgreinar um margvísleg efni og er víða drepið niður í umfjöllun um daglegt líf og sögulega atburði. Um eitt þúsund myndir opna lesendum horfinn heim, þar sem lífsbaráttan var gríðarlega hörð en nútíminn samt innan seilingar.

Aðalhöfundur þessa bindis er Bjarki Bjarnason sem hefur á undanförnum árum viðað að sér miklu efni í verkið. Aðalritstjóri Íslands í aldanna rás 1800-1899 er Sigríður Harðardóttir og myndaritstjóri Margrét Tryggvadóttir. Um hönnun bókarinnar, útlit og umbrot sá Jón Ásgeir Hreinsson en Guðmundur Þorsteinsson gekk frá umbrotinu til prentunar.

Í bókinni er greint frá stórviðburðum og merkistíðindum, náttúruhamförum, skipssköðum og sakamálum. sjálfstæðisbaráttu og þjóðfrelsismálum Íslendinga og kvenréttinda- og verkalýðsbaráttu eru gerð góð skil, sagt er frá menningu, listum og þróun íslenskunnar, baráttunni við fátækt og hungur, sérkennilegum skoðunum og deilum. Í upphafi hvers árs er atburðaannáll auk veðurlýsingar ársins. Einnig er gerð grein fyrir helstu fréttum frá útlöndum.

Gríðarleg vinna var lögð í að gera bókina sem best úr garði og eftirtaldir sérfræðingar rituðu yfirlitsgreinar um þróun mála á ýmsum sviðum á 19. öld: Ragnheiður Gyða Jónsdóttir, Jón Þ. Þór, Lýður Björnsson, Andrés Arnalds, Ari Trausti Guðmundsson, Árni Daníel Júlíusson, Bjarki Sveinbjörnsson, Fríður Ólafsdóttir, Guðjón Friðriksson, Guðmundur Andri Thorsson, Hrafnhildur Schram, Ingimar Jónsson, Kristín Ástgeirsdóttir, Loftur Guttormsson, Már Jónsson, Páll V. Bjarnason, Silja Aðalsteinsdóttir, Sveinn Einarsson og Trausti Jónsson. Í bókinni eru fleiri myndir frá 19. öld en áður hafa birst á einum stað, bæði ljósmyndir eftir að sú tækni kemur fram um miðja öldina, stungumyndir, teikningar og málverk, auk nýrri mynda af gripum og stöðum. Öflun þeirra var mikið verk og leitaði Margrét víða fanga, bæði í einkasöfnum og opinberum söfnum. Ýtarlegar mynda-, nafna- og atriðisorðaskrár eru í bókinni og gera hana þar með mjög aðgengilega fyrir fróðleiksfúst fólk á öllum aldri.

Ísland í aldanna rás 1800-1899 er prentuð og bundin í Prentsmiðjunni Odda. Hún er seld á sérstöku kynningarverði til áramóta.