Atvinnuleysi ungmenna á Íslandi

"Við höfum mikla trú á að skýrsla þessi hjálpi til í ástandi atvinnulausra ungmenna. Við setjum fram nokkrar tillögur til úrbóta, bendum á að vandinn er til staðar og að leiðir séu til þess að leysa hann," segir Margrét Valdimarsdóttir, nemi í félagsfræði við Háskóla Íslands. Margrét, ásamt Auðbjörgu Björnsdóttur, mastersnema í félagsfræði við Háskólann á Íslandi unnu að verkefni fyrir Vinnumiðlun ungs fólks sem ber titilinn Vinnumiðlun ungs fólks - Nýjar leiðir í atvinnumálum ungs fólks. Var þetta sumarvinna Margrétar og Auðbjargar en þær fengu styrk frá Nýsköpunarsjóði Íslands fyrir þriggja mánaða starf í þágu rannsóknarinnar sem átti að varpa ljósi á ástand ungs fólks á atvinnumarkaðinum. Í sambandi við rannsóknina könnuðu Margrét og Auðbjörg stöðu ungs fólk í Reykjavík á atvinnumarkaðnum og athuguðu hvaða úrræði myndu nýtast ungu fólki í atvinnuleit best. Þær stöllur öfluðu sér upplýsinga með heimildaöflun, tóku viðtöl við sérfræðinga sem starfa að atvinnumálum ungs fólks, lögðu könnun fyrir um fjörutíu sérfræðinga og aðra könnun fyrir um þrjú hundruð umsækjendur hjá Vinnumiðlun ungs fólks. Efni rannsóknarinnar var loks kynnt opinberlega í Ráðhúsinu 8. október síðastliðinn. "Sambærilegar rannsóknir hafa ekki verið margar en þó gerði Rannsóknir og greinin utanskólarannsókn ekki fyrir svo löngu. Það er mjög góð rannsókn en hún fjallað ekki beint um atvinnu ungs fólks. Þar voru rannsökum ungmenni sem höfðu dottið úr framhaldsskóla. Við höfðum þessa rannsókn til hliðsjónar og staðreynd er að stór hópur þeirra ungmenna sem eru atvinnulaus eru krakkar með enga menntun," segir Margrét. Atvinnuleysi meira en áður Í rannsókn þeirra Margrétar og Auðbjargar kemur í ljós að atvinnleysi ungmenna á aldrinum fimmtán til 24 ára hefur aukist mikið á undanförnum árum á höfuðborgarsvæðinu. Þá var atvinnuleysi til dæmis minnst í september árið 2000 en þá voru 112 ungmenni skráð atvinnulaus. Fjöldi atvinnulausra í maí árið 2004 var hins vegar 1020 einstaklingar. Langtímaatvinnuleysi er annað sem hefur aukist mikið á síðustu árum í aldurshópnum fimmtán til 24 ára. Langtímaatvinnuleysi var tæplega tíu prósent í febrúar árið 2000 en í maí árið 2004 var það tuttugu prósent, og náði sögulegu hámarki en 201 ungmenni var skráð langtímaatvinnulaust. Atvinnuleysi leiðir einnig af sér alvarleg vandamál í samfélaginu eins og rannsóknin sýnir fram á. Ungt, atvinnulaust fólk er líklegra til að reykja og drekka áfengi í óhófi. Sálræn vandamál eru fleiri í þessum hópi og ungt, atvinnulaust fólk er líklegra til að verða atvinnulaust á fullorðinsárum. Atvinnulaust fólk mætir síðan síður skilningi umhverfis og samfélags þar sem atvinnuleysi hefur ekki verið mikið hér á landi. Ættum að fylgja stefnu nágrannaþjóða "Ungir krakkar sem eru atvinnulausir eru mjög ólíkir og því er ekki rétt að setja öll atvinnulaus ungmenni undir sama þak. Það sem hentar til að aðstoða einn hentar ekki fyrir annan. Í nágrannaþjóðum okkar fer strax greiningarvinna í gang þegar ungmenna skrá sig atvinnulaus. Þar er menntun og starfsþjálfun tengd saman og hverjum einstaklingi er veitt ráðgjöf eftir því sem hentar honum best. Þessi vinna hefur borinn gríðarlega mikinn árangur í baráttunni við atvinnuleysi ungmenna. Hér á landi verður að vera meira samstarf á milli stofnanna en það hefur ekki verið mikið síðastliðin árin. Félagsþjónustan verður að vinna með Vinnumiðlun og Vinnumiðlun verður þá að vinna með Vinnumiðlun ungs fólks til að vinna úr þessum vandamálum," segir Margrét en nú þegar hafa rannsóknir hennar Auðbjargar breytt einhverju í þessu alvarlega ástandi. "Þegar við byrjuðum í þessu verkefni var Vinnumiðlun ungs fólks aðeins starfrækt yfir sumartímann. Vegna niðurstaða úr rannsókn okkar verður Vinnumiðlun ungs fólks framvegis starfsrækt allt árið. Þessi rannsókn hefur því komið þessu í gegn og getur nýst vinnumiðluninni í starfi sínu í framtíðinni. Sannleikurinn er að rannsóknir varðandi atvinnumál ungs fólks eru mjög takmarkaðar og þarf að gera alvöru rannsókn í þessum efnum til að sporna gegn þessari þróun í atvinnuleysismálum ungs fólks." Skemmtileg sumarvinna Þó að rannsóknarefnið sé grafalvarlegt þá skemmtu Margrét og Auðbjörg sér mjög vel í sumarvinnunni sinni. "Þetta var mikil vinna en skemmtileg vinna og þörf á þessari vinnu. Við vonum eindregið að þetta hristi upp í stofnunum og einstaklingum hér á landi sem hafa með vinnuaðstæður ungs fólks að gera, geri sér grein fyrir vandanum og reyni að leysa hann," segir Margrét að lokum.