Sykur og salt 25. júlí 2004 00:01 Nokkur orð - Jón Kaldal Það er óhætt að segja að hér sé mikilvæg umræða á ferðinni því að offita er mesti heilsufarsvandi sem blasir við hér á landi. Þessu hafa heilbrigðisyfirvöld gert sér grein fyrir og eitt af forgangsverkefnum hinnar ársgömlu Lýðheilsustofnunar er að bregðast við "ógnvænlegri ofþyngdarþróun þjóðarinnar" eins og það var orðað í bréfi sem Hagfræðistofnun sendi meðal annars til gosdrykkjaframleiðanda í tilefni af hugmyndum Lýðheilsustofnunar um forvarnargjald á sykur og gosdrykki. Hugmyndir um slíka skattlagningu sem tæki til neyslustýringar eru hvorki nýjar af nálinni né séríslenskt fyrirbæri. Bretar eru til að mynda að velta fyrir sér að koma á sérstökum skatti á skyndifæði og þá er salt undir smásjánni hjá þeim þar sem talið er að óhófleg saltneysla, og tilheyrandi of hár blóðþrýstingur, leggi allt að 35 þúsund Breta í gröfina á ári. Vandamálið er hins vegar að reynslan sýnir okkur að forvarnarskattar á borð við hugsanlegan sykurskatt Lýðheilsustofnunar og skyndibitaskatt Breta skila litlu og standa fyrir vikið ekkert sérstaklega vel undir nafni. Í því samhengi hefur Jón Steindór Valdimarsson, aðstoðarframkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins, til dæmis bent á þá miklu þversögn að gosneysla er hvergi meiri í heiminum en hér á landi og í Noregi þar sem skattlagning gosdrykkja er einmitt hvað hæst. Mun vænlegra til árangurs er að ganga hreint til verks og reyna að breyta hugarfari fólks, til dæmis með því að reka áróður gegn of mikilli salt- og sykurneyslu á sama hátt og varað er við reykingum, og þannig brýna það til að taka ábyrgð á eigin heilsu og barna sinna. Sérstakur sykurskattur er í raun og veru miklu frekar forsjárhyggjuskattur heldur en forvarnaskattur. Skilaboðin með slíkum skatti fela í sér að verið sé að hafa vit fyrir fólki í stað þess að upplýsa það og leyfa því sjálfu að kjósa hvernig það hagar lífi sínu. Það þarf svo sem ekki að koma á óvart að hugmyndir um að hafa vit fyrir fjöldanum eigi sér ótrúlega víða hljómgrunn. Enn situr til dæmis fólk á Alþingi sem vildi banna okkur að drekka bjór, eins undarlega og það kann að hljóma í dag.Í Fréttablaðinu í gær var merkileg grein um baráttu Íslendinga og annarra vestrænna þjóða við sívaxandi offitu. Í greininni var því haldið fram að tekið sé á stækkun þjóðarinnar á þverveginn á kolröngum forsendum og meðal annars færð fyrir því rök að mikill ósigur sé framundan ef ekki verði horfið frá því að einblína á að þyngdartap sé markmið bættrar heilsu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fastir pennar Mest lesið Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson Skoðun Betri stjórnvöld, ekki meiri stjórnvöld Sigríður María Egilsdóttir Skoðun Hin marguntöluðu orkuskipti í bílaflota landsmanna Þorgeir R. Valsson Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun Verstu kennarar í heimi Gígja Bjargardóttir Skoðun Friðhelgar fótboltabullur Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun
Nokkur orð - Jón Kaldal Það er óhætt að segja að hér sé mikilvæg umræða á ferðinni því að offita er mesti heilsufarsvandi sem blasir við hér á landi. Þessu hafa heilbrigðisyfirvöld gert sér grein fyrir og eitt af forgangsverkefnum hinnar ársgömlu Lýðheilsustofnunar er að bregðast við "ógnvænlegri ofþyngdarþróun þjóðarinnar" eins og það var orðað í bréfi sem Hagfræðistofnun sendi meðal annars til gosdrykkjaframleiðanda í tilefni af hugmyndum Lýðheilsustofnunar um forvarnargjald á sykur og gosdrykki. Hugmyndir um slíka skattlagningu sem tæki til neyslustýringar eru hvorki nýjar af nálinni né séríslenskt fyrirbæri. Bretar eru til að mynda að velta fyrir sér að koma á sérstökum skatti á skyndifæði og þá er salt undir smásjánni hjá þeim þar sem talið er að óhófleg saltneysla, og tilheyrandi of hár blóðþrýstingur, leggi allt að 35 þúsund Breta í gröfina á ári. Vandamálið er hins vegar að reynslan sýnir okkur að forvarnarskattar á borð við hugsanlegan sykurskatt Lýðheilsustofnunar og skyndibitaskatt Breta skila litlu og standa fyrir vikið ekkert sérstaklega vel undir nafni. Í því samhengi hefur Jón Steindór Valdimarsson, aðstoðarframkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins, til dæmis bent á þá miklu þversögn að gosneysla er hvergi meiri í heiminum en hér á landi og í Noregi þar sem skattlagning gosdrykkja er einmitt hvað hæst. Mun vænlegra til árangurs er að ganga hreint til verks og reyna að breyta hugarfari fólks, til dæmis með því að reka áróður gegn of mikilli salt- og sykurneyslu á sama hátt og varað er við reykingum, og þannig brýna það til að taka ábyrgð á eigin heilsu og barna sinna. Sérstakur sykurskattur er í raun og veru miklu frekar forsjárhyggjuskattur heldur en forvarnaskattur. Skilaboðin með slíkum skatti fela í sér að verið sé að hafa vit fyrir fólki í stað þess að upplýsa það og leyfa því sjálfu að kjósa hvernig það hagar lífi sínu. Það þarf svo sem ekki að koma á óvart að hugmyndir um að hafa vit fyrir fjöldanum eigi sér ótrúlega víða hljómgrunn. Enn situr til dæmis fólk á Alþingi sem vildi banna okkur að drekka bjór, eins undarlega og það kann að hljóma í dag.Í Fréttablaðinu í gær var merkileg grein um baráttu Íslendinga og annarra vestrænna þjóða við sívaxandi offitu. Í greininni var því haldið fram að tekið sé á stækkun þjóðarinnar á þverveginn á kolröngum forsendum og meðal annars færð fyrir því rök að mikill ósigur sé framundan ef ekki verði horfið frá því að einblína á að þyngdartap sé markmið bættrar heilsu.
Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun
Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun